Nieuws
uit de
provincies
Noord-Holland
Zuid-Holland
204
Amsterdam. Burgemeester en Wethouders
zijn accoord gegaan met het actieplan voor
bedreigde woonhuismonumenten, dat door
de wethouder voor Monumentenzorg, drs.
E. Heerma, is ingediend. Indien de desbe
treffende raadscommissie dit oordeel volgt,
zal het herstelplan nader worden uitge
werkt.
Er is een inventarisatie gemaakt van de in
hun voortbestaan bedreigde rijksmonumen
ten. Daarbij gaat het om 234 monumenten,
waarvan er 40 van de rijkslijst kunnen wor
den afgevoerd. Van de 194 te herstellen
monumenten liggen er 91 in stadsvernieu
wingsgebieden (Jordaan, Haarlemmerbuurt,
Bethaniënbuurt, Nieuwmarktbuurt en Oos
telijke eilanden) en 103 daarbuiten. De her-
stelkosten zijn globaal begroot op 68 mil
joen gulden.
Het herstelplan beoogt een halt toe te roepen
aan het verval van het monumentenbestand
in de binnenstad en draagt verder bij aan het
versterken van de woonfunctie in de binnen
stad. Medewerking van particuliere eigena-
Hercngracht 300, één van de verwaarloosde
monumenten in Amsterdam die zullen worden
gered.
Foto: B. Wessels, Amsterdam
ren is een belangrijke voorwaarde. De ge
meente zal daartoe stimuleren door middel
van het verlenen van restauratiesubsidies en
bijdragen in de kosten van woningverbete
ring. Er wordt naar gestreefd het actieplan
in 5 jaar uit te voeren. Het actieplan moet
als een inhaaloperatie worden beschouwd,
aangezien in de jaren tot 1978 gemiddeld
200 restauraties per jaar werden uitgevoerd
en momenteel niet meer dan 60 per jaar.
Oorzaak van deze,sterke daling is de gewel
dige prijsstijging van het onroerend goed in
de periode 1975-1978 en de daarop volgen
de instorting van de woningmarkt. Daar
naast zijn de subsidiestops van het Rijk de
bet aan de ontstane situatie.
Uitgaande van een aantal van 7000 be
schermde monumenten in Amsterdam -
stelregel is dat elk Amsterdams woonhuis
monument éénmaal in de 100 jaar ingrij
pend moet worden hersteld - zouden jaar
lijks 70 monumenten moeten worden aange
pakt. Daarnaast heeft de ervaring geleerd
dat elk huis éénmaal in de 40 jaar groot
onderhoud behoeft. Daarmee rekening hou
dend zouden er jaarlijks 250 algehele en
partiële restauraties moeten worden uitge
voerd. Een der eerste woonhuismonumen
ten die zullen worden aangepakt is Heren
gracht 300, eigendom van de Amsterdamse
Mij. tot Stadsherstel N.V. In het maart/
april-nummer 1984, het z.g. AMSTER-
DAM-nummer, is (op pag. 58 e.v.) aan
deze categorie verwaarloosde monumenten
aandacht besteed door drs. J. G. M. Dek
kers, Hoofd van het Gemeentelijk Bureau
Monumentenzorg.
Amsterdam: De Stichting Diogenes als
monumenten restaurerende instelling be
staat 25 jaar. Ter gelegenheid hiervan is een
gedenkpenning uitgegeven, waarop de heer
H. J. Zantkuijl staat afgebeeld die, verbon
den aan het Gemeentelijk Bureau Monu
mentenzorg, veel adviezen aan de stichting
heeft verstrekt. Op de voorzijde ziet men
diens profielportret, in het randschrift
'Henk Zantkuijl monumentenzorger van
Amsterdam' en op de keerzijde zijn oog in
brilrand, met de tekst 'oculo experto arcana
patent', 'voor zijn ervaren oog liggen de
geheimen open', gevat in een kwab-oma-
ment waarin passer en schietlood zijn ver
werkt.'
De Stichting was voornamelijk werkzaam
aan het woonhuisherstel in de Jordaan. Zij
restaureerde o.a. het Claes-Claesz Hofje,
met als doel woningen voor kunstenaars te
creëren.
Ook voltooide de stichting restauraties in de
buurt tussen Spiegelgracht, Prinsengracht,
Reguliersgracht en Lijnbaansgracht, alsme
de in de Bethaniënbuurt.
In 1980 werd een Europa Nostra Award
toegekend als onderscheiding voor het bin
nenstadsherstel. De in brons gegoten pen
ning, die vervaardigd werd door Geurt
Brinkgreve, de naam van de man met wie
Diogenes al die 25 jaren nauw verbonden is
geweest, is te verkrijgen bij de Vereniging
Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad,
Sloterkade 21, 1058 HE AMSTERDAM.
De prijs is 75,-.
Rotterdam: In 'Koppelstuk' nummer 4 -
1985 het Bedrijfs- en Personeelsblad Drin
kwaterleiding Rotterdam staat een artikel
over watertorens in Nederland. Van de 300
gebouwde torens zijn er nog ongeveer 200
over. Ruim 120 jaar geleden werden de eer
ste torens gebouwd. Het hoogliggende wa
terreservoir dient voor een constante en ge
lijkmatige druk op het waterleidingnet.
Sinds 1920 zijn de stoompompen om het
water omhoog te brengen door electrische
vervangen. Moderne hogedrukpompen kun
nen de watertoren functie overnemen. Ge
volg is dat er torens worden gesloopt of
verbouwd, voorbeeld van het laatste is de
toren aan de Honingerdijk te Rotterdam (zie
Heemschut mei 1985 blz. 96). Verschillen
de stijlen kan men er aan aflezen, de oudste
tonen massieve ronde of hoekige vormen,
vaak met klassieke ornamenten versierd, la
tere hebben het z.g. uitkragende reservoir,
ook wel Intze reservoir genoemd. Ook wer
den opengewerkt onderstukken toegepast en
tenslotte vragen wij aandacht voor de futu
ristische toren te Eindhoven met 3 bollen als
waterreservoir naar een ontwerp van W. G.
Quist.
Soms hebben watertorens een architectuur
historische waarde. Wil men ze behouden
dan is herbestemming noodzakelijk; zo
werd de watertoren te Breda in 1975 omge
bouwd tot een kantoor met 7 verdiepingen
en die van Zaltbommel tot weekend-verblijf
en dan natuurlijk die van de Honingerdijk
tot kantoor en wooneenheden.
