N.V. Stadsherstel
Leeuwarden
64
DOOR MR. W. J. G. REUMER*
Het gerestaureerde complex panden op de hoek Grote Kerk/Pijlsteeg. Door de verbouwing van deze
voormalige bedrijfspanden tot 7 woningen en een winkel, is de vroegere midden-19de-eeuwse situatie
weer zoveel mogelijk hersteld.
De N.V. Stadsherstel Leeuwarden werd eind
december 1973 opgericht naar het voorbeeld
van soortgelijke instellingen elders in het
land. De oprichting van Stadsherstel werd
voorbereid door een werkgroep, bestaande
uit vertegenwoordigers van de gemeente en
van bankinstellingen en verzekeringsmaat
schappijen in Leeuwarden, thans nog de drie
grote participanten in Stadsherstel. Zij zorg
den voor een beginkapitaal van ƒ300.000,-,
waardoor Stadsherstel reeds in 1974 met
haar restauratiewerkzaamheden een aanvang
kon maken. Tegelijkertijd werd toen een ac
tie gestart onder de bevolking van Leeuwar
den en onder Leeuwarders 'om utens' (elders
wonend) om een aandeel van 100,- in
Stadsherstel te nemen. Ook deze actie onder
vond een verheugende weerklank.
De aanvankelijk vrij ruime doelstelling, van
de vennootschap is naderhand in verband
met het verkrijgen van vrijstelling van ven
nootschapsbelasting nauwkeuriger omschre
ven; daarbij werd vastgelegd, dat de ven
nootschap zich in het belang van de volks
huisvesting uitsluitend bezighoudt met de in
standhouding van monumenten in de zin van
de Monumentenwet, met name in de oude
binnenstad van Leeuwarden. Bovendien
werden bij deze gelegenheid statutaire beper
kingen gesteld aan de bestemming van de
winst.
Om ervaring op te doen is Stadsherstel des
tijds begonnen met de restauratie van drie
kleine pandjes in de binnenstad. De restaura
tie van een aanmerkelijk groter pand maakte
het noodzakelijk het maatschappelijk kapi
taal van de vennootschap uit te breiden. Van
dit maatschappelijk kapitaal is thans rond
1.000.000,- geplaatst, in welk bedrag voor
bijna ƒ500.000,- is deelgenomen door de
gemeente, voor rond ƒ400.000,- door de
bank- en verzekeringsmaatschappijen en
voor ruim 100.000,- door de burgerij.
Een belangrijk project voor Stadsherstel is
geweest de restauratie van een complex pan
den, gelegen op de hoek Grote Kerkstraat/
Pijlsteeg, waarin voorheen de N.V. Handels
drukkerij was gevestigd. Deze voormalige
bedrijfspanden op het hoogste punt van
Leeuwarden (de noordelijke terp van Nijeho-
ve) werden verbouwd tot zeven woningen en
een winkel, waarmee de vroegere midden
19de-eeuwse situatie weer zoveel mogelijk
werd hersteld. Een bijkomende gelukkige
omstandigheid was dat de oorspronkelijk bij
de panden behorende tuinen, welke door be-
drijfsbebouwing waren dichtgeslibd, weer
geheel konden worden opengelegd, waar
door een voor de binnenstad unieke gemeen
schappelijke tuin kon worden aangelegd.
Met deze restauratie was een bedrag van 1,8
miljoen gulden gemoeid, waardoor uiteraard
de financiële problemen van Stadsherstel
zijn vergroot, in het bijzonder omdat voor de
exploitatie van dit complex het dynamische
kostprijs systeem is gehanteerd. Mede van
wege het feit, dat Stadsherstel inmiddels 15
panden heeft gerestaureerd, heeft de exploi
tatie van het huizenbezit in totaliteit (tot nu
toe is slechts één pand verkocht) nog geen
aanmerkelijke problemen opgeleverd.
Hoewel ook Stadsherstel Leeuwarden door
de huidige economische omstandigheden
haar activiteiten heeft moeten beperken, is
zij thans bezig met de voorbereiding van de
restauratie van 5 woningen, wederom met
een gemeenschappelijke binnentuin, in het
centrum van de stad. De panden behoren tot
een complex, dat thans nog huisvesting biedt
aan het Fries Natuur Historisch Museum, dat
eind 1985 elders zal worden gehuisvest.
Daarbij heeft Stadsherstel zich opnieuw kun
nen verzekeren van de aanmerkelijke steun
van de gemeente Leeuwarden. De panden,
eigendom van de gemeente, zullen namelijk
voor een symbolische prijs aan de vennoot
schap in eigendom worden overgedragen.
In Leeuwarden bestaat de overtuiging, dat
zonder medewerking van de lokale overheid
in de voorwaarden scheppende sfeer, het
voor organisaties als Stadsherstel met een
bescheiden woningbezit nagenoeg uitgeslo
ten is nog enigermate werkzaam te blijven.
Dé oorspronkelijk bij de gerestaureerde panden behorende tuinen, die, na door bedrijfsbebouwing te
zijn dichtgeslibd, weer werden opengelegd. Foto's: Monumentenzorg, Leeuwarden.
Mr. W. J. G. Reumer is gemeentesecretaris en Di
recteur Stadsherstel Leeuwarden N.V.
