165
de kelder, die dieper is uitgegraven en is
voorzien van een betonvloer (een 'drijvende
bak') komen een boekwinkel en magazijnen
van Openbaar Kunstbezit en een (boeken)-
antiquariaat.
De bouwvakantie hebben we benut voor de
voorbereiding van de 'grote' fondswerving.
In augustus zijn de geëigende fondsen en een
groot aantal bedrijven door ons benaderd, in
september richten we ons op particulieren
en op bedrijven in de nabije omgeving van
de Vondelkerk.
Het streefbedrag is 500.000,-. Minstens
10% van de restauratiekosten komt voor on
ze eigen rekening. Bovendien moeten enke
le onderdelen die niet direct verband houden
met het voortbestaan van het monument
(maar daarvan wel integrerend deel uitma
ken!) voorlopig buiten beschouwing blij
ven: negentien kunsthistorisch belangrijke
gebrandschilderde ramen, de geschilderde
decoraties in de kerk, de klokkestoel, het
uurwerk in de toren, het hek om de kerk. De
Vondel kan ook als cultureel centrum een
begrip worden, mits in en bij de centrale
ruimte voldoende accommodatie aanwezig
is: goede licht- en geluidsinstallaties, stoe
len voor uitvoerenden en publiek, een keu
kenblok, garderobe-elementen en eventueel
voorzieningen ter correctie van de akoestiek
(zodat de zaal geschikt is voor culturele
activiteiten van uiteenlopende aard en
omvang).
We prepareren ons nu voor de laatste hin
dernis, één van formaat: de gemeentegaran
tie voor het fikse bedrag dat door een bank
zal moeten worden voorgefinancierd, met
name ten behoeve van de inbouw, die in het
geheel niet subsidiabel is. Deze gelden zul
len langzamerhand aan huuropbrengsten te
rugvloeien. Al sinds juli 1984 is overleg
gaande met de gemeente Amsterdam over
de garantie. Er valt niet eens over te praten
als geen sluitende exploitatie-begroting,
mét de bijbehorende huurovereenkomsten,
getekend door kredietwaardige huurders,
voorhanden is. Aan die voorwaarden kun
nen we nu voldoen. Het laatste woord zal
zijn aan de Gemeenteraad en Gedeputeerde
Staten.
De argumenten voor behoud zijn inmiddels
wel bekend. De Vondelkerk vertegenwoor
digt een algemeen belang, op locaal tot en
met internationaal niveau, als beschermd
rijksmonument, wegens haar schoonheid,
haar architectuur- en cultuurhistorische
waarde en haar in hoge mate beeldbepalen
de functie in een uniek Amsterdams stads
deel. Het gaat om een topmonument, een
hoogtepunt in de 19de-eeuwse bouwkunst
van Europa en in het oeuvre van architect
P. J. H. Cuypers (samen met het Rijksmu
seum en het Centraal Station de 'hoogge
stemde drieklank'). Niet voor niets geniet
het gebouw hoge prioriteit in de gemeente
lijke Nota Kerkgebouwenbeleid. Er is een
Stichting voor welke geen moeite te veel is
de Vondel overeind te houden en een zekere
toekomst voor het monument te creëren. Er
is een plan dat voorziet in een verantwoorde
restauratie en in een waardige bestemming
als sympathiek, vitaal èn economisch ge
zond cultureel centrum, een plan dat van
harte wordt toegejuicht door de omwonen
den en de wijkcentra Oud-West en Vondel
park- en Concertgebouwbuurt. De werk
zaamheden zijn al een eind op streek en
hebben een duidelijk merkbare positieve
uitstraling op de omgeving. Daar worden de
laatste tijd opvallend veel huizen opge
knapt. Wij worden vaak opgebeld door
mensen die graag terug willen naar de Von
delstraat, nu behalve de Hollandse Manége
ook de Vondelkerk wordt gerestaureerd. Er
is ook veel vraag naar appartementen in de
kerk, maar daaraan kunnen we helaas niet
voldoen.
Als het met de financiering op de een of
andere manier spaak loopt is de ellende niet
te overzien en wordt alles wat tot nu toe is
bereikt op losse schroeven gesteld, inclusief
anderhalf miljoen aan restauratiesubsidie en
de 'toezeggingen van enkele particuliere
fondsen. Voor het bestuur van de Stichting
Vondelkerk zou dat meer zijn dan een zaak
van 'leuk geprobeerd maar pech gehad'. We
weten echter dat we aan de vrije keuze om
vijfjaar lang enorm veel tijd, moeite en geld
in de Vondelkerk te investeren geen rechten
kunnen ontlenen. Van groter belang is dat
de geloofwaardigheid van Amsterdam als
monumentenstad en als cultuur- en architec
tuurcentrum in het geding is.
Waar zijn we bang voor? Het zou van even
weinig realiteitszin als vertrouwen getuigen
indien die gemeentegarantie zou worden be
schouwd als een soort uitkering ineens. De
Vondelkerk is straks niet alleen een vakkun
dig gerestaureerd monument, maar ook een
tot in lengte der dagen rendabel gebouw, op
uitstekende stand.
We leven tussen hoop en vrees. Wat wil
Amsterdam? Een topmonument of een gras
veldje? Een wezenlijke bijdrage leveren aan
het Cuypers-jaar door een reeds uitgestip
peld beleid handen en voeten te geven, of
wéér een Cuypers-kerk prijsgeven, de
mooiste nog wel, zijn eigen dierbare Von
delkerk?
Op 10 oktober zal meer bekend zijn over de
afloop van deze loterij
De brochure 'Een toekomst voor de Vondel
kerk' is voor 10,- verkrijgbaar bij de
wijkcentra Oud-West en Vondelpark- en
Concertgebouwbuurt en bij de Stichting
Vondelkerk (Amstel 298 B, 1017 AN Am
sterdam. Postrekening 5054004, o.v.v.
'brochure').
De opbrengst komt geheel ten goede aan de
restauratie.
Drs. A. L. Lansink is architectuurhistorica en
voorzitter van de Stichting Vondelkerk
De centrale ruimte van de Vondelkerk met zijn karakteristieke achthoek met aangrenzende kapellen
en nissen. In de toekomst zal o.a. de Stichting Openbaar Kunstbezit deze ruimte voor
tentoonstellingen e.d. gebruiken. Het schip zal door genoemde stichting als kantoor worden ingericht.
Foto: Tom Haartsen, Oudekerk
