HET BODEMARCHIEF De (officiële) geschreven stukken worden al sinds duizenden jaren in geordende archie ven bewaard. Heel wat minder geordend bevinden de materiële overblijfselen zich in de bodem. Deze verzameling sporen, con structies en voorwerpen die zich in de loop van de eeuwen op door mensen bewoonde plaatsen heeft opgehoopt, wordt het 'bodemarchief' genoemd. In feite behoort men ook de bovengrondse overgebleven (resten van) gebouwen erbij te rekenen (foto 2). In dat geval zou men van een historisch- /materieel archief kunnen spreken. Voor he't bovengrondse deel van dat archief leze men het artikel van A. F. E. Kipp in dit nummer. Het bodemarchief heeft een aantal eigen schappen die zeer zorgvuldige behandeling ervan nodig maken. De enige manier om stukken van dit archief werkelijk te kunnen 'lezen', is door het doen van een opgraving. Door het nauwkeurig vastleggen en inter preteren van de verschijnselen die bij de opgraving tevoorschijn komen, krijgt men een voorstelling van de toestand, zoals die ter plaatse in het verleden geweest moet zijn. De menselijke waarneming is, on danks alle zorgvuldigheid, toch een gebrek kig instrument. Tijd- en geldgebrek maken een opgraving vaak tot een haastklus. Bij een onderzoek in geschreven bronnen kan men vrijwel altijd terugkeren tot de origine le stukken en de conclusies die door voor gangers getrokken zijn nog eens rustig op hun waarde toetsen. Na een opgraving daar entegen blijft er een leeg gat (foto 2) in het bodemarchief over: een opgraving kan niet overgedaan worden. Herinterpretatie - bij voorbeeld in het licht van nieuwe gegevens of door het beschikbaar komen van nieuwe technische hulpmiddelen - is alleen moge lijk aan de hand van secundaire gegevens, nl. de documentatie die tijdens de opgraving gemaakt is en de vondsten die daarbij ge daan zijn. Het is daarom van groot belang niet alleen die documentatie, maar ook de 3. Opgravingen in de Dom te Utrecht. Op de voorgrond de fundamenten van een altaar uit de romaanse Dom. Het aansluitend muurwerk is grotendeels vergraven door de aanleg van de vieringspijlers van de huidige, gothische kerk. Het met puin opgevulde gat van de linker pijler is goed zichtbaar. Tussen de koorpilaren is in in het geheel niets romaans overgebleven. (Foto: Gemeentelijke Fotodienst Utrecht) 4. Graafmachines, heistellingen en bouwkranen rukken op, terwijl de restanten van het kasteel Vredenburg en van het daaraan voorafgaande Johanniter klooster opgegraven en gedocumenteerd worden. (Foto: Gemeentelijke Fotodienst Utrecht) vondsten, zoals scherven, botten en andere onaanzienlijke zaken, zorgvuldig te bewa ren in depots voor bodemvondsten. De ont wikkeling van de wetenschap staat niet stil en vooral op natuurwetenschappelijk gebied zal in de nabije toekomst veel te verwachten zijn op het terrein van datering en van her- komstbepalingen van opgegraven materiaal. Het bodemarchief wordt van vele kanten bedreigd. Over die bedreiging in de Neder landse steden is enige jaren geleden een rapport verschenen onder de titel 'Het Bodemarchief Bedreigd'De situatie op het platteland is echter nauwelijks beter: agrari sche technieken (diepploegen), ruilverkave lingen en grondwaterstandverlagingen doen tientallen vierkante kilometers archief onge zien verdwijnen. HET BODEMARCHIEF VAN DE STAD Oude steden zijn de grootste en meest inge wikkelde historisch/archeologische com-

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1986 | | pagina 16