Driekwart eeuw
beschermen en
beschutten IV
135
Waar Maas en Waal.. - In vliegtuigen
van de KLM treft men de Holland Herald
aan. Al vele jaren. Toevallig bewaarden wij
van dit Engelstalige blad 'number 6 van
volume 7' - oftewel het nummer van juni
1972. Toevallig... dat is niet geheel juist.
Want wat trok ons in dat nummer zo bijzon
der? De omslag met een afbeelding in kleu
ren van een kaartfragment uit 1550. En wel
van dat deel van Holland waar Maas en
Waal tesamen vloeien. Met Woudrichem in
het hart - tegenwoordig provincie Noord-
Brabant - en links het kasteel Loevestein,
waarvan de restauratie onlangs na vele jaren
is voltooid.
En bij de plaat op de omslag behoorde een
omslagverhaal dat er niet om loog. Geheel
gewijd aan wat Heemschut deed voor
Woudrichem ter ere van het zestigjarig be
staan in 1971. In een inleidend artikeltje
vindt men voorts het portret van Prins Claus
naast een steen met het embleem van de
Bond. En Woudrichem wordt een stad ge
noemd voor allen wie 'the Olde Worlde of
Holland' lief is. Binnenin ook afbeeldingen
in kleur van de stad in het verleden en een
vermelding van de uitgave van de porte
feuille met stadsgezichten die toen door
Heemschut voor 200,- werd verkocht ten
bate van het grote plan Woudrichem te res
taureren.
't Oude Raedthuys - Schrijfster Julie Att-
kiss sprak voor haar artikel over Woudri
chem in de Holland Herald van juni 1972
met enige personen. Zoals Burgemeester
Lourens M. Voster. Hij noemt het plan van
Heemschut het beste wat de stad ooit kon
overkomen. En Johannes de Zwaan van
Heemschut die vertelt dat men hier in
Woudrichem op kleine schaal - en dat in
een omwalde stad! - alle problemen die
oude monumenten bedreigen aantreft.
Uitvoerig verhaalt de Holland Herald wat
Heemschut doet maar verzuimt niet te ver
melden dat de Bond zelf geen monumenten
in eigendom heeft. Uiteraard komen wel
allerlei restaurerende instanties ter sprake:
Hendrick de Keyser, Diogenes, de Amster
damse Maatschappij tot Stadsherstel
Ook architect Gerard Prins komt ter sprake.
Zijn kennis van het restaureren maakte dat
hij de aangewezen man was voor de restau
ratie van 200 bestaande gebouwen in het
stadje. René Seker tenslotte is aan het woord
als restaurateur in 't Oude Raedthuys. Zalm
wordt er geserveerd voor ongeveer 5 maar
de vis komt niet langer uit de rivier de
Maas.
Toren stort in - In datzelfde nummer van
de Holland Herald waar zoveel aandacht
wordt besteed aan de Bond Heemschut en
het oude 'Woerkom' komt een minder aan
genaam stemmende foto voor. Het is de
droeve afbeelding van een instortende toren:
het opblazen van een van de twee torens van
een destijds welbekend Rotterdams kerkge
bouw: de Koninginnekerk.
Het besluit de kerk met zijn typische Ju-
gendstil-kenmerken te slopen was een zeer
omstreden zaak. Moest dat nu in een Rotter
dam dat toch al zoveel heeft verloren? En
dat nu de Maasstad in de jaren tachtig an
dermaal wordt geconfronteerd met sloping
van waardevolle gebouwen - ditmaal voor
de bouw van de spoorwegtunnel onder de
Maas. In de Holland Herald worden de
groene torens - die met koperplaten waren
bedekt - uitgeluid met de woorden: Plotse
ling een klap, een wolk van stof.en daar
stort de hoop van de Rotterdamse monu
mentenbeschermers ineen tot een hoop
puin.
Stokstraatkwartier Heemschut van
april 1972 kon met vreuge gewagen van de
voltooiing in Maastricht van het Stokstraat
kwartier. De plannen voor de vernieuwing
van de oude wijk in wat mèt Amsterdam
wel 'de enige stad in Nederland' wordt ge
noemd dateren uit 1951. Er is dus niet lang
over gedaan, constateert de architectuur
kenner Rein Blijstra in een uitvoerig artikel.
Blijstra is niet zonder kritiek maar hij vindt
het Maastrichtse project een prachtig voor
beeld van stedelijke vernieuwing. De aan
dacht die zowel aan het geheel als aan het
detail is besteed (met alle reserves die men
kan maken) kan men vergelijken met de
beste voorbeelden uit het buitenland. Blij
stra: 'Er is hier bewezen, dat men niet slaafs
(of als men wil virtuoos) moet restaureren.
Men kan met iets geheel nieuws in zijn
hoofd van oude elementen gebruik maken
en er een geheel nieuwe buurt creëren, die
de goede eigenschappen heeft van middel
eeuwse zowel als hedendaagse 'leefbaar
heid'.
Monumentei\jaar 1975 - Even, ter gele
genheid van het Monumentenjaar 1975, dat
in Amsterdam samen viel met de viering
van het zevenhonderdjarig bestaan van de
stad, naar onze zuiderburen. Daar kwamen
ter gelegenheid van het monumentenjaar
drie postzegels uit. Een met de gebouwen
van het St. Janshospitaal te Brugge, een
ander van de barokkekerk Saint-Loup te Na
men en een derde van het martelarenplein te
Brussel. Eerder hadden de Belgen in het
voorjaar van 1975 al een postzegel op hun
post kunnen plakken met een voorstelling
van de St. Baafsabdij te Gent. Het was,
evenals de andere monumentenzegels van
de Belgische posterijen een staalgravure.
Een techniek, die hier te lande voor postze
gels nog maar hoogst zelden wordt toege
past. Maar het effect van deze zegel van de
St. Baafsabdij (tekening H. Verbaere, gra
vure C. Leclerqz) liegt er niet om.
Straatje in Helsingör - Ook de Denen liet
zich niet kennen tijdens het monumenten
jaar '75. Drie postzegels werden er aan ge
wijd. De zegel van 150 öre laat een straatje
(de Anna Queenstraede) zien van Helsin
gör, de stad op Seeland vanwaar de veerbo
ten naar het Zweedse Halsingborg varen. In
197° besloot het gemeentebestuur van Hel
singör tot een renovatie van het oude stads
centrum dat ernstig verkrot was door restau
ratie en renovatie van bestaande gebouwen.
In een periode van twintig jaar zou 80 pet.
van de oude gebouwen ruim 350 panden
- onder handen worden genomen. De be
slissing was de uitkomst van een langdurige
discussie in de burgerij. Daarbij kwam dui
delijk de wens naar voren om de ambiance
van het oude Helsingör te bewaren. Dit 'pi-
lot project' wil ook aantonen dat men een
dergelijk besluit niet op zichzelf kan nemen
maar rekening moet houden met o.a. de
loop van autowegen, een omstandigheid die
in Helsingör van groot belang is gezien de
verkeersfunctie van de stad.
Silhouet van Xanten - Heel wat Nederlan
ders zijn vertrouwd met het even over de
Duitse grens liggende stedeke Xanten met
zijn gotische St. Viktordom uit de 13e eeuw
en de 14de eeuwse Kleverpoort. Xanten
heeft een archeologisch park en museum. In
de nabijheid vindt men de resten van het
Romeinse legerkamp Castra Vetera en de
Romeinse stad Colonia Ulpia Traiana. Sieg-
fried, de held van de Nibelungen, zou in dit
oude Xanten zijn geboren. En het silhouet
van deze eerbiedwaardige stad aan de oude
Romeinse heirweg van Keulen naar Nijme
gen siert de postzegel van 50 pf. die in het
monumentenjaar 1975 met vier andere door
de Deutsche Bundespost werd uitgegeven.
Met vier andere: die dragen voorstellingen
van Alsfeld, Rothenburg ob der Tauber, na
tuurlijk het onvolprezen Trier en van Ber-
lijn-Kreuzberg.
J.T.B.
