Rehabilitatie Zaanse
'Domineestuin'
ffl
Pomintóiftrin Sf-roo} is tlocrdzijde.
88
PARTICULIER INITIATIEF REDT OUD BUURTJE VAN VERPAUPERING
Over een paar jaar zal de oude Zaanstreek
met zijn karakteristieke houtbouw, dankzij
het initiatief van een aantal enthousiaste
Zaankanters verrijkt zijn met een schilder
achtig woonbuurtje in Zaanse houtbouw
stijl: de Domineestuin, gelegen achter de
oude Zaandijker kerk, aan het gelijknamige
oude pad, haaks op de Nieuwe Vaartkade.
Waar vroeger de arbeiders van houthandel
Donker in hun eenvoudige huisjes woon
den, woont nu in het al voltooide deel in
nieuwbouw van dezelfde stijl als vroeger of
in gerestaureerde huisjes een gemêleerde
bevolking van samenwonenden en alleen
staanden. Een maatschappelijk werker, een
musicus, een vrachtwagenchauffeur en een
masseur vormen alleen of met hun partner
de nieuwe buren van de enig overgebleven
oude bewoners: Jan Boer en zijn vrouw
Irma.
De Domineestuin is de naam van het pad,
dat van oudsher door de tuin van de domi
nee van de Zaandijker kerk liep en waaraan
later arbeiderswoningen kwamen te staan.
In de jaren zeventig raakte het buurtje sterk
in verval. Er waren al een paar houten hui
zen verbrand en in 1977 dreigden er enkele
gesloopt te worden. Aan hun streek ver
knochte Zaankanters als Gré en Chiel Pos
en de broers Ron en René Sman konden die
verpaupering niet langer aanzien en staken
de koppen bij elkaar. Ze begrepen, dat er
snel gehandeld moest worden om te. voorko
men, dat binnen korte tijd de bulldozers hun
werk zouden doen. Er was een nieuwbouw-
plan ontworpen vlak naast de domineestuin
en de 'tuin' zou als een groene bufferstrook
gaan fungeren tussen de nieuwbouw en de
industrie boven de Vaartkade.
De verontruste Zaandijkers richtte in 1978
een werkgroep op om de nog bestaande
huisjes van de sloop te redden. Hun eerste
zorg was om het pandje Domineestuin 5,
waar nu voorzitter Jan Duyvis woont, van
DOOR JAAP KAMERLING
de ondergang te redden. Er was al gauw een
kandidaat gevonden, die op het huisje wilde
gaan passen door er voorlopig te gaan wo
nen, een soort kraakactie dus.
ZAANS SCHOON
Intussen leverde op een ander front de
Stichting Zaans Schoon strijd voor het be
houd en herstel van de buurt. Werkgroep en
Zaans Schoon bundelden hun krachten en
de laatste leverde een deskundig bestuurslid
voor de nieuwe stichting Domineestuin: Piet
Van Nugteren.
Een stedebouwkundige van Zaans Schoon
maakte vervolgens een schetsplan voor de
buurt. De open gekomen plekken zouden
opgevuld moeten worden met nieuwe huis
jes in Zaanse houtbouw, waarbij zelfbouw
door de bewoners, tevens eigenaars, voor-
opzou staan om de bouwkosten zoveel mo
gelijk te drukken.
De gemeente Zaanstad bleek aanvankelijk
niet erg toeschietelijk als het om medewer
king ging. Men moest nog wat wennen aan
deze vorm van particulier initiatief.
Uiteindelijk gaf de gemeente toestemming
en in 1982 werden de eerste percelen grond
in erfpacht uitgegeven, wat de gemeente
geen windeieren legde. Zij hield er immers
jaarlijks 40.000 gulden erfpachtinkomsten
aan over. Op het ogenblik is de samenwer
king met de gemeente dan ook prima, ver
tellen stichtingsvoorzitter Jan Duyvis en
bouwkundig coördinator Piet van Nugteren.
De oude sloten in de buurt werden in op
dracht van de gemeente gebaggerd en de
paden verbeterd.
Piet vertelt iets meer over het stedebouw
kundig plan. 'Dat is geënt op de huidige
woonvormen maar de sfeer van de vroegere
buurt en de oude padstructuur moesten te
rugkomen. Ook de historische detaillering
van de oude bouwstijl zou zoveel mogelijk
recht gedaan moeten worden. Dat wil zeg
gen een fundering van beton en baksteen
met daarop een houten skelet met houten
groen geverfde plankieren en bovenop de
topgevel een sierlijke 'makelaar', die op elk
huisje weer anders is.
Sinds 1904 was houten nieuwbouw verbo
den vanwege het brandgevaar. Maar toen
een jaar of vijftien geleden het idee werd
geboren tussen houten buiten- en binnen
muur een brandwerende gipsplaat te beves
tigen mocht houtbouw weer.
