Drenthe verbindt
architectonisch
erfgoed met nieuwe
schoonheid
9
VRAAGGESPREK MET GEDEPUTEERDE T. E. WILLEMS
EVERHARD JANS
Naast de ingang van het zakelijke, strakke provinciehuis in Assen liggen enkele grote
zwetfkeien in een verdiept perkje. Ze herinneren aan de roemrijke periode van de hunebed
bouwers, die Drenthe internationaal in de belangstelling hebben gebracht.
Na 1945 is in de 'Olde Landschap' een geslaagde samenwerking tot stand gekomen tussen
vele organisaties op cultureel en historisch gebied, gedragen door de geestdrift van het
'Drents Genootschap'De naam van wetenschapper en regionalist prof. dr. HJ. Prakke -
o.m. hoogleraar in MUnster - dient hier met ere genoemd te worden.
Vanuit de groeiende waardering voor het Drentse erfgoed kon een omvangrijke restaura
tieactiviteit gestalte krijgen, die leidde tot een eigen Provinciaal Bureau Monumentenzorg te
Assen.
Een tocht langs de oude Hondsrugdorpen leert, dat er veel gebeurd is - maar steeds op
beheerste wijze - voor de instandhouding van de oudere bouwkunst ter plaatse.
Gedeputeerde Tale Egbert Willems, een in
1926 te Roden geboren Drent, kwam al
vroeg in de landbouwkundige sector terecht,
en belandde reeds als 30-jarige in het bestuur
van de grondkamer.
Willems is inmiddels 13 jaar gedeputeerde
voor de VVD in het Provinciehuis te Assen
en beheert onder meer de portefeuille stads
en dorpsvernieuwing en monumentenzorg.
Hij wordt hierin geruggesteund door stede-
bouwkundige WE. Postma, die als zodanig
zitting heeft in de Provinciale Commissie
Drenthe van de Bond Heemschut.
Wat betreft de stads- en dorpsvernieuwing is
Meppel een goed voorbeeld van de symbiose
oud-nieuw.
HET WONDER VAN MEPPEL
Het is geen 'beschermd stadsgezicht'. In het
blad Gemeentewerken van mei 1986 wordt
dan ook gesproken over 'het wonder van
Meppel'In dit Drentse Amsterdam, niet al
te ver van de Zuiderzee, zijn karakteristieke
burgerhuizen uit de zeventiende, achttiende
en negentiende eeuw bewaard gebleven.
Het stedebouwkundig bureau Vijn uit Oen-
kerk ging vanaf 1980 aan het werk met het
opstellen van een structuurplan voor de bin
nenstad. Er kwam een beleidsplan stadsver
nieuwing tot stand, waaraan door het Heide-
mij Adviesbureau een financiële omslagnota
werd toegevoegd.
Een heel duidelijk beeld van het nagestreef
de stedebouwkundige ideaal is visueel neer
gelegd in het boekje 'Open water in Meppel'
dat in 1980 door de PPD van Drenthe werd
uitgegeven (teksten: H. J. Feenstra, illustra
ties: P. C. Groen). In genoemd jaar vertrok
burgemeester Mr. Eijsing, die nog geloofde
Gedeputeerde voor de VVD bij de Provinciale
Drentse Staten T. E. Willems
(Fotodienst provincie Drenthe)
in kaalslag en het doorbreken van historische
structuren door niets ontziende wegen en ka
nalen.
Er werd zelfs een eigen politieke partij opge
richt, die zich inzette voor het behoud en de
behoedzame vernieuwing van Meppel. De
NOS besteedde er indertijd aandacht aan in
haar populaire TV-rubriek 'Van Gewest tot
Gewest', met spandoeken en al.
NIEUWE SCHOONHEID
De interesse voor de gebouwde omgeving
leidde gelukkig ook in Meppel tot een
mentaliteitsverandering.
De cultuurpessimistische houding, dat alleen
architectuur uit het verleden waardevol zou
zijn, is oudere heemschutters niet vreemd.
Toch zijn er ook nu goede architecten, die
qua schaal en vormgeving in Meppel nieuwe
schoonheid gerealiseerd hebben. Belangrijk
was het in werking treden, per 1 januari
1985, van de Wet stads- en dorpsver
nieuwing.
De middelen van het provinciale fonds
stegen van 6,4 miljoen in 1985 tot 7,5
miljoen in 1987.
Uit de zogenaamde 'knelpuntenpot' werd in
Ruinen aan het dorpsvernieuwingsplan
Pesse 550.000.- toegekend. Dat het
milieu de provincie zeer ter harte gaat, blijkt
uit de sanering van een milieuhinderlijk
bedrijf te Zuidwolde (bijdrage: 200.000.-)
In de bestuurlijke sector is het verbouwen
van een karakteristieke boerderij te Havelte
interessant, (Boskampsbrugweg 2) tot
gemeentehuis a raison van 321.500.-.
Uit het 'stimuleringsfonds stads- en
dorpsvernieuwing' (na het in werking treden
van de betreffende wet) heeft de Provincie
Drenthe uit eigen middelen 3,2 miljoen
gulden ter beschikking gesteld voor stads- en
dorpsvemieuwingsplannen, waarvan tussen
1983 en 1987 708.000.- gebruikt is voor
de instandhouding van karakteristieke
boerderijen in heel Drenthe. Helaas vielen
de bedragen uit het Integraal Structuur Plan
Noorden des Lands (ISP) in 1986 weg. In
1985 bedroeg dit geldbedrag in Meppel nog:
1237.550.-
De streekplannen in Drenthe zijn belangrijk
voor het behoud van het karakter van de
karakteristieke dorps vormen. Hoogbouw is
hier praktisch verboden - gelukkig!
Stedebouwkundige Postma vindt, dat je met
de beschermde stads- en dorpsgezichten niet
veel opschiet. Beter is de sinds 1980 ook
wettelijk verankerde schakel tussen de stads
en dorpsvernieuwing.
BOERDERIJEN
Natuurlijk, zo zegt gedeputeerde Willems, is
er in Drenthe ook de problematiek van de
functionaliteit van de agrarische gebouwen.
Ook hier: productieoverschotten. De periode
van de chirurg of hoge ambtenaar, die zich
op het opknappen en restaureren van zijn
oude woonboerderij concentreerde (zeventi
ger jaren) is voorbij. Tien a twaalf Drentse
hoeven zijn onlangs nog onderzocht op de
haalbaarheid van renoveren en restaureren.
Het Provinciaal Bestuur van Drenthe onder
zoekt de bewoningsmogelijkheden, waarbij
medewerkers van Willems zelfs in 'acquire-
rende' zin bezig zijn, door bezitters onder
meer te helpen met subsidies, e.d. De subsi
die van aankoop en restauratie van huize
Mensinghe te Roden bedroeg 700.000.-,
waarvan de subsidiabele restauratiekosten
208.702.- bedroegen.
De provincie Drenthe financierde tussen
1980 en 1987 voor een bedrag van
1002.043.- aan het herstel van rieten da
ken, het Rijk: 662.078.-
Tussen 1980 en 1987 betaalde het Provinci
aal Bestuur 1.573.817.- mee aan de res-
