'Monument van de
Maand' in Friesland
brug tussen burger
en provinciaal beleid
221
MAANDELIJKS EEN ANDER MONUMENT ONDER DE AANDACHT VAN EEN
BREED PRUBLIEK
DIRK VAN DER MEULEN
'Ze verwachten over het algemeen een kerk'zegt drs. Marina Fermo, één van de twee
medewerksters van de Friese Stichting Monument van de Maand. Ze kan een glimlach niet
onderdrukken. De vele reakties op het unieke initiatief maakten al een paar dingen duidelijk:
dat het aanslaat hij een breed publiek én dat er nogal wat vooroordelen leven over Het
Monument.
De rondgestuurde foto van de Oldeberkoopster villa Huize Vredewoud, gebouwd in 1899 en
typisch fin-de-siècle met art-nouveau karakteristieken, roept inderdaad niet direkt monu
ment-associaties op. Dat het toch echt thuishoort in de reeks Monument van de Maand weet
de kunsthistorica Fermo met een klein stukje bouwkunde-geschiedenis snel duidelijk te
maken.
Meer dan 2200 bezoekers trok Monument
van de Maand tot nu gemiddeld. In de aan
looptijd geen slechte score, vinden ze bij de
jonge stichting. Zo'n 3000 betalende bezoe
kers zou het projekt rendabel maken. Dat
streefgetal zal wellicht midden volgend jaar
haalbaar zijn.
Hoewel het ministerie van WVC het projekt
'te locaal' van karakter vond om het te subsi
diëren, worden er in Zuid-Holland en
Noord-Brabant naar Fries voorbeeld al
soortgelijke initiatieven ontplooid. 'Hoe
meer navolging, hoe beter. Uiteindelijk
komt het de monumenten ten goede', vindt
men in het hoge Noorden. Is bijvoorbeeld de
Monumentenwacht ook niet in Friesland ge
boren? En liep Leeuwarden niet ver voorop
met de registratie van jongere bouwkunst?
EXTRA STIMULANS
Het projekt Monument van de Maand gaat
uit van het idee om iedere maand een monu
ment in de provincie Friesland onder de aan
dacht van het publiek te brengen door mid
del van openstelling, uitgave van een serie
boekjes en brochures en zo ruim mogelijke
aandacht via de media. Educatieve program
ma's en culturele en toeristische activiteiten
moeten een extra stimulans vormen om het
Monument van de Maand te gaan bezoeken.
Dit jaar zijn acht monumenten gekozen die
steeds, één per maand, voor het publiek
opengesteld worden. Naast de openstelling
worden telkens activiteiten van verschillen
de aard aangeboden, zoals concerten, ten
toonstellingen, wandelingen, rijtochten en
rondvaarten. Elke maand wordt door Radio
Fryslan, op zondag van 12.00 tot 13.00 uur,
een direkte uitzending verzorgd van een con
cert in het Monument van de Maand.
TOERISTISCH BELEID
Het idee kwam al in 1983 op bij Rienk Terp
stra (provinciaal bureau monumentenzorg)
en Peter Karstkarel (publicist), een tweetal
dat zich veelvoudig roert in het Friese monu
mentenwereldje. Terpstra: 'Al filosoferend
vroegen we ons af of er niet een aansluiting
te maken viel tussen het provinciaal toeris
tisch beleid en dat op het gebied van de mo
numentenzorg. Er is nogal wat geld met mo
numenten gemoeid, zouden daar geen reve
nuen tegenover kunnen staan? Zou je, met
andere woorden, de monumentenzorg niet
wat meer rendabel kunnen maken Kijk eens
naar organisaties als het Fryske Gea en Na
tuurmonumenten, die spreken toch brede
lagen van de bevolking aan, waarom zou dat
niet bij monumentenzorg ook het geval kun
nen zijn?
Terpstra en Karstkarel voelden zich extra ge
stimuleerd door gegevens van het Neder
lands Instituut voor Recreatie en Toerisme,
waar maar weer eens uit bleek dat de drem
pel voor een bezoek aan een monument laag
is. Lager in ieder geval dan bij een museum,
De opening van het 'Monument van de Maand'
september, het landgoed Fogelsanghstate in
Veenklooster, werd verricht door dr. F. S. Sixma
baron van Heemstra, die met zijn broer één van
de laatste bewoners was van het buiten. Het
gezelschap werd aangevoerd in een koets,
getrokken door vier Friese paarden.
Vóórdat Fogelsanghstate in de 17e eeuw werd
gebouwd, stond er vanaf 1242 een dubbelklooster
van de Praemonstratenser orde, Mons Oliveti
genaamd. Op nagenoeg hetzelfde terrein liet
Theodorus Fogelsangh omstreeks 1640 een state
met drie trapgevels en een toren bouwen. Na een
verbouwing in 1791 ontstond de statige gevel
voorzien van een fronton en geleed met ionische
pilasters. Het geslacht Van Heemstra was van
1726 af eigenaar van Fogelsanghstate, in 1938
erfde mr. B. Ph. baron van Harinxma thoe
Slooten de state. Zijn dochter Kyra Livia is thans
de eigenaresse.
Tussen 1948 en 1958 herbergde de state een
streekmuseum. Vanaf 1963 staat Fogelsanghstate
open voor het publiek als uithof van het Fries
Museum met een interessante collectie
kunstvoorwerpen. Het park van Fogelsanghstate
is één van de grootste in Friesland. In het kader
van Monument van de Maand werden er in
september concerten, wandelingen en een
middagtocht naar Fogelsanghstate georganiseerd.
(Foto Friesch Dagblad/W. Andringa)
