Boeken
Restaureren.hoe zo?
170
digheid in kleine gemeenten gewoon niet
aanwezig is, afgezien dan nog van de vol
strekt onvoldoende mogelijkheden om mo
numentenzorg financieel waar te maken.
Daar komt nog bij, dat decentralisatie naar
de gemeenten betekent, dat het monumen
tenbeleid zeer uiteen gaat lopen. Wat de ene
gemeente goedkeurt, keurt straks de andere
af.' Fick is er daarom sterk voor, dat het
beleid meer op provinciaal niveau komt te
liggen. Hij is vice-voorzitter van de Lim
burgse contactcommissie voor
monumentenorganisaties, een eerste aanzet
tot de komst van een provinciaal steunpunt
voor de monumentenzorg, dat professioneel
wordt geleid.
Majoor voegt daaraan toe: 'Het beleid van
de gemeenten moet op provinciaal niveau
op elkaar afgestemd worden.
PROVINCIAAL PROFILEREN
Bij deze bestuurlijke decentralisatie sluit
aan de wens van de Limburgse commissie
van Heemschut om zich als Heemschut ster
ker provinciaal te gaan profileren. 'Op die
manier kun je de betrokkenheid van de Lim
burgers bij de monumentenbescherming
vergroten', meent Majoor. 'Om meer poli
tieke steun voor ons werk te krijgen zullen
we ons moeten verbreden.' Directe aanlei
ding voor het streven naar een zekere ver
zelfstandiging is, dat de provincie de subsi
die voor Heemschut Limburg introk omdat
Heemschut een landelijke organisatie is.
Toch wil de commissie zich beslist niet los
weken van de landelijke organisatie. Ficq:
'De stem van Heemschut klinkt sterker als
zij landelijk klinkt. Daar gaat meer impact
van uit'. Een sterke Limburgse afdeling
Heemschut, ondersteund door een provinci
aal door de gezamenlijke particuliere orga
nisaties opgezet en gesubsidieerd professio
neel bureau, lijkt het ideaal.
Merks voegt daaraan toe, dat een sterke
eigen afdeling slagvaardig moet kunnen op
treden en bijvoorbeeld ook de mogelijkheid
moet bezitten zelf, zo nodig, aankopen te
doen, iets wat nu nog in strijd is met de
landelijke statuten. Om de Heythuysenkapel
te redden moest nu bijvoorbeeld nog een
aparte stichting worden opgericht voor de
verwerving van het gebouwtje.
Nadat in het Roermondse restaurant 'Le sta
tion' een tweede verversing is aangereikt,
uit eigen zak betaald, komt het gesprek on
vermijdelijk weer op de financiering van de
monumentenzorg. Merks: 'Als het Rijk die
220 miljoen subsidie, die we in 1980 nog
hadden, op peil had gehouden in plaats van
bijna gehalveerd dan was er nu niet zo'n
stuwmeer van achterstallige restauraties en
onderhoud ontstaan
'SCHRIJNEND TEKORT AAN RIJKEN'
Ficq trekt vervolgens fel van leer tegen de
afschaffing van de fiscale aftrek bij restau
raties, die door de commissie-Oort wordt
geadviseerd. Daarvoor in de plaats zop dan
een verhoging van de subsidies komen. Dat
lijkt mooi maar dat betekent wel, dat de
veelal rijke bewoners van monumenten on
derhoud en restauratie op de lange baan
gaan schuiven. Een risico, dat de niet van
cynische humor gespeende Merks doet uit
roepen: 'Er is in dit land een schrijnend
tekort aan rijken'. Watertandend wijst hij in
de richting van het naburige Belgenland,
waar de rijke kastelen bewonende adel nog
steeds de top van de grote ondernemingen
vormt. Daar wordt tenminste nog geld in
restauraties gestoken door particulieren.
Een wat elitaire visie op monumentenbe
scherming maar wel begrijpelijk.
We eindigen met de klaagzang van Majoor,
dat in ons land alles altijd wordt onderwor
pen aan economische motieven. Jarenlang
stond hier een fraai gerechtsgebouw. Daar
mocht niemand aankomen tot er opeens een
'nieuwe rijke' met een waanzinnig plan
voor een groot restaurant komt. Dus moest
het gerechtsgebouw tegen de vlakte. Men
vergeet wel eens, dat juist een aantrekkelij
ke gemeente met een harmonische karakte
ristieke bebouwing economisch interessant
is voor vestiging. En bovendien economisch
net zo goed interessante toeristen trekt, zo
luidt één van de credo's van deze com
missie.
DE OUDE OF SINT-STEVENSKERK
TE WERKHOVEN
Bij de Walburg Pers is deel 3 verschenen
van de serie CLAVIS kunsthistorische mo
nografieën. De Stevenskerk te Werkhoven
werd waarschijnlijk reeds in de Karolingi
sche tijd op hef koninklijke domein ten
zuidoosten van Utrecht gesticht. Het oud
ste, ongetwijfeld houten, kerkje, zal zoals
gebruikelijk in deze streken - niet vóór de
elfde eeuw door een stenen gebouw zijn
vervangen. Over deze elfde-eeuwse kerk
heeft de auteur nog veel weten te achterha
len, evenals over de twaalfde-eeuwse uit
breiding en verbouwing. Van de huidige
kerk behoort niet alleen de rijk gedetailleer
de toren tot deze fase, maar ook - zoals in
dit boekje voor het eerst wordt vastgesteld -
een deel van het opgaande muurwerk van
het schip.
Uitg. De Walburg Pers
ISBN 906011-437-X UGI580. Prijs 8,50
DE GEVANGENPOORT
Verschenen bij Rijksdienst Kastelenbeheer
- Den Haag.
Een korte geschiedenis van de Gevangen
poort en het strafrecht door de eeuwen heen.
Uitg. De Walburg Pers
ISBN 906011 -457-4Prijs f 5
EEN HUYS IM DE SACK
Dit boekje gaat over de uit 1647 stammende
monumentale behuizing in de stad Utrecht.
Uitg. Ministerie van Volkshuisvesting,
Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Te
lefonisch te bestellen 030-333513
BINNENSTEDEN VERANDEREN
Van de 36 onderzochte binnensteden is de
plattegrond van omstreeks 1830 vergeleken
met de huidige plattegrond. Veranderingen
die hebben plaatsgevonden in de binnenste
den zijn in kaart gebracht en er is naar een
verklaring voor de structuurwijzigingen
gezocht.
Oorzaken van deze veranderingen zijn zo
wel de groei van de bevolking als de econo
mische ontwikkelingen.
Uitg. De Walburg Pers.
ISBN 906022-330-6 UGI515. Prijs 39,50
OP ZOEK NAAR ONS INDUSTRIEEL
VERLEDEN
Dertien tochten langs verschillende monu
menten van bedrijf en techniek in Neder
land. Onder redactie van Peter Nijhoff.
Prijs: 29,50. Uitgegeven bij Gotmar in
Bloemendaal.
Gegevens en beschouwingen over de door
de Stichting Stadsherstel Hoorn gerestau
reerde panden in de periode 1972-1985. De
teksten zijn van ing. N. J. Groot en drs.
H. W. Saaltink. Er wordt een samenvatting
gegeven van de 19e eeuwse sociaal-econo
mische geschiedenis van deze eens bloeien
de handelsstad, waar industrialisatie door de
geïsoleerde ligging niet van de grond is ge
komen. Hetgeen resulteerde in een sterke
bevolkingsdaling, afbraak en verval. Daar
na een kort overzicht over de Stichting
Stadsherstel en de praktijk van het restaure
ren (Hoe?, Zo?, Zo!, Hoe zo?) Tenslotte
wordt de geschiedenis, van zowel de bouw
en restauratie als van de diverse bewoners
van een aantal van de inmiddels 45 door de
S.S.H. gerestaureerde panden, beschreven.
Uitg. Stichting Stadsherstel Hoorn, 1985.
104 pp. Prijs 13,50.
AMtC
