Siumy Cottage:
slecht voorbeeld van Breda
HEEMSCHUT IN AKTIE
MARIA ROERBAG
Bella ciao, Suimy Cottage, met dit lied hebben krakers en buurtbewoners op 12
maart afscheid genomen van de villa Sunny Cottage in het Wilhelminapark te
Breda. Een vaarwel, dat 's morgens begon met de opbouw van een podium,
waarop een aantal artiesten optraden. In een tent konden liefhebbers van koffie en
erwtensoep zich komen opwarmen. Automobilisten trapten op hun rem omdat in
de anders zo rustige wijk de muziek uit de luidsprekers schalde. Spandoeken
werden rondgedragen en de weg rondom het huis afgezet. De dag verliep rustig,
buurtbewoners, de zeven krakers en andere betrokkenen gingen tegen het eind
van de middag voor een protestmars naar het stadhuis, 's Avonds volgde er nog
een feestelijke bijeenkomst in café Para in Breda en dan ligt Sunny Cottage er
verder verlaten bij. Alleen de teksten op de aanplakborden vertellen nog het
verhaal van deze villa in chaletstijl.
Dat begint in 1983 als Sunny Cottage leeg
komt te staan, omdat de eigenaar, een ac
countant, failliet gaat. Het pand komt dan
in handen van de Beheer- en Exploitatie
Mij. VGS uit Amsterdam, dat het in eerste
instantie voor zo'n zeven ton te koop aan
biedt. Buurtbewoners zien met lede ogen
aan, dat de verkoop niet schijnt te lukken
en dat zelfs al illegaal met de sloop wordt
begonnen door slopers, maar ook door
vandalen, die het pand een 'bezoekje'
brengen.
Buurman Pietro de Jong, die zich vanaf
het begin betrokken heeft gevoeld en
thans woordvoerder is van een inmiddels
opgerichte 'Vereniging tot behoud van
Sunny Cottage'Op het pand ligt een be
perking van aan- of verbouw, dat door de
laatste verkoper is bedongen en dat in
1988 afloopt. Met die beperking in het ach
terhoofd heeft men vermoedelijk niet zo'n
haast gehad om plannen te maken, maar
pleegde men ook geen onderhoud meer.
Dan verdwijnt zo'n pand langzamerhand
vanzelf wel'.
Gekraakt
Vervolgens wordt het pand, na twee jaar
leeg te hebben gestaan, op 15 mei 1985
gekraakt door een aantal studenten, dat in
Breda woonruimte zoekt. Daar gaat het de
ze krakers in het begin in ieder geval om,
maar als ze erachter komen, dat het pand
monumentale waarde heeft, beginnen ze
te verbouwen. Mondjesmaat, maar dege
lijk, worden kapconstructie, kozijnen, cen
trale verwarming en interieur hersteld en
Fanfare d'n Erfenis uit Tilburg
zorgde voor de muzikale noot
tijdens een demonstratie voor het
behoud van Sunny Cottage
(foto Johan van Curp)
wordt het pand weer bewoonbaar.
In die tussentijd heeft de gemeente Bre
da niet stilgezeten, In het kader van de
centralisatie van taken van Provincie en
Rijk naar gemeenten, is in 1982 een nota
verschenen 'Ander.s omgaan met monu
menten' met als subtitel 'Een nota over mo
numentenzorg en monumentenbeleid in
Breda'. Die nota mondt in 1983 uit in een
Monumentenverordening, die op 1 januari
1984 in werking treedt.
Bij het vaststellen van de nota is ook
Heemschut als een der betrokkenen ge
raadpleegd. Met name Mr. D. Merhottein,
vice-voorzitter van de Provinciale Com
missie Noord-Brabant en J. van der Haagen
van het Bondsbureau hebben destijds hun
licht laten schijnen over de in de nota aan
gedragen gegevens. Besloten wordt ver
volgens een inventarisatie te maken van
panden, die mogelijk voor plaatsing op de
gemeentelijke monumentenlijst in aanmer
king zouden komen, een inventarisatie, die
wordt afgerond in januari 1985.
De inmiddels in het leven geroepen Monu
menten-adviesraad komt dan met het
voorstel om zo'n tweehonderd panden,
waarbij Sunny Cottage als eerste wordt
vermeld, op de gemeentelijke monumen
tenlijst te plaatsen. En daar lijkt op dat mo
ment alle reden toe te zijn.
Gemeentelijk beleidsmedewerker,
Willem Oomens, die tussentijds in de Sun
ny Cottage-affaire is terechtgekomen:
'Wilhelminapark 1 kan gelden als een
goed en zeer gaaf voorbeeld van een cha
letstijl-villa. En daar zijn er in heel Neder
land nog maar zo'n twintig van. De overige
veertig rammelen aan alle kanten'.
Dit pand, Sunny Cottage, is in 1906 ge
bouwd door architect W, Men ten, een
veelzijdig ontwerper, die zowel voor die
tijd traditionele als geavanceerde archi
tectuur heeft geproduceerd. De hoofd
bouwmassa is bewust een schilderachtig
karakter gegeven en die sfeer wordt nog
versterkt door de tuin met enkele markan
te bomen, waaronder beuk en ceder. Het
interieur heeft nog veel van de oorspron
kelijke details waaronder trapbalusters,
stucwerk, paneeldeuren en marmeren
schouwen. Van belang is bovendien, dat
het bijzonder goed past tegen de achter
grond van het in 1890 door tuinarchitect
L. Springer in landschappelijke of Engelse
stijl aangelegde Wilhelminapark.
Toch komt er een kink in de kabel als
de eigenaar Beheer- en Exploitatie Mij.
VGS en de inmiddels ingeschakelde pro
jectontwikkelaar KIM Vastgoed te Dongen
op 9 oktober 1986 bezwaar aantekenen te
gen de plaatsing op de monumentenlijst.
Voor hun verzoek om afvoering van de lijst
geven zij een aantal redenen op. Allereerst
menen zij, dat het pand, gelet op het ge
meentelijk vooroverleg over de ontwikke
ling van een nieuwbouwplan en de daar
door gewekte verwachtingen, nimmer op
de monumentenlijst geplaatst had mogen
worden. De raadsman relativeert namens
de eigenaren vervolgens de monumentale
waarde van het pand, althans de be
schermwaardigheid ervan en wijst erop,
dat het in de huidige staat van onderhoud
niet op een economisch verantwoorde wij
ze te handhaven is.
Nadat, nog steeds volgens het verzoek
tot afvoering, het pand niet te verkopen
blijkt, zijn kosten nog moeite gespaard om
met een goed nieuwbouwplan te komen,
dat qua sfeer de locatie van Sunny Cottage
waardig is. Gevolgtrekking van de raads
man is, dat indien het pand op de gemeen
telijke monumentenlijst blijft staan, zijn
cliënten een schade zullen lijden van
1.950.000,-waarvan de gemeente een
substantieel deel, nl. 1.200.000,- zou moe
ten vergoeden.
Actie
Hoewel de gemeente het niet eens is met
de argumenten van de eigenaren, en daar
in volgens deskundigen ook gelijk heeft,
zwicht zij voor de financiële eisen en be
sluit in haar raadsvergadering van 10 de
cember 1986 Sunny Cottage van de ge
meentelijke monumentenlijst af te voeren.
Dan is het hek van de dam, de Provinciale
Commissie van Heemschut, die de affaire
in de media met argusogen heeft gevolgd,
onderschrijft onmiddellijk een door de
Heemkundige Kring Breda - een andere
betrokkene - ingesteld beroep en stelt dat
de bouwkundige en stedebouwkundige
waarde van het pand alleszins de gemeen
telijke bescherming rechtvaardigt.
De Vereniging tot Behoud van Sunny
Cottage, die inmiddels zo'n honderd leden
telt, laat een onderzoek instellen door ar
chitect Henri Fraiture uit Breda, die wijst
op de karakteristieke plaats van Sunny
Cottage op een punt, waar drie lanen bij
elkaar komen met een bebouwing die
sinds 1800 begon 1900 vrijwel ongeschon-
Heemschut, juni 1987
7