Kastelen rond Zutphen Kasteel Ammersoyen Kasteel Nederhemert: een treurig verhaal Een villa uit de Parkenbuurt (Van Rhemens- laan 11) ment worden aangemerkt wanneer deze 'van grote betekenis voor de (lokale) be volking' zijn. De weging van de verschillende aspecten tot aanwijzing als monument blijft echter een moeilijke zaak, aldus de gemeentelij ke commissie. Bij de aanwijzing wordt in principe uitgegaan van een tweetal basis normen (o.a. het casco dient in redelijk goede staat te verkeren) en een 7-tal meerwaarden. Deze komen overeen met de normen zoals die door de Bond Heem schut zijn ontwikkeld. Een object kan als waardevol en het be houden waard worden beschouwd als het voldoet aan de basisnormen en minimaal één van de daarop aansluitende meer waarden. In dit kort bestek kan niet nader op de procedurele aspecten worden ingegaan. Resultaten In vergelijking met de rijksmonumenten lijst klinkt het bijna ongeloofwaardig, doch er staan inmiddels 147 gebouwen op de gemeentelijke lijst. Ruim de helft van deze gebouwen is gele gen in de Parkenbuurt; gelet op de histori sche ontwikkeling ligt dit voor de hand. Het betreft overwegend statige villa's, in gebed in een kralensnoer van parken en lanen. Verder is een vrij groot aantal een voudige woonhuizen, overwegend met een verhoogde middenpartij, op de lijst geplaatst. De voorgevel van deze aardige huisjes is veelal figuratief gepleisterd. Onder verantwoordelijkheid van de mo numentencommissie is overigens in augus tus 1987 een boekje 'Monumenten in bet groen'uitgebracht (84 blz.). Hierin zijn alle Apeldoornse monumenten in beeld ge bracht, een bijzonder lovenswaardig initia tief om het lokaal bouwkundig-historisch bewustzijn te bevorderen. Ook door het aanbrengen van een 'groen-wit' embleem zullen de gemeentelijke monumenten bin nenkort herkenbaar zijn. Toekomstig perspectief Een monument ontleent zijn waarde niet uitsluitend aan de gevel. Ook de land- schappelijke/stedebouwkundige situatie, het erf, de straat en de buurt, is voor die waarde van belang. Zowel voor de monumentale villa's in de Parkenbuurt als voor de groepen kleinere woonhuizen is het behoud van de stede- bouwkundige/ruimtelijke samenhang van wezenlijke betekenis. Dit kan in juridisch- bestuurlijke zin het best worden beheerst door het opstellen van hierop toegesneden bestemmingsplannen. Ook kan daarmee het gebruik van de betreffende panden in Tekst Jan Harenberg. In dit boekje worden zeven kastelen c.q. buitenplaatsen ten oos ten van de IJssel beschreven. Op een bon dige prettig leesbare manier wordt de ge schiedenis verhaald van de bouw en de verschillende bewoners. Niet alleen 'oude' kastelen als de Voorst (1695) en het Huis ten Baak (ca. 1740) worden beschreven, maar ook het in neo-renaissancestijl ge bouwde Suideras (1890) en de 'nieuwbouw' Dorth (1929). Achter in het boekje is een routebeschrijving opge nomen. Uitgegeven in de serie 'Kleine Monumen ten Reeks' een initiatief van de Staatsuitge verij, uitg. Waanders en de Walburg Pers. Zutphen, De Walburg Pers, 1987. 95 pp. ISBN 90.6011.555.4. Prijs 15,-. Deel 2 in deze serie zal vermoedelijk in de loop van 1988 verschijnen. Dit zal een ze vental kastelen ten westen van de IJssel beschrijven gelegen in de gemeenten Brammen en Voorst (o.a. de Poll, Empe, Voorstonden, Lathmer). AMTC De reeks geïllustreerde beschrijvingen van belangrijke kastelen, eigendom van de Stichting Vrienden der Celdersche Kasteelen, werd in 1987 uitgebreid met een gids over kasteel Ammersoyen. De auteur, drs. J. C. Bierens de Haan, is als kunsthistorisch medewerker verbonden aan de Stichting. De opzet van deze met prachtige kleu renfoto's, reprodukties van oude kaarten en schilderijen verrijkte monografie is de zelfde als van de al eerder verschenen deeltjes over de Cannenburg in Vaassen en Huis Verwolde te Laren. Naast de geschiedenis van de gebou wen op zich en de restauratie door de Stichting wordt ruime aandacht geschon ken aan hun interieur, dit laatste aan de hand van een rondleiding door de ver schillende vertrekken. Ook de omgeving van de kastelen, respectievelijk hun tuin- of parkaanleg, wordt niet vergeten. Inte ressant zijn de gegevens over vroegere bewoners, aangevuld, met een chronologi sche lijst van de verschillende heren- en vrouwen-eigenaren. Een opgave van de voornaamste literatuur en gegevens over de Kasteelen Vrienden rondt deze uitgave af. Het ligt in de bedoeling voorjaar 1988 ook een beschrijving van Kasteel Door- samenhang met de omgeving worden ge reguleerd. Op die wijze kan het ingezette monumentenbeleid verder worden onder steund. Met name voor de Parkenbuurt zal dit nodig zijn om de gewenste woonfunctie zoveel mogelijk te behouden. Negatieve effecten zoals aantasting van het karakter (door verdichting of te overheersende ver- kantorisering) en verval van het gebouw (o.a. door uitsluitend kamerverhuur of pen- siongebruik) dienen te worden tegenge gaan. Juist in de Parkenbuurt is het gewenst ex clusievere vormen van bewoning te stimu- werth uit te brengen. De gidsen zijn voor 7,- per stuk verkrijgbaar tijdens de openstellingsuren van de betreffende Hui zen of door bestelling bij het secretariaat van de Geldersche Kasteelen: Zypendaal- seweg 44, 6814 CL Arnhem; tel. 085- 420944. A. A. E. M. Cijsbers A/s eerste uitgave van de Werkgroep Res tauratie aan de T.H. Delft verscheen in 1986 deze omvangrijke studie van de hand van J. Kamphuis. De auteur verdiepte zich tijdens een ruim twee jaar durend bouwonderzoek in de geschiedenis van kasteel Nederhemert, dat tijdens de laatste oorlogswinter, in ja nuari 1945, in vlammen opging. Sindsdien wacht de inmiddels van een nooddak voorziene ruïne, eigendom van de Stich ting Vrienden der Geldersche Kasteelen, op restauratie, respectievelijk consoli datie. Het kasteel, door de bevolking van Neder hemert aangeduid als 'de steenklomp', werd omstreeks 1300 gesticht aan de oe ver van een (thans dode) arm van de Maas. Opeenvolgende eigenaren brachten in de loop der tijd veel veranderingen aan in het kasteel. Soms waren dat verbouwingen en herstellingen na een verwoesting, dikwijls ook betrof het aanpassingen, ingegeven door de wens het kasteel aan te passen aan de eisen van de tijd. Zo dateren de laatste veranderingen in Nederhemert uit het begin van deze eeuw. Naast een evaluatie van het bouwhistorisch onderzoeking geeft de schrijver een over zicht van de meest waarschijnlijke platte grondsontwikkeling. Een nostalgische gevoelens oproepende rondwandeling door het kasteel op het hoogtepunt van zijn ontwikkeling - rond 1930 - geeft de lezer een goed beeld van kasteel Nederhemert. De tekst wordt toegelicht met ruim 250 te keningen, afbeeldingen en foto's. In de conclusie van de auteur, dat deze publikatie er toe zal bijdragen de waarde ring voor de 'steenklomp' van Nederhe mert in positieve zin te wijzigen, 'opdat dit unieke monument binnen afzienbare tijd de restauratie (of consolidatie) krijgt die het verdient' kan Heemschut zich volledig vinden'. Al jaren vraagt de P.C. Gelderland aandacht voor dit vergeten monument! De prijs van dit boek is 49,50. A. A. E. M. Gijsbers leren. Dit was voorheen de drijfveer en is ook thans de meest geëigende functie voor deze villa's. Daarmee kan Apeldoorn zijn bijzondere imago op dit gebied blijven behouden. Overigens is de monumentencommissie in Apeldoorn nog lang niet gereed met de inventarisatie van gemeentelijke panden. De verdere gang van zaken zal met be langstelling worden gevolgd. Drs. G. Vosselman is stedebouwkundig adviseur van de gemeente Apeldoorn en lid van de provinciale commissie van Heemschut Gelderland. Heemschut, november-december 1987 23

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1987 | | pagina 23