Zuid-Holland
Gelderland
26
Enkele van de panden naast paviljoen Welgelegen
De Stichting wil de Haarlemmer Hout bewa
ren zoals ze is en heeft andere ideeën. Met
name wordt gedacht aan een nieuwe vleugel
aan de noordzijde van de provincietuin, te
gen het Frederikspark aan.
De overheid is volgens de Stichting maat
schappelijk verplicht te streven naar instand
houding van het waardevolle stedebouwkun
dig en architectonisch erfgoed, onder meer
door het zelf te gebruiken. Zo kunnen in de
villa's aan de Paviljoenslaan en de Kleine
Houtweg 100 tot 150 mensen werkruimte
vinden, meent ze.
De Stichting wil het verzet tegen afbraak van
het paviljoen bundelen en coördineren. Me
destanders en geld zijn nodig. Voor mini
maal 10,- kan men sympathisant en/of do
nateur worden. (Stichting Welgelegen, Post
bus 381, 2000 AJ Haarlem, postgiro
32.22.99. t.n.v. Stichting Welgelegen,
Haarlem).
Amsterdam - De oude 'Scheepswerf en
Stoomhelling 't Kromhout' aan de Hoogte-
kadijk is voorlopig gered. Er is nu Museum
't Kromhout gevestigd en dat heeft subsidie
gekregen. Ook de Scheepvaartvereniging
Noord is nu geïnteresseerd. De vereniging
Vrienden van 't Kromhout wil proberen en
kele machines van de oude scheepswerf
weer draaiende te krijgen.
Vooral vanaf de Wittenburgerkade, aan de
overkant van het water van de werf, zijn de
twee karakteristieke ijzeren bogen opval
lend, mede door de daarin in spiegelschrift
uitgespaarde vertrouwde naam 'Scheepswerf
en Stoomhelling 't Kromhout'. In spiegel
schrift: op de werf zelf moest de naam voor
de klanten immers goed te lezen zijn. Foto's
van de werf worden dan ook stelselmatig
verkeerd om afgedrukt...
Leiden - Ter gelegenheid van haar tienjarig
bestaan heeft de Stichting Het Kleine Leidse
Woonhuis een brochure uitgegeven met al
lerlei achtergrondartikelen over wonen en le
ven in Leidse woninkjes. Aangetoond is in
de tien jaar van het bestaan van de Stichting
dat sloop van de oude huisjes zeker niet no
dig is. Veertien pandjes zijn in die tien jaar
gerestaureerd, waardoor de Stichting zeker
heeft bijgedragen aan het herstel van de
Leidse binnenstad en aan de herwaardering
van de karakteristieke woonhuisjes in het
bijzonder. Met de Stichting Het Kleine Leid
se Woonhuis zijn wij van mening dat al die
sfeervolle pandjes, die niet op de monumen
tenlijst van het Rijk staan, het zout in de pap
van Leiden zijn.
Leiden - Eind januari komt de grootscheep
se renovatie gereed van de Visbrug en van
de Hoogstraatkelders er omheen. Vooral de
werkzaamheden aan de kelders, een soort
'werven' als in de Utrechtse Oude Gracht,
vormen een hoogstandje van technisch ver
nuft. Zij werden in de zestiende eeuw ge
bouwd en waren geen eigendom van de ge
meente. De eigenaren konden of wilden de
hoge restauratiekosten niet betalen, maar
Leiden wilde de kelders graag gerestaureerd
zien. Ze werden om niet aan de gemeente
overgedragen en deze verplichtte zich de
bouwwerken te restaureren en ze een halve
eeuw gratis aan de voormalige eigenaren ter
beschikking te stellen.
Op die manier werd voorkomen dat de open
bare weg nog langer bovenop particulier be
zit (de kelders) ligt.
In de muren van de kelders zijn verticaal
gaten geboord waarin stalen palen werden
gedreven die tot op de tweede zandlaag rei
ken. Er kwam een betonnen overkapping
waarop het wegdek ligt. De kelders 'hangen'
nu als het ware vrij in de ruimte en hebben
niet meer te lijden van het verkeer erboven.
Een uniek monument kon zo worden gered.
Leiderdorp - Aan de Kerklaan zijn drie ka
rakteristieke pandjes gesloopt. Volgens
sommigen hadden ze historische waarde,
maar Monumentenzorg vond de oorsprong
uit de 16e eeuw er niet meer aan af te zien
door de vele latere wijzigingen. Ter plekke
komen nu premie-D woningen.
Schiedam - Nu de molen De Walvisch ge
restaureerd is, zijn er plannen om ook de
molen De Palmboom, aan de Noordvest,
voorbij de Noordmolen, te herbouwen. De
Palmboom werd in 1781 gebouwd en brand
de in 1901 geheel uit door overgewaaid vuur
van de in brand geraakte stoombranderij De
Kraton. Er rest nu slechts een stompje van 9
meter hoog. Begin dit jaar wordt in
Schiedam gestart met acties om financiële
bijdragen te verwerven.
Woerden - De restauratie aan het oude kas
teel van Woerden zal in 1989 gereedkomen.
Een bestemming is er nog niet voor de ko
los, die dateert uit het begin van de 15de
eeuw en waarschijnlijk gebouwd werd op
fundamenten van een slot waarvan bekend is
dat het in 1159 door de bisschop van
Utrecht, Godfried van Rhenen, werd ge
bouwd.
De laatste honderd jaar beheerde het Minis
terie van Defensie in het kasteel een maga
zijn. Er is de laatste tientallen jaren nauwe
lijks onderhoud aan het gebouw verricht.
In samenwerking met de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg is architect NVroman
doende met de restauratie. Zo worden de
weergangen in hun oude staat hersteld en
ook de gevangeniscellen, al weet niemand
hoe die ruimten produktief te maken zijn.
Want 'produktief' wordt kasteel Woerden
wel weer: De gedachten gaan uit naar drie
woningen in het voorste gedeelte en kanto
ren in de overblijvende ruimten.
Nijkerk - Nederland is weer een bijzonder
uniek stukje industriële archeologie rijker
geworden. In de polder Arkemheen, weste
lijk van Nijkerk, is de restauratie gereed ge
komen van het enige nog werkende stoom
gemaal met buitenschepraderen in West-Eu
ropa. Tot 1983 heeft het gemaal honderd
jaar onafgebroken dienst gedaan en is zelfs
niet ten prooi gevallen aan het dieseltijd
perk. Pas met de komst van een elektrisch
gemaal werd de 'Hertog Reijnout' afge
dankt.
Hertog Reinold van Gelre was degene die in
1356 de inwoners van Nijkerk en Putten het
recht gaf een dijk aan te leggen om zich te
beschermen tegen de roerige Zuiderzee. In
1863 was al een door wind gedreven water
molen in gebruik genomen: de 'Hertog Reij
nout'. Twintig jaar later was het stoomwe
zen zo in opmars, dat de windmolen het
moest afleggen. De molenromp bleef ge-
