Stadswapens
Westerkerk opnieuw
geschilderd
21
een wijk weer leefbaar te maken. Men
streeft naar het volledig herstellen van de
gevelwand.
Een ander punt is de eigen wijze van functio
neren: zij restaureert zelf niet maar laat dit
over aan de gemeente. Het merendeel van de
te restaureren panden heeft de gemeente in
het verleden, vaak ten behoeve van sanering
aangekocht. Zij restaureert de panden en
draagt ze vervolgens tegen kostprijs over aan
de NV. De NV houdt zich dan bezig met
verhuur en beheer. Aan de basis van deze
constructie staat de in 1968 toegekende
werkgelegenheidssubsidie van het rijk die
aan de gemeente werd uitgekeerd.
In 1985 heeft de NV dankzij deze werkme
thode een winst van 260.070,- (jaarver
slag 1985) gemaakt.
STADSHERSTEL GRONINGEN
De Stichting Stadsherstel Groningen functi
oneert op weer een andere wijze dan de twee
voornoemde organisaties. De Stichting werd
in 1983 opgericht. Het is de bedoeling dat de
stichting 10 a 15 panden per jaar gaat restau
reren. Deze voortvarende aanpak is mogelijk
doordat de Stichting de door haar aange
kochte en gerestaureerde panden niet ver
huurt maar verkoopt. Door deze werkwijze
komt het kapitaal dat zij investeert in de aan
koop en restauratie weer vrij voor nieuwe
projecten. Hierdoor wordt het beschikbare
kapitaal zo efficiënt mogelijk gebruikt.
De gemeente Groningen subsidieert uit het
stadsvernieuwingsfonds 60% van de restau
ratiekosten van de door de stichting geres
taureerde panden. In de begin-periode richt
te zij zich voornamelijk op de kleine beeld-
bepalende woonhuizen (zie foto). Tegen
woordig houdt zij zich ook bezig met de res
tauratie van rijksmonumenten, met name de
woonhuizen.
Het aankoopbeleid is net als de Amsterdam
se NV gericht op de gehele binnenstad.
Sonds worden panden te koop aangeboden
bij de Stichting, maar meestal begeeft zij
zich actief op de huizenmarkt. Particulieren
restaureren niet of nauwelijks in Groningen.
De stichting vormt voor de gemeente een
mogelijkheid om deze lacune voor kuituur-
historisch waardevolle panden, op te vullen.
AANBEVELINGEN
Het is duidelijk dat het goed functioneren
van de stadsherstelorganisaties afhankelijk is
van een aantal factoren.
Als eerste kan genoemd worden de houding
van de gemeente. De gemeente kan een
stadsherstelorganisatie stimuleren in haar
werkzaamheden door bijvoorbeeld:
- het adviseren over de subsidiemogelijk
heden,
- zelf restauratiesubsidies beschikbaar te
stellen,
- aankoop- en restauratiekosten voor te fi
nancieren,
- toestemming te geven voor het opdelen
van kuituur-historisch waardevolle pan
den zodat de bruikbaarheid toeneemt en
restauratie rendabeler wordt.
Daarnaast is de deskundigheid van het Alge
meen Bestuur van de stadsherstel-organisa-
tie van belang. Deskundigheid niet alleen op
kuituur-historisch, bouwkundig en juridisch
gebied, maar ook op financieel-economisch
gebied. Vooral dit laatste punt verdient de
aandacht. Zonder een financieel gezonde or
ganisatie kan men niet een optimaal aan
koop- en restauratie beleid voeren.
Ieder die zich met stadsherstel bezig houdt
heeft oog voor het ideële aspect: voorkomen
dat door verkrotting en sloop kultuurhisto-
risch waardevolle panden verloren gaan.
Verliesgevende projecten moeten echter ver
effend worden met winstgevende. Laat men
de balans naar de rode cijfers doorslaan dan
is Nederland weer een stukje deskundigheid
en enthousiasme op het gebied van de monu
mentenzorg kwijt.
Hilda van der lest is studente Sociale
Geografie te Groningen
Amsterdam - Nu de onderhoudswerk
zaamheden aan de Westertoren zijn
voltooid en de steiger is verwijderd,
zijn de vier opnieuw geschilderde stads
wapens op de eerste geleding van de to
renbekroning duidelijk zichtbaar. Zo
als bekend werd de bouw van de toren
in 1638 voltooid. De eerste geleding,
voorzien van de wapens met afmetingen
van ongeveer 5 bij 3 meter, werd blij
kens een jaartalopschrift een jaar eer
der opgeleverd.
Bij een tijdens het onderhoud uitge
voerd kleuronderzoek aan de wapens
werden op diverse plaatsen verfresten
aangetroffen, welke dateerden uit de
late 17de- of 18de eeuw.
Op een schilderij van Jan van der Heij
den (1637-1712) uit de 17de eeuw is de
toren ongeschilderd en blauwgrijs van
kleur. De wapens in de nissen van het
eerste vierkant zijn, evenals de keizers
kroon, geschilderd. Een kopie van dit
schilderij bevindt zich in de Wallace
Collection te Londen. Op een schilderij
van Jan Ekels de Jonge (1759-1793), te
bezichtigen in het Amsterdams Histo
risch Museum, zijn eveneens gekleurde
wapens afgebeeld.
Besloten werd de kleuren op dit laatst
vermelde schilderij en de aangetroffen
verfsporen als uitgangspunt te nemen
bij de nieuw te schilderen stadswapens.
Ontbrekende gegevens werden afgeleid
uit de kleuren van de keizerskroon op
de spits, welke na de vorige
onderhoudsbeurt 18 jaar geleden, nog
redelijk goed bewaard waren. Zodoen
de kwam men tot de volgende kleuren:
het bekende rode schild met zwarte
baan en de drie witte Andreaskruizen
op een cartouche van gele oker. De
kroon daarboven in goudgeel met rode
binnenhoed en (donker)blauwe buiten-
hoed. De biezen werden geschilderd in
goudgeel en de smaragd-versieringen
daarop in groen. De kroon is afgezet
met witte parels.
Een probleem vormde het vinden uit de
huidige verfsoorten van die kleuren
welke de toenmalige kleuren benader
den. De verf, die minstens 10 jaar
houdbaar moet zijn, bestaat uit een
acrylaat op siliconenbasis.
Het besluit om de stadswapens opnieuw
te schilderen werd ingegeven door de
verwachting dat de gekleurde wapens
het monotone grijs van de natuurstenen
torenbekroning doorbreken en de toren
als geheel verlevendigen. Dat door de
toevoeging van kleuren de architectuur
wordt versterkt. Het schilderwerk
werd uitgevoerd door de heren M. Balk
en E. Veerman van de afdeling Gebou
wen van de dienst Openbare Werken.
Beide schilders voorzagen ook het
haantje en de wijzerplaat van het uur
werk van kleuren. Opzichter was de
heer A. Vink van dezelfde gemeente-af
deling.
Het schilderwerk aan de vier stadswa
pens werd mede mogelijk gemaakt door
een financiële bijdrage van Heemschut.
De stichting richtte zich in de begin periode op
met name kleine woonhuizen, Zoutstraat 19
