HEEMSCHUT IN AKT!
Groot Ziekengasthuis
moet uit binnenstad
Panden aan de Traay
zeker niet slopen
Bezwaar tegen
afbraak Notarishuis
Hesselink
Zandpaadje dient
voetpad te blijven
Grind- en
mergelwinning ramp
Limburgs landschap
Plateau van Margraten
's-Hertogenbosch - Volgens het
ontwel-bestemmingsplan 'Tol-
brug II' wil de gemeente mogelijk
heden scheppen voor uitbreiding
van het Groot Ziekengasthuis. De
Bond Heemschu t maakt hiertegen
bezwaar omdat de binnenstad on
voldoende ruimte biedt voor late
re, nieuwe uitbreidingen. Door dit
ziekenhuis toe te staan nu hier ter
plekke uit te breiden, wordt het
nog moeilijker het uit de binnen
stad te verwijderen, wat de beste
oplossing zou zijn, omdat een
ziekenhuis volgens de bond hier
principieel niet thuishoort.
In het bezwaarschrift aan de ge
meenteraad herinnert de bond er
aan dat het Willem Alexander-
ziekenhuis en het Caroluszieken-
huis tot ieders tevredenheid reeds
buiten de binnenstad van Den
Bosch zijn gevestigd. Het zou in het
belang van de stad zijn wanneer
het aan het Groot Ziekengasthuis
verboden zou worden in de bin
nenstad te bouwen, zo meent de
bond.
Voorts maakt de bond bezwaar te
gen wijzigingen in het bestaande
oude ziekenhuisgebouw. Dit dient
bewaard te blijven gezien zijn ar
chitectonische en historische
waarde; het verdient eerder opne
ming op de Rijksmonumentenlijst
en anders wel op de gemeentelijke
lijst. Als er geen ziekenhuis meer
in is gevestigd, kan het volgens de
bond zondermeer geschikt wor
den gemaakt voor woningen en/of
ateliers.
Zo is het ook met het Mariapavil-
joen uit 1913 van stadsarchitect
Kersemaekers. Dit voorbeeld van
jonge bouwkunst is zeer markant
en past geheel in de sfeer van de
omgeving. Het zou zelfs op de ge
meentelijke monumentenlijst moe
ten komen, vindt de bond en hoeft
zeker niet te worden opgenomen
in dit ontwerp-bestemmingsplan.
Het plan voorziet ook in de moge
lijkheden voor aanleg van een
fiets- en wandelroute tussen de
Nieuwstraat en het Burgemeester
Loeffplein via het erf van het Groot
Ziekengasthuis. De Bond Heem
schut noemt zo'n route in strijd met
het historisch-ruimtelijk karakter
van de binnenstad.
Een ander bezwaar is dat een der
gelijke route voor criminelen kan
dienen als vluchtroute. De stad
staat op de zesde plaats van de lijst
van crimineelste steden en is on
der de middelgrote steden de kop
loper. De Bond Heemschut acht het
zinvol als de raad over deze
nieuwe route eens de mening
vraagt van de politie en van de
werkgroep 'Vrouw en veiligheid'.
De laatste maakte een diaserie van
maar liefst 78 vrouw-onvriendelijke
situaties in Den Bosch. De commis-
sie-Roethoff adviseert in haar rap
port over kleine criminaliteit de
gemeenten overigens ook om bij
het opstellen van bestemmings
plannen altijd eerst advies in te
winnen bij de politie over de crimi-
naliteitsaspecten van de plannen,
zo brengt de bond in herinnering.
Driebergen - Als het waar is dat
de panden aan de Traay 39 t/m 4S
op de nominatie staan te worden
gesloopt, dan moeten B en W alles
in het werk stellen om dit te voor
komen en deze voor Driebergen,
maar zeker voor de Traay zo ken
merkende panden te behouden. In
de afgelopen jaren zijn al te veel
waardevolle panden in de ge
meente verloren gegaan.
Dit is de strekking van een verzoek
van twee plaatselijke vereni
gingen, de Stichting Driebergen-
Rijsenburg 'Vroeger en Nu' en de
Vereniging 'Tussen heuvelrug en
Wetering' aan het College van Bur
gemeester en Wethouders. Ook
Heemschut heeft deze zaak in on
derzoek genomen.
De brief wijst B en W erop dat ge
noemde panden alle in de 'lijst
Smorenburg' zijn opgenomen en
als waardevol aangemerkt. Velen
zien deze lijst als goede basis voor
een gemeentelijke monumenten
lijst. Volgens beide plaatselijke
verenigingen verhogen deze pan
den in hun verschijningsvorm, me
de door de leilinden, de belevings
waarde van dit misschien wel
meest karakteristieke deel van de
Traay. Het moet mogelijk zijn door
wijziging van bestemming een al
ternatieve oplossing te vinden. De
verenigingen menen positieve aan
wijzingen in die richting te hebben.
Winterswijk - De aanvraag van
een onroerend goed-ondememing
om winkels te bouwen op de plaats
waar nu nog het zo langzamerhand
vermaarde 'Notarishuis Hesselink'
staat (zie het nummer van maart/
april 1987. nr. 3/4, blz. 29), dient
volgens de Bond Heemschut niet te
worden gehonoreerd. Realisering
van de plannen betekent de af
braak van een 125 jaar oude monu
mentale villa, gesitueerd in een
parkachtige tuin, die zonder enige
twijfel voor plaatsing op de ge
meentelijke monumentenlijst in
aanmerking komt.
Volgens de Overgangswet Ruimte
lijke Ordening worden de bestaan
de bijzondere voorschriften van de
voor- en achterrooilijnen geacht
een bestemmingsplan te zijn. De
grootschalige ruimtelijke ingreep
die thans in Winterswijk aan de or
de is, vereist echter een volwaardi
ge procedure voor ruimtelijke or
dening, meent Heemschut. Alleen
al hierom zegt de bond zich ver
plicht te achten bezwaar aan te te
kenen tegen het voornemen ver
gunning te verlenen voor een
bouwplan dat in ernstige mate het
historisch-ruimtelijk en cultureel-
ruimtelijk karakter van Winters
wijk geweld zal aandoen.
Boxmeer - In de gemeenteraad is
een voorbereidingsbesluit aan
vaard voor een perceel aan het
Zandpaadje. Vanouds trok langs
dit voetpad de processie van het
Heilig Bloed tussen kerk en kloos
ter in de oude dorpskom en Het
Zand. Even verder, aan de Maas,
staan de kapel van St. Johannes Ne-
pomuk en het grafelijk kasteel. Het
fraaiste deel van dit historische ge
bied vormt het geheel van het stati
ge empire-huis aan Het Zand 15, de
groep oude lindebomen, het Zand
paadje en het voorname huis Het
Zand 17 in LodewijkXVI-stijl met
ommuurde tuin. Beide percelen
zijn rijksmonumenten en staan nog
steeds in hun authentieke omge
ving.
Het Zandpaadje moet volgens de
plannen worden verbreed en toe
gankelijk gemaakt voor gemotori
seerd verkeer. De Bond Heem
schut acht dit een aantasting van
de cultuurhistorische betekenis
van dit belangrijke deel van Box
meer, het Zandpaadje was immers
vanouds een voetpad en er hoort
geen weg voor autoverkeer tussen
de percelen Het Zand 15 en 17, laat
staan in het complex oude lindebo
men. Bovendien wordt door een
autoweg de schoonheid van de
harmonie tussen monumenten en
omgeving aangetast en de sfeer
van statige rust en ingetogenheid
verstoord. Deze monumentale hui
zen vereisen een open omgeving,
vindt de bond. Verdere bebou
wing dient dan ook niet tot stand te
komen. De gemeenteraad wordt
verzocht zijn goedkeuring aan het
plan te onthouden als B en W het
plan niet willen intrekken.
Limburg - De huidige grind- en
mergelwinning is rampzalig voor
het Limburgse landschap. Daarom
moet reeds in 1991 begonnen wor
den met een drastische verminde
ring van de grindwinning in Lim
burg en niet pas in het jaar 2000,
zoals een recente nota 'Gegrond
ontgronden' van Rijkswaterstaat
voorstelt. Aldus de Bond Heem
schut in een brief aan de Raad van
de Waterstaat. Heemschut stelt
voor op korte termijn de import
van grind aanzienlijk te vergroten
en de export tot nul te reduceren.
Bovendien moet geprobeerd wor
den grind door andere materialen
te vervangen.
Heemschut, de Vereniging tot Be
scherming van Cultuurmonumen
ten, spreekt er zijn verbazing en te
leurstelling over uit, dat de gevol
gen van ontgronding voor het land
schap met een aan arrogantie
grenzende achteloosheid worden
doodgezwegen. Met name denkt
de bond hierbij aan de gevolgen
voor de uiterwaarden in het Lim
burgse Maasdal en het mergelland
in Zuid-Limburg. Heemschut
schetst een haast apocalyptisch vi
sioen van een volstrekt uniform uit
gebaggerd Nederland met een
landschap, dat van een geestdo
dende eentonigheid is. De bond
mist in de nota een gedegen ver
kenning van de mogelijkheden,
die grindwinning op het Continen
taal Plat in de toekomst biedt.
Heemschut maakt zich ook grote
zorgen over de oudheidkundige
bodemschatten, zoals grafvelden
en pré-historische nederzettingen,
die door teveel baggeren verloren
gaan. Bovendien worden de gevol
gen voor de grondwaterstand niet
onderkend, waardoor de funderin
gen van monumenten worden aan
getast.
De bond citeert een brief van de
minister van Verkeer en Water
staat, waarin het plan wordt gelan
ceerd om in Limburg vóór 1989 ge
bieden te reserveren, waaruit tus
sen 1989 en 1999 minimaal 118 mil
joen ton grind kan worden gewon
nen. Echter wel onder de uitdruk
kelijke voorwaarde, dat deze hoe
veelheid het sluitstuk moet vormen
van de grindwinning in Limburg.
Jaarlijks valt in deze provincie 70
hectare land aan de grindwinning
ten offer, aldus Heemschut.
Waar Heemschut zich ook bijzon
der over heeft verbaasd is, dat in
de nota 'nu als een konijn uit
's rijks hoge hoed' opnieuw de af
graving van het plateau van
Margraten aan de orde wordt ge
steld. Dit plateau is nota bene
door het rijk bestempeld tot 'Na
tionaal Landschapspark'. Boven
dien wordt in de nota toegege
ven, dat men ten aanzien van de
mergelwinning de komende 20
jaar binnen het destijds toegewe
zen gebied vooruit kan.
De Bond Heemschut noemt het ten
slotte ongeloofwaardig, dat een no
ta gepresenteerd wordt als de vi
sie van de overheid, waarin zó
overduidelijk slechts de belangen
van een zeer selectief clubje uit de
ondememerswereld centraal
staan. Dit riekt niet alleen naar pro
tectionisme maar verhindert bo
vendien werkelijke innovaties op
het gebied van de delfstoffenwin
ning met alle technologische voor
delen vandien. Innovaties, die te
gelijkertijd het behoud van ons
fraaie landschap kunnen veilig
stellen.
10
\Heemschut, september 1987
