Kasteel Strijthagen
krijgt misschien
nog recreatieve functie
177
DRS. I. E. F. HUISINGA
In het midden van dichtbevolkte wooncentra, welke gegroeid zijn rond de mijnen in Zuid-
Limburgs oostelijke mijnstreek, ligt als een oase het kasteel Strijthagen, met bijbehorende
monumentale boerderij, rentmeestershuis en watermolen. Omgeven door vijvers en parken
is Strijthagen één der mooiste kastelen van Zuid-Limburg, een vrijwel vergeten monument
in het dal van de Strijthager beek.
Nadat de heer F. Honigmann, grondlegger
van de latere Oranje-Nassau Mijnen, in
1917 het landgoed verliet, begon voor met
name het kasteel en de tuinen een steeds
verder voortschrijdend verval. In dat jaar
werd het ooit zo sierlijk verblijf met bijge
bouwen en het zes hectaren metende park
door de Oranje-Nassau Mijnen aangekocht
in verband met de ontginning van het daar-
gelegen kolenveld. Hoewel de ontginning
reeds geruime tijd is gestaakt had het een
langdurig doorwerkende invloed op het ge
bouwencomplex. De buitenmuren stonden
spoedig grotendeels uit het lood, terwijl
scheve kozijnen en brede scheuren in het
gehele hoofdgebouw geen twijfel lieten be
staan over de werking van de ondergrond.
De voorburcht of boerderij, het rentmees
tershuis en de watermolen hadden minder te
lijden van de ondergrondse werkzaam
heden.
Het kasteel met park en bijgebouwen is na
dit langdurig verval dan eindelijk in vijfjaar
vrijwel geheel gerestaureerd. Zoals zo vaak
is het vinden van een verantwoorde bestem
ming echter één van de grootste problemen.
SITUERING
Strijthagen vertoont de in Zuid-Limburg ge
bruikelijke tweedeling: een hoofdburcht en
een voorburcht, die dienst doet als boerde
rij. De hoofdburcht bestaat uit een recht
hoekig hoofdgebouw (het 'Grote Heren
huis') met haaks daarop aansluitend een
kleiner rechthoekig bouwblok (het 'Kleine
Herenhuis'). Tegenover dit complex liggen
de gebouwen van de voorburcht, die drie
zijden van een vierkant beslaan. Dit com
plex is zodanig gebouwd dat de kasteelheer
Houten tweeloopstrap met ijzeren balustrade in
de hal van het grote herenhuis voor de
restauratie (Foto areh. bureau Mertens)
uitzicht had op de boerderij. Tussen kasteel
en boerderij ligt een voorplein. De toe
gangspoort, voorzien van een toren, bevindt
zich niet zoals gebruikelijk in deze streek,
recht tegenover de woning van de kasteel
heer, maar aan een uiteinde van de voor
burcht. Het complex ligt in een park dat in
de 19de eeuw naar Engels model is aange
legd. Uitheemse planten zoals de Weij-
mouthden en de bruine beuk zijn er nog
steeds te vinden.
GESCHIEDENIS
Over de vroegste geschiedenis van het kas
teel Strijthagen is weinig bekend, mede
doordat de archieven van het kasteel zijn
zoekgeraakt.
In een oorkonde uit 1250 komt de naam
Strijthagen als familienaam voor het eerst
voor. De naam komt in verband met het
kasteel echter pas halverwege de 14de eeuw
voor. Meer zekerheid over het gebouw zelf
hebben we vanaf 1500.
In de eerste helft van de 16de eeuw is het
huidige 'Grote Herenhuis' gebouwd op me
tersdikke fundamenten van kunradersteen.
Het is grotendeels opgetrokken ruit baksteen
met speklagen van mergel. Het geheel werd
omgeven door grachten en een vijver.
Bij opgravingen tijdens de restauratie zijn
op het voorplein restanten van een mogelijk
eveneens 16de-eeuwse brug gevonden. Het
betreft hier waarschijnlijk een ophaalbrug.
Stucwerktafereel met als onderwerp de jacht, gemaakt door P. N. Ganini vóór de restauratie. Plaats:
boven de spiegel aan de noordzijde van het middelste venster van de grote zaal (Foto arch. bureau
Mertens, Hoensbroek)
