De Stads- of Sint-Jorisdoelen te Gouda
RESTAURATIE
N.G. GOLDSTEIN-MEIJNEMA
(foto Goudsche Courant, Martin Droog)
Reeds enkele malen werd in Heemschut melding gemaakt van de actie voor behoud en
restauratie van de Goudse Doelen uit 1763 aan de Lange Tiendeweg, vlakbij de plaats
waar de Tiendewegpoort eens stond.
In mei 1978 richtte een groep Gouwenaars
de Werkgroep 'Behoud Doelen Gouda' op.
Het monument werd toen al 20 jaar met
sloop bedreigd en was sterk verwaar
loosd. De eerste taak was het beter be
kend méiken bij de bevolking wat voor ge
bouw de 'Kleischool' (zo heette het in de
volksmond) eigenlijk was. Daarnaast be
gon de correspondentie met de diverse
overheidsinstanties en de publiciteit in de
media. Een tentoonstelling in de centrale
bibliotheek trok vele bezoekers en lever
de 500 handtekeningen op. Kort daama
werd de vereniging 'Behoud Stadsschoon
Gouda' opgericht die waakt voor de
schoonheid en leefbaarheid van Gouda.
'Stadsschoon' nam de taak over te strijden
voor het gebouw.
Van de vele activiteiten die de vereniging
ondernam willen we er enkele noemen: In
1980 werd een abonnement op de Monu-
mentenwacht als sinterklaascadeau. In
hetzelfde jaar werd het 'Doelenfonds' op
gericht. Verder richtte de vereniging een
monumentenstichting op, pleitte zij voor
behoud bij de Raad van State, gaf zij het
boekje 'Goudse Schutters en hun Doelen'
uit, liet zij op basis van 'no cure, no pay'
een globaal restauratieplan maken door
architectenbureau Van Hoogevest (1981!);
hield zij een landelijke kettingbriefactie
met de vraag 1,- te storten en liet zij op
nieuw een haalbaarheidsstudie door het
zelfde architectenbureau maken (1982).
Het jaar daama liet de vereniging een
noodgoot maken op de achtergevel en an
der achterstallig onderhoud aan het dak
van de Doelen verrichten. Zomer 1984: ein
delijk was de strijd gestreden. De Doelen
werd gerestaureerd door het Bouwfonds
Nederlandse Gemeenten i.s.m. Wouden
berg Ameide.
Rijksdienst
Al snel bleek, dat 'Stadsschoon' opnieuw
moest vechten, ditmaal tegen de Rijks
dienst voor de Monumentenzorg. De ver
eniging was van mening, dat de ramen in
de voorgevel moesten worden vervangen
door 18e eeuwse-roedenramen. In 1850
werden deze namelijk vernieuwd. Er kwa
men empire-ramen voor in de plaats, die
het gebouw een grof en saai uiterlijk ga
ven. Reden waarom men de schoonheid
van het monument niet zag en het had wil
len slopen. Maar alleen indien de op
drachtgever 'de huidige raamindeling
handhaafde' kreeg hij van de Rijksdienst
toestemming tot de uitvoering van zijn res
tauratieplan. Ook het feit, dat de vereni
ging de meerprijs op tafel wilde leggen,
hielp niet het standpunt van de Rijksdienst
te veranderen. Door vol te houden en de
juiste argumenten te hanteren werd het
pleit gewonnen.
Het was inmiddels 30 mei 1985 geworden.
In het 'Doelenfonds' zat een bedrag van
25.000, niet genoeg voor de meerprijs.
Dus besloot de vereniging ruitjes te gaan
"verkopen' voor 10,- per stuk hetgeen
775 x één tientje opleverde, genoeg om de
benodigde 33.466,- te betalen. Tot grote
verrassing wijst Temminck Groll in zijn af
scheidscollege op 28 februari 1986 op de
actie. Wie denkt dat 'Behoud Stadsschoon'
wat de Doelen betreft nu eindelijk haar
verdiende rust krijgt, heeft het mis. Op
haar jaarvergadering van 11 maart 1986
kwam ze te weten dat de herboren
St-Jorisdoelen standgroene roeden in haar
mooie voorgevelramen zou krijgen. Maar
ook op dat punt kreeg 'Stadsschoon' haar
Steun van Heemschut
De Stadsdoelen staat er nog in Gouda.
Door de inzet van velen is het gebouw be
houden gebleven. Ook Heemschut hielp
ons, door éénmaal 1000,- te schenken uit
het Hoegenfonds om de uitgaven van ons
Doelenboekje mogelijk te maken en an
dermaal om de kosten van de kettingbrief
te dekken. Ook de publicaties in het blad
waren tot steun en gaven landelijke be
kendheid aan het bedreigde monument en
de actie.
Niet alles is naar de zin van 'Stadsschoon'
gelopen. Zo is het prachtige stucwerk van
Francesco Maza nog niet teruggebracht
aan de plafonds en het trappehuis. De res
tauratie is door vergevorderde schimmel
werking te duur geworden.
Het allermerkwaardigste feit in de nu
9 jaar durende behouds- en restauratie-ac
tie (want we gaan nog even door) was wel
het veranderen van de ramen in de achter
gevel. Voor de voorgevel hield men star
vast aan het laten zien van de wijziging in
1850 van de ramen, als een stuk bouwge
schiedenis. Daar is de vereniging het in
principe mee eens. Maar ze wilde een uit
zondering gemaakt zien, vanwege de aan
tasting van de architectuur van het ge
bouw. Voor de achtergevel werd echter
klakkeloos vergunning verleend voor het
veranderen van de bestaande ramen uit
1881 met een 19e eeuwse roedenverde-
ling, in empire-ramen die er nooit hadden
gezeten... Jammer, want de fijnere roeden-
verdeling sierde het monument. Tot slot:
Gouda heeft haar Doelen behouden.
'Stadsschoon' probeert het tekort voor het
stucwerk óók bij elkaar te brengen. Wie
wil helpen kan dit doen door een bedrag
te storten op haar girorekening 418 64 85
t.n.v. Behoud Stadsschoon te Gouda o.v.v.
'Doelenfonds'.
Mocht het geld niet worden besteed, dan
krijgt men het teruggestort.
Mevrouw Goldstein van 'Behoud Stads
schoon Gouda' woont aan Turfmarkt 59
2801 GW in Gouda, tel. 01820-25400.
Heemschut, mei 1987
21