m w§T \aLirAi
'%v. n*'!iisd,cP,u'k
Y-v VS'RW
10
SValion ZH.Ï.A
Station S S
öeilioofd
2 HOEK I
\S,'!Nieuwe ScVievenin<£sch<
1 ^^^xV-c.Bo^aiies .;i
:ieuw(
ZWIT SERLANÜ,
Waalsdorp
Hotel
^yP^'^afie
Ligging van het Klattepark
De buitenplaats was dus voor hen een onbe
reikbaar ideaal. Het villapark bood echter
uitkomst. Villaparken lagen meestal niet zo
afgezonderd van de steden als de buiten
plaatsen, daar zij vaak in de buurt van tram
haltes of spoorwegstations werden ontwik
keld. Men kon in de villaparken stukken
grond kopen van zodanige grootte als finan
cieel mogelijk was. Door een parkachtige
aanleg van de villaparken hadden de bewo
ners de illusie 'buiten' te wonen. Het benoe
men van de woonhuizen als villa's, had ook
te maken met deze illusie. Zo noemt men in
Italië het geheel van een groot stuk grond
met een daarin gelegen gebouw een villa.
Behalve het navolgen van de buitenplaatsen
van de adel, waren er nog andere factoren
welke een rol speelden bij het wegtrekken
van welgestelden uit de steden naar de villa
parken. Eén hiervan was de plotselinge be
volkingstoename in de steden. Door ver
schillende landbouwcrises trok na 1870 de
plattelandsbevolking in grote getale naar dé
grote steden om daar werk te zoeken. Door
deze plotselinge bevolkingstoename in de
steden, kon er niet voor voldoende huisves
ting worden gezorgd. Vandaar dat de arbei
ders van de meest erbarmelijke ruimte een
woning maakten. Door het ontbreken van
goede hygiënische sanitaire voorzieningen
en riolen waren de dicht bevolkte arbeiders
wijken een bron van infectie. Vele cholera-
epidemieën teisterden deze wijken, maar
vormden ook voor andere delen van de ste
den.een groot gevaar.
FRISSE LUCHT
Langzamerhand realiseerde men zich dat het
wonen in de stad niet goed voor de gezond
heid was. Dit in tegenstelling tot het wonen
buiten de stad, waar men aan de frisse lucht
zelfs een genezende werking toekende. Bo
vendien kreeg men in die tijd waardering
voor de natuur, het ongecultiveerde land.
Het bovengenoemde leidde er eveneens toe,
dat mensen die het zich konden veroorloven,
uit de stad wegtrokken naar de villaparken.
VOORAL IN DEN HAAG
Spoorwegen en tramwegen hadden inmid
dels een zeer uitgebreid netwerk ontwikkeld
tussen de steden en dorpen onderling. Hier
door werd het wonen buiten de steden ook
voor hen mogelijk, die dagelijks in de stad
moesten zijn.
Zo werden er in de periode tussen 1870 en
1930 verschillende villaparken in Den Haag
aangelegd, evenals elders in Nederland. Op
vallend is echter wel dat Den Haag veel
meer villaparken telt dan andere steden.
Den Haag was een stad met grote aantrek
kingskracht. Deze kwam voort uit een aantal
factoren. Allereerst was de ligging van de
stad zeer gunstig. Vlakbij de zee en omge
ven door duinen, bos en weilanden. De
mooie ligging temidden van een afwisselen
de natuur werd in de 19de eeuw gewaar
deerd. Bovendien had Den Haag op zeer
korte afstand een badplaats, Scheveningen.
Ook was betreft de gezondheid had Den
Haag door haar hoge ligging op zandgrond
een goede reputatie.
Bovendien waren de belastingen in Den
Haag, in vergelijking met die van andere
grote steden als Amsterdam en Rotterdam,
aanzienlijk lager. Door de relatief lage be
lastingen en doordat de woningbouw op de
zandgronden betrekkelijk goedkoop was,
vestigden vele welgestelden zich in Den
Haag. Deze groep mensen, samen met de
vele ambtenaren, die de stad telde drukte op
Den Haag al snel een bepaald stempel van
een gegoede, deftige stad.
ENGELAND
Eerder al dan in Nederland werden er in En
geland villaparken aangelegd. In de eerste
helft van de 19de eeuw ging men in Enge
land parken aanleggen waarin meerdere hui
zen, villa's, werden gebouwd om een deel
van de aanlegkosten van het park terug te
verdienen. Dit idee om een park met villa's
te bebouwen waaide over naar Nederland.
Hier werd het echter op veel kleinere schaal
uitgevoerd. De parken werden tot plantsoe
nen teruggebracht.
Onder een villapark werd in Nederland ver
staan, een woonwijk, bestaande uit vrij
staande huizen op redelijk grote kavels
1500 m2), welke door bomen en struiken
van elkaar gescheiden waren. De wegen wa
ren in een villapark enigszins gebogen aan
gelegd, met aan weerszijden brede stroken
groen, afwisselend bestaande uit bomen,
struiken, bloemperken en gras. Hiermee
trachtte men de wijk een parkachtig aanzien
te geven.
Dat in Nederland in de villaparken niet zo
heel grote villa's werden gebouwd, is nu al
leen maar gunstig te noemen, omdat de hui
zen nu nog, zoals in het Klattepark, zeer
goed bewoonbaar zijn. Vandaar dat de wijk
haar woonkarakter heeft kunnen behouden.
Dit in tegenstelling tot het oudste villapark
van Den Haag, het Van Stolkpark. Hier zijn
vele villa's zo groot dat ze thans dienst doen
als kantoor, hetgeen het eens zo vreedzame
woonkarakter van deze wijk aangetast heeft.
De percelen in het Klattepark zijn destijds
door de Gemeente in erfpacht uitgegeven
voor de duur van 75 jaar. Binnenkort zullen
de eerste erfpachtscontracten verlopen.
De gemeente Den Haag, eigenaresse van de
grond, heeft dan weer het volle recht over de
grond. In principe mag zij dan tegen vergoe
ding van de waarde van de huizen aan de
erfpachters deze huizen laten afbreken en het
terrein hierna een nieuwe bestemming ge
ven. Het erfpachtscontract kan zij echter ook
verlengen.
Het is aannemelijk te verwachten dat de ge
meente dit erfpachtsrecht zal verlengen.
Want het is één van de weinige wijken waar
van het oorspronkelijk karakter, een villa
park, niet veranderd is. Daar de villa's in dit
Klattepark nog steeds zeer gezochte wonin
gen zijn, zal het woonkarakter ook in de ko
mende jaren, indien de gemeente het erf
pachtsrecht verlengt, niet verloren gaan.