Baet en Borgh:
werkzaamheden van de stichting van res
tauratie naar exploitatie. Er moest gezocht
worden naar een passende bestemming
voor een hersteld gebouw. Thans zijn alle
bruikbare huizen verhuurd, of in eigen be
heer ter bezichtiging opengesteld. Onder
de bestemmingen noteren we: een restau
rant {Wijenburgte Echteld), een polder
districtshuis {Aerdt te Rijnwaarden), een
studiecentrum {Hemen, deels) een ge
meentehuis {Ammersoyen, deels), particu
liere bewoning Wisch, Ooyen
Kieftskamp). De Voorst bij Zutphen kon
onlangs verhuurd worden aan een stich
ting die zich richt op 'ondernemen en cul
tuur' (produktpresentaties, exposities, bij
eenkomsten); de bovenverdiepingen van
Zypendaal zijn in gebruik als kantoor van
de 'Geldersche Kasteelen' en haar zuster
instelling 'Het Geldersch Landschap'.
De culturele taak van de stichting komt
voorts tot uitdrukking door de openstelling
in eigen beheer van vijf huizen. In volg
orde van openstelling zijn dat: Carmen-
burch (1952), Ammersoyen (1976), Verwol-
de (1982), Zypendaal (1983) en Doorwerth
(samen met het Nederlands Jachtmuseum
in 1986).
Het streven is erop gericht deze huizen
met behulp van bruiklenen en schenkin
gen van particulieren her in te richten, ten
einde de bezoekers een indruk te geven
hoe deze huizen er van binnen uit zagen en
bewoond werden. 'Stijlkamers' zijn daarbij
opzettelijk vermeden. Voorwerpen uit ve
lerlei perioden en herkomst vormen hier
opnieuw een ensemble. Er is getracht om
de sfeer te wekken 'alsof de bewoners
even weg zijn'. Behalve deze huizen kan
men ook (delen) van kasteel Hemen en
huis Aerdt bezoeken, die echter niet door
de stichting heringericht zijn. Het ligt in de
bedoeling om ook Rosendael na beëindi
ging van de restauratie in te richten en
open te stellen (1990). De zijvleugel zal het
kantoor en de tentoonstellingsruimte van
het l.B.1. {Internationale Kasteleninstituut)
huisvesten. De vijf opengestelde huizen
trokken in 1986 ruim 110.000 bezoekers,
een geweldige toename vergeleken met
1985, vooral veroorzaakt door het feit dat
ook de nog leegstaande vleugels van
Doorwerth werden ingericht en openge
steld.
Financiering
Een veel gehoorde vraag luidt hoe de
stichting haar inkomsten verkrijgt. In het
kort kan gezegd worden, dat in de jaarlijk
se exploitatielasten van ruim 2 miljoen
voor meer dan de helft (1987: 54%) kan
worden voorzien door eigen inkomsten uit
verhuringen, verpachtingen, entreegel
den, souvenirverkoop en begunstigersbij-
dragen. Voor de niet gedekte uitgaven
ontvangt de stichting jaarlijks een budget
subsidie van de provincie Gelderland
(1987: 38%) en een bescheiden bijdrage
van het Rijk. De lasten van restauraties zijn
hier niet in begrepen; ze zijn afhankelijk
van afzonderlijke subsidiëring door de
overheid en de mogelijkheid tot financie
ring van de eigen bijdrage. Het werk van
de stichting wordt gesteund door een
groeiend aantal begunstigers, thans 3000.
Samenvattend kan worden gesteld, dat
de stichting na vier decennia restaureren,
sedert 1980 vooral te maken heeft gekre-
Vermoedelijk de jongste organisatie in Gelderland op het gebied van monumentenbe-
houd en zeker een van de actieve is de in 1983 opgerichte Monumentenstichting 'Baet en
Borgh'.
Aan de wieg van de stichting stond de His
torische Vereniging Tweestromenland,
terwijl participanten waren de gemeenten
in het Land van Maas en Waal en het Wes
telijk deel van het Rijk van Nijmegen, de
Vrienden van Baet en Borgh, de Vereni
ging Maas en Waals Milieufront en de
Stichting Vrienden van de Geldersche
Molen.
Een indrukwekkend gezelschap: mis
schien vormt die brede schare van pete
moeien wel de reden dat de jonge stich
ting intussen op heel wat goodwill kan bo
gen in het land tussen Waal en Maas. Daar
buiten trouwens ook.
Met veel elan hebben B. P. Baron van Ver
schuur en de zijnen zich vanaf het moment
van oprichting van hun organisatie ingezet
voor het behoud en de restauratie van een
aantal markante en beeldbepalende mo
numenten in het werkgebied. Achtereen
volgens zijn dat het Gemaal in Appeltem,
het Torentje van de Blankenburgh te Beu-
ningen en de Ruïne van St. Walrick in
Overasselt.
Drie om uiteenlopende redenen sterk
bedreigde monumenten. Het voormalige
stoomgemaal te Appeltem werd in maart
1984 verworven van het Polderdistrict
Groot Maas en Waal. Met de gemalen in
Nijkerk en Putten - óók industriële monu
menten - getuigt het van Gelderlands strijd
tegen het water. Lange tijd leek het voort
bestaan van het karakteristieke complex,
in 1918 gebouwd, onzeker. Maar na jaren
lang overleg kan nu de restauratie starten,
omdat de gemeente West Maas en Waal
intussen de nodige 'geldmiddelen heeft
kunnen vrijmaken. Het torentje van de ver
dwenen burcht Blankenburgh in Beunin-
gen werd december 1985 in eeuwigduren
de erfpacht verkregen. Na een voorlopige
conservering door de Gelderse Monumen-
tenwacht zal, volgens de jongste berich
ten, medio december 1987 Baet en Borgh
nog een aanvang kunnen maken met de
restauratie van het beeldbepalende (rijks)
monumentje, daartoe financieel in staat ge
steld door de gemeente Beuningen.
De kapelruïne van St. Walrick was het
derde project waarvoor Baet en Borgh zich
de afgelopen jaren heeft sterk gemaakt.
En ook daar kwam het succes. Na overna
me in erfpacht, medio 1985, kon voorjaar
1987 het herstel van dit eeuwenoude mo
nument worden gevierd. Maar men zit bij
Baet en Borgh niet stil. Als vierde in de rij
werd inmiddels de voormalige N.H. Kerk
te Altforst verworven. Het ligt in de bedoe
ling daar, na een grondige restauratie, het
secretariaat van de stichting te vestigen.
Ondersteuning
Naast deze in het oog lopende activiteiten
is Baet en Borgh ook op andere, wellicht
minder spectaculaire maar even noodza
kelijke fronten actief. Zo participeert men
in verschillende gemeentelijke monumen
tencommissies, organiseert lezingen en
tochten voor de inmiddels flink gegroeide
kring van donateurs en sympathisanten.
En tot slot mogen de goed verzorgde
Nieuwsbrief en de Knipselkrant niet on
vermeld blijven. Instructieve artikelen en
nuttige informatie gaan daarin hand in
hand. Het is duidelijk dat Baet en Borgh
onder een goed gesternte zijn weg gaat.
Of is toch niet alles rozegeur en mane
schijn in het land van Maas en Waal? Een
al geruime tijd geleden door de Stichting
aan alle gemeentebesturen in het werkge
bied gevraagde ondersteuning, teneinde
de apparaatskosten te kunnen veilig stel
len, heeft op dit moment nog slechts één
positieve reactie van gemeentewege op
geleverd. Waarvan gaarne acte!
En dan te weten dat misschien al weer
een volgend verwaarloosd object in het
zicht is gekomen: het in Engelse Tudor-
gotiek opgetrokken grafmonument van de
familie Van 't Lindenhout in de gemeente
Beuningen, dat dringend aan een opknap
beurt toe is.
A.A.E.M.G.
Wie meer wil weten over Baet en Borgh,
het adres is: Postbus 22, 6650 AA Dmten;
tel: 08870-12289. Secretaris M. W. M. Soe-
tekouw verstrekt alle gewenste informatie.
gen met de exploitatie- en bestemmings
problemen die het bezit van dergelijke
grote gebouwen met zich meebrengt. De
restauratie van Rosendael kon gelukkig in
1986 gestart worden. Het streven is om in
de toekomst ook met de restauraties van
Waardenburg, Nederhemert, Batenburg
(consolidatie) en Landfort (interieur) te
kunnen beginnen.
Met de inzet van velen en met de onmisba
re steun van vooral de Provinciale over
heid en van particulieren is het bestaans
recht van de stichting reeds lang gebleken
en kan het halve-eeuwfeest (1990) met ver
trouwen in de toekomstige ontwikkelingen
tegemoet worden gezien.
Drs. J.C. Bierens de Haan is kunsthistorisch
medewerker bij de Stichting Vrienden der
Geldersche Kasteelen.
Heemschut, november-december 1987 21
