Schreeuwende reclames in Groningen
Prov.excursie Overijssel
Woningen aan de Pathmossingel. (foto H. v. d.
lest)
dingsplan ontwikkeld door Burgemeester
en Wethouders. Dit was het eerste uitbrei
dingsplan van Overijssel. Vier januari 1907
was de Burgemeester de initiatiefnemer
tot de oprichting van de vereniging 'De
Volkswoning'.
Deelnemers van deze vereniging waren
voor het merendeel textielfabrikanten,
De commercie speelt handig in op de
geldnood van de overheid of de overheid
gebruikt de commercie om aan geld te ko
men. Het is in ieder geval opvallend dat
opeens o.a. in de stad Groningen overal
reclameborden en -zuilen van de firma Pu-
blex verschenen zijn. Foto's van het begin
van de eeuw laten overal schreeuwende
reclames zien. Heemschut heeft ze met
succes bestreden. Helaas dreigt de zaak
nu opnieuw uit de hand te lopen. Zoals al
les (behalve de microchips) tegenwoordig
kolossaal moet zijn, liegen de afmetingen
van de reclameborden er ook niet om: eni
ge vierkante meters groot en vaak nog met
door voorbijgangers er ten dele afgetrok
ken affiches. De kleine zuiltjes zijn nog ac
ceptabel, hoewel de kwaliteit van het ma
teriaal niet alles is, zoals enkele al gesneu
velde exemplaren bewijzen.
De wachthokjes van de buslijnen zijn
eveneens aanvaardbaar. De reclamèwan-
den die erin aangebracht zijn, zullen zelfs
minder snel sneuvelen dan de ruiten van
de oude hokjes. De genoemde grote bor
den zijn echter onacceptabel: ze zijn ware
blikvangers, maar wel op de verkeerde
plaats. Drie exemplaren alleen al op het
Gedempte Boterdiep bijvoorbeeld. De
verder namen zes particulieren en een ar
beidersvereniging deel. Het belangrijkste
en meest omvangrijke complex dat voor
de Tweede Wereldoorlog in opdracht van
deze vereniging gebouwd werd was 'Path-
mos'. Gebouwd op de oude buitenplaats
van H. A. van Heek, één van de deelne
mende fabrikanten.
Deze grootschalige wijk werd in de pe
riode van 1914 tot 1922 gebouwd met in
totaal 974 woningen. De woningen ver
schilden van elkaar qua indeling en uiter
lijk. Evenals in het Lansink is gestreefd
naar ruimte, licht en zon. Hetgeen resul
teerde in de aanleg van een bochtig stra-
tenpatroon, veel groen en een bebou
wingsdichtheid die lager ligt dan het ge
middelde van tegenwoordig. Het al be-
staande Thomas Ainsworth park (tegen
woordig een vlakte met speeltuigen) werd
in de wijk opgenomen. Iets ten zuiden van
dit park werd een badhuis, een bewaar
school en een speeltuin aangelegd. De
plannen voor de bouw van deze wijk wer
den door Jhr. A. H. Op ten Noort, directeur
Gemeentewerken Enschede en W. K. de
Wijs, Bouwkundig Ingenieur van Gemeen
tewerken ontworpen. De wijk is recente
lijk gerenoveerd.
Dit zijn slechts twee van de volkshuis
vestingscomplexen die vanwege hun cul
tuur-historische waarde zeker van belang
zijn. Het Monumenten Inventarisatie Plan
waarin de jongere bouwkunst van de peri
ode 1850-1940 aandacht zal krijgen mag
niet voorbijgaan aam deze complexen. Een
gezamenlijke inzet van gemeente en rijk
kan zorgen voor het behoud van deze
wijken.
Dit artikel is een verkorte versie van de
paragraaf'Steden groeien uit hun jasje' uit
het boek Tweeduizend jaar geschiedenis
slechtst gekozen locatie is wel de beroem
de Ossenmarkt pal voor een van de mooi
ste panden van de stad. Gelukkig heeft in
dit geval een bliksemactie van omwonen
den geleid tot verplaatsing naar een wat
gunstiger kant van het plein.
Het is ongelooflijk dat in ons decennium
dit soort gebrek bestaat aan gevoel voor
wat kan en niet kan!
H. J. Mijjer
te Groningen
De provinciale commissie van Heemschut
Overijssel organiseert zijn jaarlijkse excur
sie op zaterdag 3 oktober. De excursie
gaat dit jaar naar Diepenheim en omge
ving (het stedeke en zijn kastelen). Het mi
nimum aantal deelnemers bedraagt 25.
Opgave uiterlijk 28 september bij het
landelijk bureau van Heemschut tel. 020-
225292.
Kosten 15,-, ter plaatse te voldoen.
Vertrekpunt Theeschenkerij Den Haller
(Watermolen) aan de Watermolenweg 34
(tel. 05475-1287). Tijdstip van vertrek 13.00
uur. Einde excursie plm. 17.00 uur. Zorgen
voor eigen vervoer of car-pooling.
van Overijssel dat begin 1988 op de markt
zal komen.
Hilda van der lest is afgestudeerd in de
Sociale Geografie en momenteel werk
zaam bij de gemeente Slochteren.
Vroomheid in hout en steen
Door drs. Regn. Steensma.
ISBN 90.246.4508.5. Uitgegeven door
Bosch en Keuning te Baarn. Prijs: 20,-
Sesam Atlas van de Bouwkunst
deel I
ISBN 90.246.6965.0. Uitgegeven door
Bosch en Keuning te Baam. Prijs 20-
Sesam Atlas van de Bouwkunst
deel II
ISBN 90.246.6966.9. Uitgegeven door
Bosch en Keuning te Baam. Prijs 28.50
Kerken in Friesland
Gebouwen en ontwerpen tussen 1860 en
1898. Door S. ten Hoeve, G. P. Karstkarel
en Steensma. ISBN 90.246.4542.5. Uitgege
ven door Bosch en Keuning te Baam.
Prijs 23.50
Leien op monumenten
Onder redactie van H. Janse.
ISBN 90.246.4578.6. Uitgegeven door
Bosch en Keuning te Baam. Prijs 29.50
Natuursteen in Monumenten
Door A. Slinger, H. Janse, en G. Berends.
ISBN 90.246.4337.6. Uitgegeven door
Bosch en Keuning te Baam. Prijs 31.75
TLiïJDORP .<LANSbK
Heemschut, september 1987
19
