230
Vriendenkring
Nicolaaskerk
opgericht
f
zegt Van den Berg, overlijdt niet, sterft niet,
een dier gaat dood. Een dier kent die marke
ring niet. Het heeft weinig zin om je druk te
maken over die markering: het begraven.
Men begon over cremeren te denken. 'Zeer
passend voor de tijd,' zegt Van den Berg,
'maar niet zo aanvaardbaar.'
Na de Tweede Wereldoorlog, zijn er volgens
de spreker geen zelfbewuste mannen en
vrouwen meer waar te nemen die de wereld
in beslag nemen. De oorlog heeft de moed
daartoe ontnomen. Engeland was een impe
rium, nu een eiland. Wij hadden een schitte
rend rijk, we willen er niet eens meer aan
herinnerd worden. Er is ontmoediging, we
laten met ons sollen. We kleineren onszelf.
Mensen willen een eind aan hun leven ma
ken, willen euthanasie als de min de plus
overtreft: duurzaamheid wordt ingeruild
voor kortstondigheid. Als Lubbers overlijdt,
is het heel goed mogelijk, dat de NRC dit
meldt met de kop: Lubbers dood. Daarin
past cremeren uitstekend.
Cremeren zal voorlopig nog toenemen, ver
wacht Van den Berg. Een oud ouderwets
kerkhof is een monument van een voorbije
tijd. 'Wij hebben geleerd monumenten te be
schermen. Laat ons ook deze monumenten
beschermen. Niet alleen omdat ze een nos
talgische les geven. Ook niet allereerst om
dat nog velen van hun doden daarheen wil
len brengen en daar ook zelf eens willen lig
gen. Maar bovenal om het nageslacht een
geschenk te geven wanneer de gedachte
weer oppermachtig wordt dat begraven zo
dwaas niet is.' Want Van den Berg gelooft,
dat na het jaar 2000 de belangstelling voor
het begraven weer zal toenemen. Als de au
tomatisering sterk toegenomen is en we in
een post-industriële samenleving leven.
Misschien wordt de eeuwwisseling een echt
keerpunt, wat in het verleden wel vaker ge
beurd is.
GWB BORRIE: DEPLORABEL
ONDERHOUD
Een andere spreker op het symposium was
Eindhovens burgemeester dr. G. W. B.Bor-
rie. Hij sprak onder andere over het onder
houd van begraafplaatsen. Vroeger stond het
als een paal boven water dat gelovigen op de
begraafplaats achter de kerk werden begra
ven. Met het beheer van begraafplaatsen is
problematisch geworden. Het onderhoud
van parochiale begraafplaatsen is veelal de
plorabel. Zelfs zodanig, dat nabestaanden in
Eindhoven voor de netjes onderhouden ge
meentelijke begraafplaats kiezen. Borrie
pleit daarom voor overleg tussen geloofsge
meenschappen en burgerlijke overheid, om
te komen tot een eenduidig beleid per regio.
Er is - zowel voor parochies als gemeenten -
een beheersproblematiek. De belangrijkste
taak van een beheerder is de grafverzorging:
graven schoon houden, ingezakte en verzak
te graven ophalen, het verzorgen van de om
ringende beplanting. Verder vragen de 'soci-
al talks' met de nabestaanden, die op grafbe-
zoek komen, de nodige tijd, alsmede de ad
ministratie. Het publiek verwacht van deze
taken een hoge kwaliteit. Het verwacht tij
dens de uitvaartplechtigheid een beheerder
in uniform, verder een geschoren grasmat,
strakke hagen, monumentale coniferen, aan
gevuld met verspreid liggende rozenperken.
Het probleem is echter dat de inkomstendek
king (vooral voortkomend uit de grafrech
ten) ontoereikend is. Tariefstijging dus? Dat
is volgens Borrie niet zo makkelijk. Ta-
riëfstijgingen hebben de goedkeuring van de
gemeenteraad nodig, wat in de praktijk vaak
een moeizame zaak is. Bovendien kan een
teraardebestelling zo duur worden, dat de
nabestaanden bij hun keuze van dodenbezor
ging in een bepaalde richting gedwongen
worden. Dat acht de heer Borrie ongewenst.
Een andere mogelijkheid: exploitatietekor
ten dekken uit andere posten van de onder-
houdsbegrotingen. Maar dat geeft proble
men in eigen gelederen.
Als derde 'oplossing' noemt Borrie het ge-
wenningsmodel. De spreker: 'Gedurende
een groot aantal jaren wordt het service-pak
ket langzaam teruggebracht naar een niveau
dat kostendekkend is. Ik geef toe,' becom
mentarieert hij deze wel zeer pragmatische
en onprincipiële benadering, 'dat het niet
van enige geraffineerdheid is ontbloot, doch
het blijkt in de praktijk wel het meest haalba
re. De basis ervan ligt in het acceptatieni
veau als gevolg van gewenning. Combineer
deze methode met een jaarlijkse lichte ta
riefstijging en u werkt van twee kanten aan
het verkleinen van uw exploitatietekort.Al
dus Borrie, die overigens nog suggesties
deed voor kostenbesparing door een betere
efficiency.
In de toekomst zal de op handen zijnde
nieuwe Wet op de Lijkbezorging voor extra
problemen zorgen. Deze wet verlegt de graf-
rustduur van de huidige 10 jaar naar 20 jaar.
Borrie verwacht, dat kleinere begraafplaat
sen alsmefde kerkelijke begraafplaatsen dan
in de problemen komen. De beschikbare
grafruimte zal immers drastisch teruglopen,
als de grafrustduur verdubbeld wordt.
Op 2 mei 1986 is de Vriendenkring Nico
laaskerk Amsterdam opgericht. De
Vriendenkring stelt zich het behoud van de
Nicolaaskerk als architectonisch, kunst- en
cultuurhistorisch monument ten doel alsme
de het vergroten van de bruikbaarheid van
het gebouw.
De kerk moet open blijven, meent de
Vriendenkring. Ook moet ze - gezien de uit
stekende acoustiek - in gebruik blijven voor
het houden van concerten, recitals, kooruit
voeringen etc.
Bovendien streeft de Vriendenkring ernaar,
dat technische aanpassingen ertoe zullen lei
den, dat het gebouw voor andere doeleinden
gebruikt kan worden.
De uitbreiding van de gebruiksmogelijkhe
den zal echter de eigenlijke funktie van de
kerk als plaats voor liturgieviering niet aan
tasten. De liturgie blijft het hart van de kerk.
De Nicolaaskerk blijft kerk.
In de Nicolaaskerk aan de Prins Hendrikka
de bezit Amsterdam een monumentaal ge
bouw van bijna on-hollandse allure. Met het
ontwerpen van deze kerk in neo-renaissance
en barokke stijl ging de architect A. C. Bleijs
(1842-1912) in tegen de heersende neo-goti-
sche mode. Hij onderscheidde zich daarmee
duidelijk van die andere grote negentiende-
eeuwse bouwmeester: P. J. H. Cuypers.
Deze en andere katholieke architecten meen
den, dat de uit de Middeleeuwen stammende
Gotiek de aangewezen stijl voor katholieke
kerken was. Bleijs koos voor deze stijl van
de tijd na de Middeleeuwen. En daarmee
tegen de restauratief romantische neo-go-
tiek. Om die reden zou men Bleijs modem
kunnen noemen. Maar ook een eenling.
Want veel navolging vond hij niet. Daarom
was en blijft de Amsterdamse Nicolaaskerk
een bouwwerk, dat in Nederland enig in zijn
soort is.
De Vriendenkring Nicolaaskerk Amsterdam
is een stichting. Voorzitter ervan is de be
kende Amsterdamse oud-notaris Jan Ver
kade.
Wie jaarlijks tenminste 25,- bijdraagt (gi
ro 22.08.25 t.n.v. Vriendenkring Nicolaas
kerk Amsterdam) is vriendin of vriend van
de Nicolaaskerk.
