Affectieve
monumenten in
Limburg
188
Nic. H.M. TUMMERS
Naast de zorg voor het architectonische erfgoed bestaat er vandaag de dag ook belangstel
ling voor het actuele bouwen. De zorg voor 'toen' vormt gezamenlijk met die belangstelling
voor 'nu'de praktijk van de opvatting dat de actualiteit verbonden is aan de kennis van het
verleden.
Binnen die belangstelling voor het heden
daagse bouwen is er ook in het bijzonder
belangstelling voor het bouwen in de regio.
Friesland en Limburg hebben in de laatste
tijd hun beste regio-beentje voorgezet. In
Friesland verscheen deze zomer nr. 10 van
het eigen tijdschrift over oud en nieuw bou
wen in die provincie, 'BOUD'.
In Limburg reist nu een tentoonstelling sa
mengesteld door een commissie van bouw
kunst-experts onder voorzitterschap van Ir.
A. Peters, dir. hfdgr. R.O. V. van de
Provincie Limburg en gepresenteerd door
het Brunssumse Bureau voor Inspraak en
Participatiebevordering*
Voordat de selectie afgerond werd, hebben
burgers, architecten, studenten, welstands
commissies en gemeentelijke instellingen
de aandacht van de commissie gevraagd.
Voor zo'n tweeduizend bouwwerken als
voorbeeld van gebouwen, waarmee affec
tieve verbondenheid bestaat. Aan die twee
duizend voorbeelden kwamen ze via een
openbare oproep zlke gebouwen te noemen.
Terwijl deze populaire voorsortering zich
voltrok bezon de selectiecommissie zich op
de selectieprocedure. Uiteraard moest de
kwaliteit van de architectuur voorop staan,
maar er zou ook gelet worden op sociaal-
economische, sociaal-culturele, bouwhisto
rische en bouwtechnische representativiteit.
Het algemene kwaliteitscriterium dunde de
voorsortering uit tot een derde. Na lang be
raad werd hieruit een lijst van 137 voorbeel
den opgesteld. Deze werden verdeeld over
32 panelen. Elk van die panelen kreeg een
voor de introductie voldoende suggestieve
kop als karakterisering, b.v. 'Cuypers Er
fdeel', 'Begin van het moderne', 'Taal van
Techniek' enz. Onder deze koppen volgden
nadere beschrijvingen en vervolgens werd
dan bij de gerepresenteerde voorbeelden
aangegeven van wie het werk is en waar het
staat of stond.
De tentoonstelling wordt begeleid door een
boek, waarin de belangstellende nog een
derde tekst vindt, die nog wat verder in gaat
op de geselecteerde voorbeelden.
Nu de bevolking heeft mogen optreden als
voorsorteerder, de architectonische keur
meesters recht mochten spreken en de pro
vincie betaalde, rest de vraag wat nu het
effect zal zijn voor de bevordering van de
kwaliteit van de bouwkunst in Limburg en
wat het effect voor de zorg voor het bouw
kunstig erfgoed in deze provincie zal
worden.
Men moet kennelijk niet te optimistisch
zijn, want gedurende de voorbereiding van
deze tentoonstelling en na herhaalde waar
schuwingen heeft de burgemeester van
Brunssum evengoed brutaal en ongestraft
een uniek- voorbeeld van modem bouwen
doen slopen: de van Itersonkoeltoren op het
voormalige Emmaterrein. En de bewoners
van Susteren lopen met het begeleidende
boek in de hand te hoop tegen het slopen
van de school van Wielders (1921) in hun
dorp.
Terwijl de foto's van Wielders Rotterdamse
Bank in Heerlen (1929) werden opgeplakt
voor de expositie vielen dit gebouw en ge
lijktijdig het vroegere hoofdkantoor van
Staatsmijnen (Rijksbouwmeester Knuttel,
1906) onder de slopershamer.
Cynici denken dat juist registratie en docu
mentatie van de affectieve monumenten re
den zijn om de twijfel over sloop te laten
doorslaan in de richting van de hamer.
De activiteiten moeten dus wel doorgezet
worden. Ook om te zorgen dat de belang
stelling voor het bouwen in de regio zich op
niveau kan ontwikkelen en niet vervalt in
sentimenteel provincialisme.
Het boekwerk dat de tentoonstelling begeleidt en
een overdruk, van de expositiepanelen op kleine
schaal zijn te bestellen bij het Bureau Inspraak en
Participatiebevordering, M. Habets Dorpstraat 12
Brunssum.
Nic. H. M. Tummers is beeldhouwer en Eerste Ka
merlid voor de PvdA
Dankzij transparantie van de westzijde van dit glaspaleis in Heerlen was de nieuwbouw en de
oudbouw van de toren van de Pancratoiuskerk tegelijk te zien. Na een verbouwing is dit doorzicht
verdwenen (Foto Voorlichtingsdienst Heerlen).
