Het Agnietenhof of
Adamanshuis te Zutphen
tect A. A. Kok uit Amsterdam. Hij, en later
diens zoon IJsbrand Kok, hebben vele res
tauraties in Zutphen geleid. Na dat Bol-
werck volgden vele aankopen, waaronder
resten van de oude stadsmuren. Deze wer
den door toedoen van het fonds gered en
gedeeltelijk gerestaureerd. Inmiddels zijn
ze overgedragen aan de gemeente, omdat
het Wijnhuisfonds zich geen onrendabele
bezittingen kan permitteren en stadsmu
ren zijn uiteindelijk een gemeentelijke
aangelegenheid.
39 Panden in eigendom
De vette jaren zeventig zijn voorbij, in die
tijd waren er jaarlijks zo'n 40 panden in
restauratie en werd er nog tot 80% gesub
sidieerd.
In 1973 werd Zutphen verrijkt met de
'N.V. Stadsherstel', in feite om het 'Oude
Bornhof te redden van de slopershamer.
Dit bejaardencomplex kwam leeg, maar
bleek een te groot project voor het Wijn
huisfonds. Stadsherstel legt zich vooral toe
op rehabilitatie en exploitatie. Een concur
rent van het Wijnhuisfonds? 'Absoluut
niet,... we willen dat er zoveel mogelijk in
Zutphen gebeurt, door wie of welke instel
ling dan ook', aldus de voorzitter. Het
Wijnhuisfonds heeft nu 39 panden in ei
gendom, maar het aantal door het Fonds
gerestaureerde gebouwen ligt veel hoger.
Sommige werden na restauratie verkocht,
van andere werd alleen het economisch
eigendom verkocht; het juridisch eigen
dom werd veilig ondergebracht in de
'Stichting het Adamanshuis'. Deze gang
van zaken maakte aankoop en restauratie
van weer nieuwe panden mogelijk. Om de
taak van het Dagelijks Bestuur te verlich
ten werd in 1979 de 'Stichting tot Beheer
van Onroerende Goederen Zutphen'
(B.O.G.) in het leven geroepen. Aan deze
beheersinstelling zijn naast het Wijnhuis
fonds vier andere instellingen verbonden.
Het bureau beheert ca 450 woningen en is
belast met de dagelijkse gang van zaken.
Hiermee werd de taak van het D.B. aan
zienlijk verlicht, per slot van rekening is
Geschiedenis
Het Agnietenhof of Adamanshuis (naar een
der stichters) ligt in een driehoek omslo
ten door de straten Oude Wand, Rijkenha-
het algemeen vrijwilligerswerk.
Met de invoering van de Monumenten
wet in 1961 werd de Zutphense Monumen
tenverordening overbodig. Het Wijnhuis
fonds zette haar aankoop- en restaura-
tiebeleid voort. Zij heeft inmiddels 60 jaar
voor het behoud van Zutphens stads-
schoon gevochten.
Via de jaarverslagen (uitgegeven door
De Walburg Pers), die overigens steeds
mooier worden, kan men de strijd voor dit
behoud op de voet volgen. Hierin wordt
ook verslag gedaan van restauraties door
de gemeente, andere instellingen en parti
culieren.
Gemeentelijke monumentenlijst
Sedert 1986 is een werkgroep bezig met
de inventarisatie van de in totaal ca 700
bouwwerken. Zutphen is eveneens rijk aan
19e eeuwse bouwkunst en het is zaak dat
ook deze onder de aandacht wordt ge
bracht. Voorbeelden hiervan zijn o.a. de
IJsselkade en de Burgermeester Dijck-
meesterweg in de Nieuwstad. Plaatsing op
de Gemeentelijke monumentenlijst zal met
het huidige subsidiebeleid tot enorme pro
blemen leiden. Vooralsnog is dat iets van
latere zorg.
Donateurs
Het Wijnhuisfonds telt op het moment rond
de 1250 leden-donateurs, merkwaardig is
dat hiervan 40% niet-ingezetenen van
Zutphen zijn. Lezen we de jaarverslagen
door, dan valt op dat dit constant het geval
is. Welke poging men ook doet, de
Zutphenaren zelf komen niet echt over de
brug. Zeker nu de bijdrage van gemeente
wege, voorheen gekoppeld aan het aantal
donateurs, met ingang van 1987 is terug
gebracht tot een vast bedrag van 10.000
gulden per jaar, zijn nieuwe leden en hun
bijdragen zeer gewenst.
Tot 1986 kreeg Zutphen nog 5 miljoen
voor stadsvernieuwing, nu is dit bedrag te
ruggebracht tot 2,24 miljoen, van welk be
drag slechts 7,5 ton beschikbaar is voor
monumentenzorg. Zal het bestuur van het
Bij de verwijdering van een dubbele muur
kwamen drie gotbische vensters te voor
schijn
Wijnhuisfonds de uitspraak '...wij klagen
niet.in de toekomst nog kunnen bezi
gen? Pessimistisch is men uiteraard wel,
maar de moed wordt niet opgegeven.
Toekomstplannen en wensen
Oorthuys memoreert het artikel 'Toe
komstplannen en wensen' van de hand van
Jhr. Mr. C. C. de Jonge in het Zutphennum-
mer van Heemschut, 1957, afl. 3, p. 47. Met
zekere trots kan hij mededelen dat op één
na al deze wensen in vervulling zijn ge
gaan. De wens die rest is dat Zutphen een
beschermd Stadsgezicht (toentertijd nog
zoneverordening genoemd) wordt. Het
ontwerp Beschermd Stadsgezicht is al se
dert 1980 gereed, maar zit nog steeds er
gens vast in de ambtelijke molen. Deze
wens blijft van kracht, maar daarnaast zijn
er natuurlijk nieuwe wensen. Allereerst
spreekt Oorthuys de wens uit dat de be
schikbare fondsen vergroot worden. 'Met
het huidige subsidiebeleid zouden pas
rond het jaar 2030 alle noodzakelijke res
tauraties verricht zijn.
Een greep uit de toekomstwensen.
De restauraties van de Walburgskerk en
de St. Jan zouden in een sneller vaarwater
moeten komen.
Er moet een oplossing gevonden worden
voor de plafondschilderingen van de Broe
derenkerk (hierin is de Openbare Biblio
theek gevestigd), die door het stoken he
lemaal verschilfert, loslaat en in de stofzui
ger verdwijnt!
Er moeten in het jaar 1992, wanneer de
huurcontracten verlopen, goede en
nieuwe bestemmingen gevonden worden
voor de grootste bezittingen van het Wijn
huisfonds: Huize van de Kasteele en het 's-
Gravenhof.
En tenslotte wordt de hoop uitgespro
ken dat de gezonde beleidsvoering met
betrekking tot stadsvernieuwing en monu
mentenzorg van het huidige stadsbestuur
zich voortzet, dat de betrokkenheid van de
burgerij zal toenemen en dat deze tot uit
drukking komt in een groter aantal dona
teurs.
ANNEMARIE TEN CATE
In het kader van het van het Monumentenjaar 1975 wilde het Wijnhuisfonds een groot
project aanpakken en de keuze viel op het Agnietenhof. Vanaf 1970 had men geleide
lijk een groot aantal van de woningen rond het hof weten aan te kopen. Helaas bleef
het in het Monumentenjaar zelf bij een vrome wens, een aanvang met de restauratie te
maken.
Desalniettemin kan Zutphen nu pronken met haar volledig gerestaureerde Agnieten
hof. De restauratie van het laatste onderdeel, de kapel en refter, werd tenslotte in 1986
voltooid. De provincie Gelderland wil in het najaar dan ook met dit complex meedin
gen als Heemschutinzendingen voor de Europa Nostraprijs.
11
Heemschut, juni 1987
