Expositie
'Heemschut in
Drenthe'
tauratie van woonhuismonumenten, kerken,
torens, orgels en molens, het Rijk wat be
treft monumenten en panden in beschermde
dorpsgezichten: 824.624.-.
De gevatte Drentse gedeputeerde legt - als
intermezzo - nog even uit, hoe de Drentena
ren indertijd de legendarische slag bij Ane
(1227) tegen de bisschop van Utrecht ge
wonnen hebben. De hengst van de Utrechtse
bisschop werd het moeras binnengelokt met
behulp van een onweerstaanbare, tochtige
merrie! 'Das ewig Weibliche' ging vooraf
aan de victorie.
De fraai gerestaureerde boerennederzetting
Orvelte, een toeristische trekpleister, wordt
voor het merendeel gefinancieerd door de
provincie Drenthe. Willemse heeft ook veel
contacten met het sociaal werkvoorzienings
schap, zodat hij werkelozen aan een nieuwe,
zinvolle baan - werkend voor Drenthe - kon
helpen.
Gelukkig heeft, aldus gedeputeerde Wil-
lems, Drenthe weinig last van de milieube-
dervende aspekten van de bio-industrie. In
Overijssel ligt dat anders.
Het aantal stallen met ligboxen heeft men in
Drenthe onder controle.
Sterker dan in Groningen en Friesland heeft
de woningbouw een speculatief karakter, af
en toe wel eens een moeilijk afwegingspro
ces. Willems huldigt het goed-liberale stand
punt van 'laissez faire, laissez aller', maar
wil toch regulerend meedenken, om te veel
ongewenste overloop van Groninger 'stad-
jers' te voorkomen. Vaak zitten in de fraaie
woonboerderijen 'groene weduwen', wier
echtgenoot vaak veel te lang weg is, om zijn
levensstandaard te kunnen ophouden.
De gedeputeerde 'in Drentse dienst' Tale
Egbert Willems heeft een prachtig uitzicht
op een olieverfschilderij van de kermis te
Assen, door de Drentse schilder Van Dui
men Krumpelman. Al even bont zijn zijn da
gelijkse ervaringen met architectuur, land
bouw en landschap van Drenthe, en: met de
Drentenaren zelf. Als 'Saksers' zijn we het
gauw eens, en zijn lichtblauwe ogen stralen
levenslust uit.
Het is een goede en dankbare zaak, de eigen
cultuur van Drenthe in ere te houden.
Literatuur:
Open water in Meppel, Provinciale Planologische
Dienst van Drenthe, Assen, januari 1980
J. Jans, L. de Jong eri E. Jans, Langs oude Drentse
boerderijen, Assen 1980
H. G. de Boer, J. de Haan, V. T. Koele, 'Meppel
vol vaart', stad in vernieuwing, in: Gemeentewer
ken, mei 1986, 113-121
WIE WEET 'N OUD PANDJE?
Jong echtpaar ziet er een beetje tegen
op nieuwbouw te gaan bewonen van
wege hun met zorg vergaarde antieke
spullen. Weet iemand voor hen een
oud pandje, koetshuis, molenaarswo
ning o.i.d. Uiteraard is enig extra
werk geen bezv/aar. Men werkt in de
Haarlemmermeer/Nieuw Vennep. Uw
reactie kunt u sturen naar J.J. Mulder,
Roggestraat 3, 7311 CA te Apeldoorn
en/of tel. 055-220542.
10
Vanaf 25 maart 1987, de dag waarop
Heemschut het symposium 'Drenthe in
verandering' organiseerde, is op
verschillende plaatsen in Drenthe de
tentoonstelling 'Heemschut in Drenthe'
te zien. Een tentoonstelling waarmee
de Provinciale Commissie Drenthe de
doelstellingen van Heemschut wil
illustreren. Om een indruk te geven van
deze tentoonstelling volgt hier een
kleine selectie.
De bekendste nederzettingen van
Drenthe zijn de esdorpen. Ze zijn te
herkennen aan de grote open ruimten,
de brinken, waaraan schijnbaar
ordeloos de boerderijen liggen. De
brinken zijn vaak beplant met eiken.
Aan de rand van het dorp liggen de
essen, de akkers die door eeuwen van
bemesting verhoogd in het landschap
liggen. Soms zijn ze nog omzoomd
door een houtwal. De brinken en
omringende essen geven het esdorp
haar typische ruime opzet en open
structuur.
De boerderijen zijn altijd de
dominerende bebouwing geweest.
Vooral opvallend door hun grote rieten
daken en hun lage gootlijn.
Vanaf de 19de eeuw verliest Drenthe
steeds meer haar agrarisch karakter.
Tussen de boerderijen verschijnen
'burgerwoningen', afstekend tegen de
bestaande vormenstruktuur. Vooral na
de tweede wereldoorlog is er driftig
gebouwd. Meestal rijtjeshuizen, twee
hoog met een flauw hellende kap.
Het moderne boerenbedrijf wordt
steeds moeilijker te handhaven in het
dorp. De benodigde machines vragen te
veel ruimte en de grote ligboxenstallen
vormen vaak een storend element. Veel
boeren verkiezen een vestiging buiten
het dorp. Vooral bij ruilverkavelingen
zijn veel bedrijven verplaatst. Voor de
oude, soms al eeuwen in gebruik zijnde
boerderijen moeteen nieuw gebruik
gevonden worden.
De Drentse steden zijn niet aan de
sloopwoede van de achter ons liggende
decennia ontkomen. Met name in
Assen en Meppel zijn grote delen van
de oude binnenstad door toedoen van
ambitieuze stadsbesturen met de grond
gelijk gemaakt. In Assen is bijna een
kwart van de binnenstad opgeofferd
aan locaties van grootwinkelbedrijven
als Hema en V&D. Delen van het
Kanaal hadden gedempt moeten
worden om een ringweg aan te leggen.
Een plan dat uiteindelijk niet is
doorgegaan. Maar met de demping was
men al begonnen. Evenals in Meppel,
waar een groot gedeelte van het
grachtenstelsel verdwenen is.
De laatste jaren heeft men gelukkig
meer oog gekregen voor het historische
karakter van de steden. In Assen wordt
een deel van de binnenstad aangewezen
als beschermd stadsgezicht. In Meppel
heeft men in 1980 onder de slogan
'Meppel vol vaart' een ambitieus
stadsvernieuwingsplan opgestart. De
nog bestaande grachten worden
gerestaureerd en de lege plekken in de
binnenstad opnieuw ingevuld.
D. v.d. M.
De tentoonstelling 'Heemschut in
Drenthe' is nog te zien in de
gemeentehuizen van Assen (8-22 april)
en Roden (22 april-5 mei).
Geslaagde stadsvernieuwing in Meppel (Fotodienst provincie Drenthe)
