Beheer en onderhoud
van groene
cultuurhistorische
elementen in Limburg
175
Dr. BENOIT LOCHT
Het Limburgs landschap is rijk aan groene lijnvormige en puntvormige elementen. Hout
wallen, holle wegen, heggen, graften, knotbomen, sieren de provincie van noord tot zuid.
Waren deze kleine landschapselementen vroeger nog van groot belang voor het traditionele
boerenbedrijf heden ten dage - sinds de jaren 50 - is dit geenszins meer het geval.
Door de mechanisering van de landbouw en
de schaalvergroting vormen de meeste ele
menten letterlijk en figuurlijk een obstakel
voor een rationele rendabele agrarische be
drijfsvoering.
Ook de opkomst van fossiele brandstoffen
heeft er voor gezorgd dat de economische
functie (brandhoutproduktie) definitief ver
loren is gegaan.
Dit verlies kan niet ongestraft doorgaan. De
meeste landschapselementen hebben nog
steeds belangrijke landschapsecologische
functies, zoals geleidingswegen, biotoop
voor vele dieren en planten, schuilplaats, en
erosiewering.
Daarnaast zijn er natuurlijk ook andere re
denen aan te voeren om heggen, houtwallen
en graften te behouden. Een landschap dat
bezaaid is met groene elementen is veel
aantrekkelijker dan een kaal landschap.
Voor recreanten maar ook voor bewoners
draagt dit in belangrijke mate bij tot wat we
'welzijn' noemen.
Tenslotte vertegenwoordigen vele, vooral
lijnvormige, elementen cultuurhistorische
overblijfselen uit een tijd waarin zij in nau
we relatie stonden met de verkaveling en
bewoningsgeschiedenis van de streek.
STICHTING IKL
Reden genoeg om zich in te zetten voor het
behoud van de kleine landschapselementen .-
In de provincie Limburg gebeurt dit onder
andere door de Stichting Instandhoudng
Kleine Landschapselementen (IKL). Het
IKL is gevestigd te Roermond.
De Stichting wordt volledig door de over
heid gesubsidieerd. Het Ministerie van
Landbouw en Visserij neemt alle loonkos
ten voor zijn rekening en 93van de
apparaatskosten. De resterende 6'/2% wor
den door de provincie Limburg aangevuld.
Per gemeentelijk project draagt ook iedere
gemeente bij in de onkosten.
Tenslotte wordt van de eigenaren een tege
moetkoming in natura gevraagd. Ze moeten
het afkomende hout afstaan. Dit wordt door
de Stichting verkocht en de opbrengst wordt
op de subsidie gekort.
UITVOERING
Het IKL heeft 79 mensen in vaste dienst.
Het merendeel wordt ingezet in de uitvoe
ring van het onderhoud van de groene ele
menten. Dit gebeurt op basis van beheers-,
cq werkplannen. Momenteel is het IKL
werkzaam op 28 projecten in 31 gemeenten.
Deze gemeentelijke onderhoudsprojecten
hebben als eerste doel om het achterstallig
onderhoud weg te werken. Belangrijk is het
te vermelden dat in feite het al of niet slagen
van de projecten afhangt van de vrijwillige
medewerking van de eigenaar en/of grond
gebruiker.
BIJZONDERE PROJECTEN
Naast het wegwerken van achterstallig on
derhoud middels gemeentelijke projecten
worden er door het IKL ook bijzondere pro
jecten aangepakt.
- PHB
Buiten de organisatie van de Stichting IKL
zijn 7 personen belast met het onderhoud
van tuinen en parken welke behoren tot de
aangeslotenen bij de Stichting tot Behoud
van Particuliere Historische Buitenplaatsen
(PHB).
Deze tuinen voldoen aan bepaalde criteria
zoals grootte, historische betekenis, open
stelling en eigendomssituatie. Onder leiding
van een projectbegeleider worden de 6 ho
veniers momenteel ingezet op 17 buiten
plaatsen in de provincie.
Foto Stichting Instandhouding Kleine Landschapselementen Roermond.
