Gelderland
H.
41
in de eerste helft van de 15de eeuw opgetrok
ken werd. Deze resultaten zijn van belang
voor de geschiedenis van het bouwen in Am
sterdam, omdat voor het eerst stenen huizen
(in de zijstraten), daterend uit de 14de eeuw,
onderzocht konden worden. Sommige hui
zen waren voorzien van een gemakshuisje op
het achtererf. Vele fragmenten van platte
daktegels maken duidelijk dat zij met steen
bedekt zijn geweest.
Vóór deze huizen liep een pad. Langs dit pad
werd een met planken betimmerde 'sciltra-
minghe' evenwijdig lopend aan de Nieuwe -
zijds Armsteeg ontgraven. Deze 'sciltra-
minghe', een soort schutting, was geplaatst
op een vijf meter hoge, grotendeels in het
veen verzakte wal of dijk. Wal en sciltra-
minghe volgen de loop van de Nieuwezijds
Armsteeg. Deze opmerkelijke constructie
moet, gezien het schervenmateriaal, om
streeks 1330 zijn aangebracht (in de histori
sche bronnen wordt een dergelijke sciltra-
minghe bij de Oudezijds Voorburgwal, nabij
de Oude Kerk, voor het eerst in 1377 ver
meld.)
Benoorden de sciltraminghe trof men twee
sloten aan, evenwijdig lopend aan de Nieu
wezijds Armsteeg. Gezien de zware eiken en
grenen planken versterkte wallekanten moe
ten deze van meer dan gewoon belang zijn
geweest. Het is niet uitgesloten, dat zij een
onderdeel van de bescherming van deze stad
vormden. Omstreeks het midden van de
15de eeuw werden zij dichtgeworpen.
Het is de tweede maal, dat dit soort stads ver
sterking in Amsterdam werd blootgelegd tij
dens archeologisch onderzoek. De eerste
keer vond plaats bij de opgraving in de
Olofskapel aan de kop van de Zeedijk.
Aldus de heer J. M. Baart in een verslag in
het mededelingenblad 'Het Profiel'.
's-Heerenberg: De stichting Huis Bergh en
de Vereniging tot Behoud van Natuurmo
numenten in Nederland hebben op grond
van financiële problemen inzake onderhoud
waarmee de stichting werd geconfronteerd,
overeenstemming bereikt over de verwer
ving van een aanzienlijk deel van het bezit
van de Stichting. Natuurmonumenten is met
royale steun van het Rijk voor 75% mede
eigenaar geworden van het Bergher Bos
(Montferland), het vlakbij gelegen landgoed
De Bijvanck en De Sprengenberg op de Sal-
landse heuvelrug bij Hellendoorn en gaat
hierover het beheer voeren.
De Stichting houdt het volledig historisch
gebouwenbezit in eigendom, incl. de burcht
heuvel Montferland met naaste omgeving,
het landhuis Bijvanck, de kern van het land
goed De Sprengenberg met het huis en het
parkbos de Plantage bij het Huis Bergh.
Door deze oplossing is de Stichting in staat
een fonds te vormen voor de instandhouding
van het gebouwenbezit en de waardevolle
In totaal gaat het om een oppervlakte van ca.
2724 ha, waarvan Natuurmonumenten drie
kwart in onverdeelde eigendom verwerft.
Doordat de Stichting Huis Bergh een kwart
in onverdeelde eigendom behoudt, blijft de
binding met het terreinbezit in stand. Beide
elementen zijn van nationale betekenis: ener
zijds, gaat het om één van de meest belang
wekkende kastelen in ons land, een unieke
collectie middeleeuwse kunst en meer dan 30
historische monumenten; anderzijds betreff
het het potentiële Nationaal Park 'Montfer
land' (Bergher Bos, ca. 1800 ha) en een ge
deelte van het potentiële Nationaal Park
'Haarler en Holterberg' (De Sprengenberg,
ca. 900 ha).
Door de verwerving van dit bezit en andere
aankopen in 1984 is de oppervlakte in eigen
dom en beheer bij Natuurmonumenten thans
de 50.000 ha gepasseerd.
Den Haag: In oktober jl. werd de laatste
hand gelegd aan de restauratie van de* voor
gevel van het bekende 'Huis van Dedel',
gelegen aan de Haagse Prinsegracht no. 15.
Over de geschiedenis is onder meer het vol
gende bekend: in 1639 besloot Den Haag tot
stadsuitleg. Om prestigieuze redenen wilde
de Haagse magistratuur een gracht waarmee
men b.v. een Amsterdamse Herengracht
naar de kroon kon steken. Dit werd hier de
Prinsegracht, vernoemd naar de jongste stad
houder. In dit kader werden monumentale
patriciërshuizen gebouwd, allereerst aan de
Zuidzijde (w.o. Prinsegracht 15), waar in
1650 ook de Boterwaag verrees; het door
Pieter Post gebouwde Hofje van Nieuwkoop
kwam in 1661 -'62 gereed; en in de 18de
eeuw kwam aan de Noordzijde een reeks
herenhuizen met statige gevels in Louis XIV
stijl tot stand.
In 1642 liet Mr. Willem Dedel, Griffier bij
de Staten van Holland, een fraai pand in
classicistische stijl bouwen, zeer waarschijn
lijk door de eerder genoemde Pieter Post, de
beroemde architect die o.a. ook het Maurits-
huis ontwierp. In 1679 werd een koetshuis
gebouwd, uitkomende op de Laan (toenter
tijd Laanstraat geheten). Bijna een eeuw la
ter liet de familie Dedel het interieur in Louis
XV stijl verfraaien. Zo kwam in 1749 het
monumentale trappenhuis gereed (mogelijk
uitgevoerd door Daniël Marot), evenals het
fraaie plafond voor de eetkamer, waarvoor
Jacob de Wit de opdracht kreeg. In 1857
(zoals beschreven door Lopez de Fonseca)
was dit plafond nog aanwezig, later is het
verkocht aan Alfons de Rothschild te Wenen
voor zijn 'Haager Saai' (in de oorlog is dit
De tot de Stichting Huis Bergh behorende gebouwen, waarvan Huis Bergh het hoogtepunt vormt, blijven
ook in de onlangs gesloten transactie met Natuurmonumenten eigendom van de Stichting.
Foto: Rijksdienst Monumentenzorg, Zeist.
