Hulst:
kroon op de toren,
wallen rond dè stad
240
De geschiedenis van het Zeeuwsvlaamse
Hulst is er een van belegeringen en toren
branden. En wat is het heden ten dage? Een
prachtige vesting, de wallen met alles wat er
bij hoort aan ravelijn en contrescarp en een
toren met een fascinerende bekroning, die,
met de walmolen uitstekend boven de
zwaarbeboomde wallen van verre verkon
digt: dit is Hulst. En niets anders.
Binnen de opmerkelijk hoge omwalling ligt
een kleine stad met het oude patroon van
meest licht gebogen straten, met meest lage
huizen, een stad waar nergens een gebouw
is tussen gesmeten met brutale proporties,
onbescheiden kleuren en lijnen... Een stad
die sedert twee jaar een beschermd stadsge
zicht vormt, zodat onvoorzichtige bouwerij
ook voor de toekomst uitgesloten lijkt.
Maar Hulst is geen museumstad. Het is er
zeer levendig. In de winkelstraten wemelt
het van de onrustige puien, de banken wil
len echt wel weten dat ze er zijn maar de
eigen ambiance van Hulst ervaart de bezoe
ker als weldadig. Hulst dankt een deel van
zijn welvaart aan de bezoekers van over de
grens: het aantal auto's met Belgische num
merborden overtreft gemeenlijk grotelijks
het aantal Nederlandse auto's. Veel bezoe
kers uit Vlaanderen hebben iets te regelen
bij Nederlandse banken. Het verhaal gaat
dat de Belgische belastingdienst wel eens in
Hulst - evenals vermoedelijk in Sluis -
rondloopt om nummerborden te fotogra
feren
MONUMENT VÖQR
REINAERT DE VOS
Het Hulster winkelapparaat is sterk aange
past aan de bezoekers uit Vlaanderen - de
Belgische frank is er even courant als de
Nederlandse gulden. Het verschil in toleran
tie ten aanzien van bepaalde verschijnselen
komt ook duidelijk tot uiting in de sexshops
en peepshows in het bijzonder in de Gentse
straat en omgeving. De Gentsestraat is de
enige toegangsweg tot de vesting die buiten
een poort omgaat en letterlijk door de om
walling is gebroken. Naast de nog altijd
bestaande Gentsepoort met het monument
voor Reinaert de Vos. Dat is gebaseerd op
het gebruik in het Middeleeuwse dierenepos
van o.a. de plaatsaanduiding Hulsterloo.
Van de auteur weten we alleen dat hij Wil
lem heette en zelf verzekert hij de schrijver
te zijn van een roman uit de Britse sagency-
clus: hij is Willem die 'den Madoc maecte'
Er is overigens veel geredetwist over dit 13e
eeuwse meesterwerk - een satire op de feo
dale maatschappij - maar het moet wel ze-
i
De toren van de Willibrorduskerk in Hulst. De
nieuwe spits dateert uit 1958 en is van beton.
ker zijn dat het is ontstaan in het noordelijk
deel van Oost-Vlaanderen. Tot dat noorde
lijke deel behoorde ook het Land van Hulst.
Het monument met de bronzen gestalte van
de vos Reinaerde, in boetekleed gehuld op
weg naar Rome, dateert uit 1938 en is het
werk van de Antwèrpse beeldhouwer A.
Damen. i
Er zijn nog twee andere poorten die toegang
geven tot de vesting. Aan de noordkant is de
Bagijne- of Graauwse poort. In het noord
westen (richting Terneuzen) is dicht bij de
in uitstekende staat yerkerende stenen wal
molen de Dubbele PoortEr heeft nog een
andere dubbele poort bestaan, de in 1506
gebouwde Keldermanspoort. Dat was een
dubbele land- en'waterpoort, ook wel als de
'dobbele poort' aangeduid. Bij het bloedige
beleg van de stad in 1596 door Albertus van
Oostenrijk werd de 1 poort zo grondig ver
woest dat men besloot hem met aarde van
de omwalling te bedekken. Bij de recon
structie van de wallen in de jaren vijftig van
deze eeuw kwam de poortruïne te voor
schijn. Ze is daarna geconserveerd.
NEGEN BASTIONS
De reconstructie van de wallen waarbij de
grachten werden uitgediept heeft er toe ge
leid dat door paden boven op en aan de voet
van de wallen de vestigingwerken nu geheel
toegankelijk zijn voor het publiek. Veel be
zoekers van Hulst maken gebruik van de
mogelijkheid tot een wandeling over de om
walling, een wandeling van 3'/2 kilometer.
Zij voert langs negen bastions, telkens met
een bord aangeduid. Van de Gentse poort
tegen de wijzers van de klok ingaande zijn
dat Prince Bolwerk, Soms Bolwerk, Oude
Molen Bolwerk, Doelen Bolwerk, Galge
Bolwerk, Molen Bolwerk, Brederode Bol
werk, Nassau Bolwerk en Oranje Bolwerk.
Met de namen van de bolwerken belandden
we aanstonds bij de belegering van de stad -
van groot belang voor de positie van Ant
werpen en de beheersing van de Honte of
Westerschelde - door Frederik Hendrik in
1645. Hij had 30.000 man tot zijn beschik
king waarvan een deel onder bevel van zijn
zwager Brederode. Een derde legergroep
was onder bevel van 's Prinsen schoonzoon
Willem Frederik van Nassau. Na een bele
gering van 28 dagen gaf de vestiging zich
over.
Arnoldus Montanus vermeldt in zijn Leven
en Bedrijf van Frederik Hendrik (Amster
dam, 1653): 'de Stadhouder (te weten de
stedelijke bevelhebber!) Bevelhebberen en
Soldaten sullen op Sondag den vijfden der
Slagtmaand met vliegende vanen, branden
de lonten, kogels in de mond, twee halve
Kortouwen en 't groot Mortier na Antwer
pen vertrekken. De gequetsten sullen
binnen de Stad vertoeven tot haar ge-
neesing'
Zes keer eerder had Frederik Hendrik een
poging gedaan Hulst te veroveren maar de
aartshertogen Albertus en lsabelle hadden
na de verovering van de stad in 1596 tijdens
het twaalfjarig bestand de stad dusdanig
versterkt met wallen, ravelijnen, bolwerken
en contrescappen dat alleen een zeer grote
krachtsinspanning zoals in 1645 succes kon
hebben. Prins Maurits had Hulst in 1591
aan de kant van de Staatsen gebracht maar
al vijf jaar later werden de bordjes verhan
gen. In de loop van de 17e eeuw is de
vesting nog weer versterkt, o.a. onder lei
ding van Menno van Coehoorn. De tuin van
de Nederlandse republiek was dankzij de
stedendwinger Frederik Hendrik 'met hulst
doorvlochten en verstevigd'Overigens is
tijdens de Oostenrijkse successie-oorlog in
1747 Hulst door de Franse troepen vero
verd. Bij de vrede van Aken, het daarop
volgende jaar, trokken zij zich terug.
WILLIBRORDUSKERK
Bewogen is ook de geschiedenis van de
Willibroduskerk en toren. Dit gebouw, een
monument van de Brabantse gothiek dankt
haar tegenwoordige vorm aan de herbouw
