Eigentijds bouwen
Nieuwe ctffiche en
folder
Erkend
gewetensbezwaarde
GS: Forten
monumentaal
dienen zich wel aan, maar wij hebben daar
geen boodschap aan. Als je zoiets opzet, zul
je het heel goed moeten doen. Een goed pro
duct kost geld. En het is duidelijk, dat laat
zich niet betalen uit de verkoop van boek
jes', zegt Terpstra.
Publiciteit is voor Monument van de Maand
belangrijk. Telkens wordt er een goed lees
baar en rijkelijk geïllustreerd boekje uitgege
ven dat de bezoekers voor 7,50 kunnen
kopen. De boekjes zijn op te bergen in cas
settes en men kan zich ook abonneren op de
reeks, waardoor een boeiende documentatie
ontstaat over belangrijke Friese monumen
ten. Het vinden van geschikte auteurs was
tot nu toe geen enkel probleem. De herken
bare vormgeving van affiches, boekjes en
brochures met programma's wordt verzorgd
door ontwerper Rinze Klinker.
VOORZICHTIGE KEUS
De keus van een maandelijks monument ge
beurt met de nodige voorzichtigheid. Gelet
wordt op de situering en spreiding over de
provincies, op de aantrekkelijkheid van de
omgeving en het aan bod komen van alle
categorieën monumenten.
In mei was het stadhuis van Bolsward het
eerste Monument van de Maand; de twee
molens van Woudsend, De Jager en Het
Lam, hebben opgevolgd in juni. En in juli
bracht Monument van de Maand het dorps
gezicht van Oldeberkoop onder de aandacht.
Het programma vermeldde dit jaar verder de
Nederlands Hervormde Kerk te Hogebein-
tum (augustus), Fogelsanghstate te Veen-
klooster (september), landhuizen te Beet-
sterzwaag (oktober), de Noorderhaven te
Harlingen (november) en de Nederlands
Hervormde Kerk te Oosterend. Een veelzij
dige greep dus uit het rijke monumentenbe-
zit van Friesland.
De selectie voor volgend jaar is nog niet ge
maakt. Maar Terpstra sluit niet uit dat er dan
ook eens een jong of varend Monument van
de Maand komt. Hij steekt enige onvrede
met officiële monumentenlijsten niet onder
stoelen of banken. In dat opzicht wil de
Stichting Monument van de Maand ook best
een beetje grensverleggend werken.
GROOT GAT
'Je duikt met zo'n projekt natuurlijk in een
groot gat', zegt Rienk Terpstra. 'Niemand
heeft ervaring op dit gebied, dus het is ei
genlijk niet te plannen. Hoewel we al heb
ben ontdekt dat een goede voorbereiding de
helft van het succes is. We denken dat acht
keer per jaar financieel haalbaar is. Ook wat
voorbereidingstijd betreft. De eerste drie
maanden van het jaar slaan we over, in juli
ben je bijvoorbeeld al weer bezig met het
project voor oktober. Er komt nogal wat bij
kijken. Je schrijft het idee gemakkelijk op,
maar in de praktijk valt het vaak tegen. Je
vrijwilligers enthousiast maken, af en toe
eens zelf bij een openstelling aanwezig zijn,
dat kost tijd. Maar je krijgt er iets voor
terug.'
223
Brieven
BRIEF E. H. GLASIUS
Mag een volstrekte leek zich ook in de dis
cussie mengen?
Die leek vindt dat er wel verschil bestaat
tussen eigentijds bouwen in een oude bin
nenstad en elders. Het komt die leek voor,
dat bij het bouwen in een historische omge
ving zoveel mogelijk aansluiting gezocht zal
moeten worden bij die omgeving. Dus kij
ken naar gebruikte materialen - baksteen al
dan niet geolied, pleisterwerk of natuursteen
- naar de maatvoering van ramen en raam-
verdelingen en van deuren, naar de hoogte
van verdiepingen, enz. Een architect die een
eigen stempel op zijn bouwwerk wil zetten,
lijkt dus per definitie niet geschikt om een
gat in een zeventiende eeuwse grachtenwand
op te vullen.
Integendeel degene die hier voor de gevel
tekent, zal een dienaar moeten zijn, een be-
scheidene die iets maakt, dat zich onopval
lend maar harmonisch voegt in de gevel-
wand. Een wandeling in een oude binnen
stad geeft altijd weer aanleiding tot verba
zing en ergernis, maar ook tot bewondering.
Een van de bekendste voorbeelden van hoe
het niet moet, was wel het gebouw van de
Arbeiderspers aan het Hekelveld in Amster
dam, alleen al door de schaal en de kleur van
de steensoort een detonerende massa in een
historische omgeving. Van de opvolger, het
Sonesta hotel, kan in ieder geval worden ge
zegd dat het kleurgebruik wat aangepaster
is.
Heemschut beschikt sinds kort over fraaie
nieuwe folders en affiches. Beide werden
ontworpen ter gelegenheid van het 75-jarig
bestaan van de bond. Ontwerper van folder
en affiche is Gijsbert Dijker van het bekende
bureau Total Design. De druk van de folder
werd mogelijk gemaakt met steun van Klu-
wer nv in Deventer en Bührmann-Tetterode
nv te Amsterdam. Druk en verspreiding van
het affiche werden mogelijk gemaakt door
Bührmann-Tetterode nv te Amsterdam. De
folders zijn gratis te bestellen bij Heem
schut. De affiche kost incl. verzendkosten
7,50.
Erkend gewetensbezwaarde zoekt als niet-
vakman voor anderhalf jaar timmermans-
Is dit nu een pleidooi voor historiserend bou
wen? Enigszins wel, maar dat hoeft niet te
leiden tot Anton Pieck-achtige geveltjes.
Ook met gebruik van machinale baksteen en
van sobere niet te fijn verdeelde ramen zijn
aanvaardbare resultaten mogelijk. Belang
rijkste criterium lijkt mij, dat de nieuwbouw
bescheiden moet zijn, zich nooit opdringt te
midden van de oudere buren.
VOORBEELDEN
De door de heer Knijtijzer gegeven voor
beelden voldoen eigenlijk niet aan deze eis
(wens?). De nieuwbouw van het Hoogheem
raadschap is nog het meest geslaagd, maar
wordt ontsierd door rare balkonnetjes. De
heer Knijtijzer zelf schrijft over Van Meel's
voorbeeld dat uitstekende balkons niet deu
gen. Waarom deze in Edam wel goedge
keurd? In de tijd waarin het hoofdgebouw tot
stand kwam, kende men zulke uitsteeksels
niet (later wel maar dan nooit zo gesloten).
De uitbreiding van Werkspoor is wel sober
en niet opdringerig omdat de gevel iets te
rugwijkt maar is toch een duidelijk voor
beeld van een moderne stijl zonder enige re
ferentie aan het oude pand rechts.
Merkwaardig is de verdediging van het huis
van architect Cees Dam in Heemstede. Op
de foto is duidelijk genoeg te zien, dat Dam
deels een andere maatvoering hanteert (op
de eerste verdieping doorlopende gevel
i.p.v. schuin dak met kapellen) en zich niet
wenst te storen aan raam en deurverdeling
van de naastliggende laat 19e eeuwse pan
den. Om de zaak nog eens te accentueren
zijn de gevels wit, zodat het huis extra op
valt. Bij mij dwingt dat beslist geen eerbied
af. Het overtollige weglaten kan in een vrij
staand pand in een andere omgeving heel
moedig zijn, hier was het niet op zijn plaats.
E. HGlasius
werk bij een instelling zonder commerciële
doelstelling. Reacties naarC. H. P. van der
Veen, Nieuwendammerdijk 97-sous, 1025
LE Amsterdam.
De 'Stelling van Amsterdam' moet onder de
bescherming van de Monumentenwet wor
den gebracht. Onderdelen van de Stelling
moeten eigendom worden van een natuurbe
schermingsinstantie of recreatieschap. Ge
deputeerde Staten van Noord-Holland schrij
ven dit in een ontwerp-nota hierover.
De Stelling van Amsterdam werd aangelegd
inde periode 1880-1914. Het is een 135 km
lange waterlinie met 42 verdedigingswerken
(forten) en twee vestingsteden.
Een aantal forten is met elkaar verbonden
door een liniewal. De afstand van de verde
digingslijn tot de stad bedroeg ca. 20 km.
De hoofdstad kon daardoor vrij blijven van
artillerie- en mortiervuur.
