Het interieur van de kerk tijdens de verbouwing. (Foto H. Kok) ben geschilderd. Op de hei tussen Seppe en het Liesbos was hij vaak te vinden en ook bracht hij bezoeken aan de werkplaatsen van smid, timmerman en klompenmaker. De relatie met zijn ouders verslechterde in tussen, vooral hun onbegrip trof de schilder sterk en toen Vincent met Kerstmis ge dwongen werd naar de kerk te gaan, kwam het tot een uitbarsting en verruilde hij het ouderlijk huis voor een kamer in Den Haag. Het zou twee jaar duren voor hij Brabant weer zou zien en in Etten kwam hij niet meer. De pastorie, waar het gezin Van Gogh van 1875 tot 1882 woonde werd in 1905 vervangen door een andere. Zij werd in de jaren zestig gesloopt, de hervormde gemeente werd in 1965 samengevoegd met die van Leur. GEEN RELIGIEUS GEBRUIK MEER Ondanks die samenvoeging was de finan ciële druk van onderhoud en andere lasten zo groot, dat men omzag naar een andere huisvesting, die bovendien een meer multi functioneel karakter had. In het belang van het behoud van dit monument, dat een be langrijk accent geeft aan het historisch aan zien van de Markt heeft de gemeenteraad op 4 oktober 1976 besloten, om zowel de kerk, als de kosterswoning en begraafplaats aan te kopen voor de totale koopsom van 50.000,-. Tot de voorwaarden, opgenomen in de koopakte van 14 februari 1977, behoren twee bepalingen, die van belang zijn voor de bestemming. Ten eerste was de gemeen te gehouden het gebouw te gebruiken voor openbare doeleinden, zoals bibliotheek, raadszaal, burgerzaal, museum, vergader ruimte of informatiecentrum en ten twee mocht - onder verbeurte van een boete van 50.000,de kerk niet verhuurd of ver kocht worden ten behoeve van religieuze of semi-religieuze doeleinden. Wethouder A.J.F.M. van den Goorbergh kan het zich allemaal nog goed herinneren. 'De kerk verkeerde toen in een erg verwaar loosde staat en in samenwerking met Monu mentenzorg is zij uit de eigen reserve in enige etappes gerestaureerd voor 6,25 ton totaal Gevraagd naar het beleid van de gemeente Etten-Leur is dit opzicht, zegt de wethouder 'dat de gemeente met name opteert voor het behoud van de authentieke kernen van de vroegere gemeenten Etten en Leur. De wan den van de Markt zijn beeldbepalend en het beleid is het karakteristieke te handhaven. Een afweging blijft natuurlijk altijd de ver houding van de restauratiekosten tot de ren dabele exploitatie door toekomstige gebrui kers. Als het historisch belang of het beeld bepalend karakter in verhouding staat tot de financiële gevolgen van een restauratie, is de raad bereid in die gevallen uit de 'Monu- mentenpot' te putten,' aldus de wethouder. Toen vervolgens de vraag aan de orde kwam, welke bestemming het gebouw moest krijgen, werd door de gemeente een Aktiviteitencommissie Nederlandse Her vormde Kerk ingesteld, die met medene ming van de bepalingen in het koopcon tract, de mogelijkheden zou onderzoeken. Intussen was in het aangrenzende, uit 1776 daterende classicistische raadhuis gebrek aan ruimte ontstaan door o.a. de groeiende sociale afdelingen. Ook de bestaande raads zaal, die al erg krap was, zou door een uitbreiding in 1986 van 21 naar 23 raadsle den, te klein worden. De Aktiviteitencom missie was inmiddels ook tot de conclusie gekomen, dat een culturele bestemming al leen niet kostendekkend zou zijn, terwijl ook een blijvende zinvolle invulling van de ze culturele bestemming twijfelachtig was. Na een financieel kostenplaatje van alle uit- breidingsmogelijkheiden, die de gemeente nog ter beschikking had, te hebben ge maakt, kwam die van een raadszaal in de Nederlandse Hervormde Kerk als de beste en voordeligste oplossing naar voren. Na een besluit hierover in de raad op 2 december 1985 werd de heer C. Verhaeren, chef afdeling Bouw-, Milieu en Onderhoud van de dienst Gemeentewerken belast met de coördinatie van de aanpassing. In samen werking met Monumentenzorg, ging een werkgroep onder zijn leiding aan de gang om de verbouwing, de hergroepering van de verspreid liggende grafzerken naar de absis, de plaatsing van het historisch meubilair, de vormgeving, de kleurstelling en de sfeerver lichting gestalte te geven. Het advies van Monumentenzorg de te bou wen gang van het gemeentehuis naar de kerk zo transparant en doorzichtig mogelijk te maken, werd in acht genomen, en de gang werd door de heer Verharen zelf ont worpen. VERWARMING Voor de verwarming van de kerk werd ge kozen voor een combinatie van hetelucht- en vloerverwarming, zodat in kort tijdsbe stek de kerk goed op temperatuur zou zijn en het vooral bij langere vergaderingen op trekken van de koude ondergrond kan wor den voorkomen. De verbindingsgang en de verwarming gaan totaal ongeveer 1,5 ton bedragen. Aan de inrichting worden hoge eisen gesteld, ook de huidige raadszaal en kamers in het ge meentehuis zijn zoveel mogelijk aangepast aan de leeftijd van het gebouw. Het meubi lair van de huidige raadszaal wordt uitge breid, de U-vormige vergadertafel loopt ge lijk met de lijnen van de absis, ook de sfeer verlichting volgt die vorm. De preekstoel uit 1580 met klankbord met gesneden panelen blijft bestaan, rechts van die preekstoel komt een schilderij van forse afmetingen (3,66 m X 2,45 m) dat volgens de met wapenschilden versierde banderol de 'Caerte Vande Vrijeheijdt Etten' voorstelt en in 1677 is gemaakt door Steven Vereijck, lid van het College van Schepenen van Et ten. Bezoekers van gemeenteraadsvergade ringen zullen in de toekomst misschien met scheef hoofd in de raadszaal worden aange troffen, op de kaart ligt het westen boven aan en het noorden dientengevolge aan de rechterkant. RESTAURATIE ORGEL Links van de preekstoel komt een speciaal voor dit doel door een kunstschilder ver vaardigd staatsieportret van Koningin Bea trix. Uit oogpunt van nagalmtijd, die voor vergaderingen van 4 seconden naar 2xh se conden moest worden teruggebracht, moes ten er zachte wanden komen. Hiervoor is gekozen voor verschuifbare gordijnen, die van de kroonlijsten tot aan de grond raken en de muren bij vergaderingen geheel be dekken, terwijl bij concerten e.d. door het wegschuiven van de gordijnen de nagalm tijd weer terugloopt naar 4 seconden. De kosten van de totale inrichting worden geraamd op 125.000,- Voor de restaura-

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1986 | | pagina 32