195
vangbare onderdelen zijn nu weer lever
baar, ook in kleine aantallen, iets dat bij de
moderne steenfabrieken ondenkbaar is.
De jaarproduktie van deze steenbakkerij op
basis van de aanloop in het eerste halfjaar is
vergelijkbaar met de produktie van een na
bijgelegen ultra moderne steenfabriek in een
halve week!
ONTSTAAN
De naam Biezeveld is afkomstig van het
drassige en praktisch onbruikbare terrein,
dat de vader van de huidige steenbakker van
de kerkvoogdij kon pachten en waarop de
eerste oven in zelfwerkzaamheid werd ge
bouwd. Voor de bouw van deze oven werd
gebruik gemaakt van een partij vuurvaste
stenen, die speciaal hiervoor uit een geslo
ten gasfabriek te Culemborg werd gesloopt.
Zelfwerkzaamheid en improvisatie is steeds
het sleutelwoord voor de bedrijfsvoering ge
bleven; alles is ter plaatse gemaakt of door
hergebruik van overcompleet materiaal el
ders verkregen.
De stroomvoorziening bijvoorbeeld werd
nog tot 1984 verzorgd door een generator,
die werd aangedreven door de motor van
een wielloze vrachtwagen.
De bedoeling was oorspronkelijk om te ko
men tot de bouw van een ringoven maar dat
is er niet van gekomen, wel een tweede
oven waarvan de stenen in de eerste oven
werden gebakken. Beide ovens en een aan
tal haaghuizen - rekken waarin de ongebak
ken stenen worden gedroogd - vormen nog
altijd de basis van het bedrijf.
Een groot bouwmaterialenconcern te Haar
lem werd in het begin van de jaren 70 eige
naar van het bedrijf omdat twee van de drie
compagnons zich terugtrokken. Maar begin
'80 werd dit onderdeel als gevolg van bezui
nigingen en omdat naar de opvattingen van
de concerndirectie voor een dergelijk primi
tief bedrijf in deze tijd geen plaats meer zou
zijn gesloten. Dankzij een tweetal handela
ren in bouwmaterialen, de heren Burgers uit
Reuver en Schoenmaker uit Leeuwarden,
die in hun werk veelvuldig geconfronteerd
werden met onvervulbare vragen vanuit de
monumentenwereld, kon eind 1984 met een
kleine ploeg werklozen, afkomstig van door
sanering gesloten steenbakkerijen uit de
omgeving, een nieuwe start worden
gemaakt.
Gezien de grote vraag vanuit de monumen
tenwereld lijkt een uitbreiding in de nabije
toekomst tot de mogelijkheden te behoren.
Hoe verschillend de behoefte wel is, blijkt
wel uit de navolgende opsomming van
steensoorten die inmiddels gebakken zijn:
ijssel-, rijn-, vecht- en hilversums formaat,
diverse soorten kloostermoppen, friese drie
ling, utrechts plat en rooswinkel.
WIJZE VAN VERVAARDIGING
De grondstoffen worden voor een deel ter
plaatse in Kerdriel gewonnen maar ook van
elders, bijvoorbeeld Friesland, aangevoerd.
In een voormaler wordt de klei aangemaakt,
gemengd en tot de juiste stijfheid gebracht.
De man, die dit onderdeel voor zijn reke
ning neemt, wordt plaatselijk moddermaker
genoemd. Twee hand vormers werpen ver
volgens met kracht een klomp klei in een
vooraf bezande vorm; dat hier een niet te
onderschatten kracht voor nodig is blijkt
wel uit het feit dat het gewicht van de klei-
klomp voor de Haarlemse stadhuisstenen
ongeveer 17 kilo bedroeg. Na het afstrijken
met een ijzerdraad wordt de bak gelost door
omkering op een plank die in een buitenrek,
een haaghuis genaamd, te drogen wordt ge
zet. Afhankelijk van het seizoen, de tempe-
van het bakproces gegeven; naast menging
van klei met andere soorten klei of andere
produkten, is ook het toevoegen van stoffen
en de hoogte van de temperatuur van grote
invloed op het uiteindelijke produkt; alleen
een zeer bekwaam en ervaren steenbakker
kan met succes een dergelijk proces sturen.
Door de sterke mechanisering en computeri
sering dreigt ook dit ambacht eveneens uit
gestorven te raken, vandaar de opluchting in
de monumentenwereld over het feit dat dit
bedrijf opnieuw 'tot leven is gewekt'
In het midden van de 70-er jaren werkten
Een van de twee ovens tijdens het leegruimen
'Groene steen' tijdens het (natuurlijk) droogproces
ratuur, de vochtigheidsgraad en het formaat
van de vormeling duurt het 3 dagen tot 6
weken voordat hij droog genoeg is om in de
oven te worden opgesteld voor het bakken.
Als de oven volgezet is wordt deze met een
wand afgesloten van los op elkaar gestapel
de stenen die aan de buitenkant met modder
wordt afgesmeerd. In ongeveer 40 uren is
de baktemperatuur van ca. 1100°C bereikt;
na een koelperiode van 5 dagen, waarbij de
gestapelde wand steeds verder wordt ver
wijderd, kan het baksel met een kruiwagen
uit de oven worden gehaald. Uiteraard
wordt hier een overgesimplificeerd beeld
hier 16 man; op dit moment echter 5maar -
zoals gezegd - binnenkort kunnen dat er ca.
10 worden. Door proeven met isolatiemate
riaal wordt geprobeerd het werkbare gedeel
te van het jaar uit te breiden. Blootstelling
aan vorst maakt dat de vormelingen in de
haaghuizen ongeschikt voor het bakproces
worden.
TOEKOMST
Gezien de grote behoefte, die er bij restau
raties over het algemeen bestaat aan passen
de steen, ziet de toekomst van dit bedrijf er
