Restauratie-hypotheek aantrekkelijker Mevr. E. Daalder wint reis naar Rome 6 exemplaren in Arnhem, Zwolle en Doetin- chem. Wellicht ging het hierbij om herge bruikte exemplaren uit Noord- of Zuid-Hol land. Ook tijdens de openingsuren van het mu seum in 1987 gaan de werkzaamheden aan de paltrok elders en ter plekke rustig verder. De bezoeker ziet dan eens hoe een paltrok- molen stukje bij beetje vorm aanneemt. Een overdekte stand bij de schilderachtige op haalbrug van de Zaanse Buurt geeft nuttige visuele en feitelijke informatie over hout zaagmolens in Nederland. Het woord pal- trok zou afgeleid zijn van het ouderwetse kledingstuk met lange panden, dat Doopsge zinde vluchtelingen uit de Zuidwestduitse Pfalz plachten te dragen. Eertijds waren er honderden, in Noord- en Zuid-Holland, maar momenteel zijn er nog maar 3 over: de 'Held Jozua' te Zaandam (1718), de Arn hemse museummolen en de moloen 'de Een hoorn' te Heemstede bij Haarlem. De paltrok is een typische bedrijfsmolen, die technisch en functioneel helemaal op het houtzagen afgestemd is. Met een kraan wor den de boomstammen via windkracht uit het water rond de molen gehesen. Daarna wor den de stammen vóór de verticale zaagramen neergelegd. Tenslotte vindt het zagen zelf plaats. De bij dit opstel afgebeelde penseel tekening van F. L.ebret uit de negentiende eeuw is de oudst bekende, gedetailleerde af beelding van een Nederlands paltrokmolen. Door het verleggen van handelsroutes ont stond er zaagbedrijvigheid en handel in ge zaagd hout in Noord- en Zuid-Holland. In de achttiende eeuw zijn deze twee provincies samen het grootste zaagindustriegebied van Nederland geworden, met honderden pal- trokmolens. Aan het Papengat te Dordrecht staan in 1680 vier houtzaagmolens. Om streeks 1690 breidt men de activiteiten uit, en dat leidt tot de bouw van de nu in Arnhem opgestelde paltrokmolen, toen 'het Spinne wiel' genaamd. In 1854 wordt dit bedrijfsge bouw verkocht en verhuist daardoor naar Numansdorp, niet ver van het Hollands Diep in Beijerland gelegen. De nieuwe eigenaar in Numansdorp heet Maarten Verboom, de paltrok ontvangt een nieuwe naam: 'Mijn Genoegen'. Tot 1926 zwaaien de vier wieken monter door de lucht, dan volgt er een nieuwe verhuizing: naar de feestweide van het Nederlands Openluchtmuseum. Een interessant detail is, dat de molen in Numansdorp wit geschilderd was. Een foto uit 1926 bewijst dit feit. Na de interne verhuizing van de molen richting vij ver van de Zaanse Buurt na de laatste We reldoorlog kreeg het houtwerk een donkere tint. Aanpassing aan de Zaanse kleurzede? De toekomst zal ons leren, of de molen weer verkleurmannetje gaat spelen! Literatuur: Jannis C. Notehaart, Windmühlen. Der stand der Forschung/über das volkommen und den ursprung, Den Haag - Parijs 1972 L. A. van Prooije, De paltrokmolen van het Neder lands Openluchtmuseum en Houtzagen in Numans dorp rond 1920, overdruk uit: Bijdragen Medede lingen Vereniging 'Vrienden van het Nederlands Openluchtmuseum'jrg. 46, 1983, nr I. RENTE NU 2,2 PROCENT De Restauratie-hypotheek was al een aan trekkelijke lening welke beschikbaar wordt gesteld aan eigenaren van een monumenten- pand die dit gaan restaureren. Door een re cent besluit van het bestuur van het Natio naal Restauratiefonds zijn de karakteris tieken van de Restauratie-hypotheek op een aantal punten verbeterd. Het rentepercentage van de Restauratie-hy potheek ligt in principe 5% onder de rente van een 'commerciële' hypotheek. Tot voor kort bestond er echter een minimum-rente van 3%. Deze bodemrente wordt nu ver laagd naar 0,5%, waarmee de actuele rente 2,2% bedraagt (tegen een gemiddelde rente van 7,2% voor een 'commerciële' hypo theek). Nieuw is het overdraagbaar maken van de Restauratie-hypotheek. Wanneer een geres taureerd pand wordt verkocht kan de nieuwe eigenaar nu de goedkope lening in principe 'overnemen'. Dit zal de verkoopbaarheid van het monument vergroten en de waarde ervan positief beïnvloeden. Een tweede nieuw aspect is dat bij kleine restauraties - en dus bij lagere leningsbedra gen onder de 10.000,- geen hypo theek-vestiging meer behoeft plaats te vin den, waardoor kosten worden bespaard. De middelen voor het verstrekken van Res tauratie-hypotheken worden door het minis terie van WVC ter beschikking gesteld aan het Nationaal Restauratiefonds, op grond van de Rijkssubsidieregeling Restauratie Monumenten. Aanspraak op de Restauratie- De heer H. Gerritsen uit 's- Gravenwezel (België) schrijft ons: Met veel belangstelling lees ik altijd Uw tijdschrift. In het novembernummer 1986, dat ik vanmorgen ontving, troffen mij twee artikelen en wel om de tegengestelde visie van hoge kerkelijke autoriteiten, die daaruit blijkt. Het eerste artikel betreft de Vondelkerk in Amsterdam, waarover U schrijft op pagina 197. Het doet mij, als oud- Amsterdammer, groot genoegen, dat deze kerk, die zo typisch past in de omgeving, is gerestaureerd. Dat deze kerk aan haar oorspronkelijke bestemming is onttrokken zal wel onvermijdelijk zijn geweest gezien de ontwikkeling in de stad en in de bevolking. De nieuwe bestemming komt mij stijlvol voor, ook al is hypotheek kan dan ook alleen gemaakt wor den in verband met deze regeling. Het Nationaal restauratiefonds zal blijven onderzoeken - in nauw overleg met betrok kenen uit de monumentenzorg - op welke wijze de financiële belangen van de monu ment-eigenaren het beste kunnen worden ge diend. Meer informatie omtrent het bovenstaande wordt u graag verstrekt door drs. A. Weigra ven directeur van het Nationaal Restaura tiefonds, tel. 03495-39439 (privé: 08388- 2272). De 74-jarige mevrouw E. Daalder-Born uit Amsterdam is de gelukkige winnares gewor den van onze jubileum-ledenprijsvraag. Zij is sinds 1970 lid van Heemschut en is een trouw deelneemster van excursies en Heem schut-dagen. Samen met een door haar zelf uit te kiezen partner mag zij een vliegreis maken naar Rome incl. hotel en stadsrond- rit. Vliegtuigmaatschappij ALITALIA spon sort deze ledenwerfpremie. EERVOLLE VERMELDINGEN Een eervolle vermelding krijgen de heren C. Laóut uit Baam en de voorzitter van de pro vinciale commissie Utrecht dr. E. B. J. Postma uit Utrecht. Zij wonnen dit jaar resp. 22 en 19 leden voor Heemschut. onder de huurders het commerciële element niet afwezig. De bisschop van Haarlem?heeft tegen de gang van zaken blijkbaar geen bezwaar gehad. Op pagina 205 schrijft U over de al lang durende ruzie om de St. Eusebiuskerk aan het Nieuwe Plein in Arnhem. Er was, zo las ik al eerder, een plan tot bouw van woningen in de kerk, waardoor het beschermde stadsgezicht in stand werd gehouden en het kerkbestuur van financiële zorgen vrij was. Maar tegen dat profane gebruik maakt nu een andere bisschop bezwaar. Is wonen een bezigheid van lagere orde dan het houden van lezingen en het verkopen van antiek (activiteiten die in de Vondelkerk gaan plaatsvinden red.)? Ik moet U zeggen, dat ik er niets van begrijp.

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1987 | | pagina 6