Jaarverslag 1983
Rijksdienst Monumentenzorg
Leiding gevraagd
39
steed aan de jeugd. Aan de scholen in de
tentoonstellingsplaatsen wordt o.m. een les
pakket gestuurd.
RESTAURATIEAMBACHTEN
BEDREIGD
Het aantal ambachtslieden is de laatste jaren
sterk gedaald. Waren dat er in 1980 nog
6000, in 1984 was dat aantal gedaald tot zo'n
4000. Enerzijds is dit het gevolg van de
bezuinigingen in de restauratiesector, ander
zijds komt dit doordat er nauwelijks oplei
dingen zijn voor restauratieambachtslieden.
Vroeger leerde men het vak op de ambachts
school of in de praktijk. Tegenwoordig
wordt er op de technische scholen zeer wei
nig aandacht besteed aan het bouwen in de
praktijk. De enige mogelijkheid óm het res
tauratieambacht in de praktijk te leren is op
de leerlingbouwplaatsen, die worden opge
zet door de Stichting Vakgroep Restauratie,
waar jongeren met een LTS-opleiding prak
tijkervaring kunnen opdoen. Helaas is hier
voor weinig geld beschikbaar en zijn de mo
gelijkheden voor het inrichten van een leer
lingbouwplaats beperkt, zodat het aantal
mensen dat opgeleid kan worden te gering is.
Als er in de toekomst niet meer vaklieden
kunnen worden opgeleid komt de continuïteit
van het restaureren in gevaar.
Voor de Stichting Vondelkerk staat de waar
de van de kerk als monument voorop. Zon
der rendabele exploitatie is een zekere toe
komst echter uitgesloten. In hoeverre de
kwaliteiten van het gebouw intact gelaten
kunnen worden hangt sterk af van de finan
ciële armslag. Zelfs als alle subsidiekranen
wijd open gaan (restauratiesubsidie is in
principe toegezegd), zal de begroting een gat
opleveren van ongeveer één miljoen. Hoe
minder geld duur geleend hoeft te worden
des te minder vierkante meters hoeven er uit
het gebouw te worden geperst. Er zal dan
ook op grote schaal aan fondswerving wor
den gedaan. 'Het gaat daarbij om zeer aan
zienlijke sommen, maar ook bescheiden be
dragen zijn hard nodig. De laatste tijd kon
den de vrijwilligers van de Stichting Vondel-
kerk de bureaukosten en dergelijke bestrij
den dank zij bijdragen uit het Hoegen Fonds
van de Bond Heemschut. Het is duidelijk
dat de kosten van organisatie en publiciteit
en, niet te vergeten, de lasten die het gebouw
zelf met zich meebrengt (noodherstel, verze
keringen) hoog zullen oplopen.
Het stichtingsbestuur hoopt dat zo veel mo
gelijk andere vrienden van de Vondelkerk
zullen helpen dit interessante project met een
belangrijke voorbeeldwaarde te realiseren.
Secretariaat: Amstel 298 B, 1017 AN Am
sterdam. Postrekening5054004
De Vondelkerk in Amsterdam, onbetwist
hoogtepunt in het oeuvre van architect P. J. H.
Cuypers. De Stichting Vondelkerk, die
kortgeleden eigenaresse werd, hoopt van dit
bijzondere gebouw het kloppend hart van de
Vondelstraat te maken. Foto Arjan Steehouder,
Amsterdam
De bespreking van het jaarverslag 1982 van
de Rijksdienst voor de Monumentenzorg
voorzagen we van de kop 'Decentralisatie
blijft actueel'. Ook boven deze bespreking
van het onlangs verschenen Jaarverslag 1983
zou een dergelijke kop kunnen staan: het
eerste algemene aspect van het Monumen
tenbeleid dat ter sprake komt is de decentra
lisatie daarvan. Omdat dit jaarverslag zo laat
verscheen, is met name wat betreft de be
leidsaspecten nog vrij veel over de ontwikke
lingen in 1984 vermeld, zodat wat dit betreft
het verslag redelijk actueel is.
Onder het hoofdje Beschermingsbeleid in al
gemene inleiding krijgt de voorbereiding van
het beleid voor bescherming en behoud van
bouwwerken ontstaan na 1850 extra aan
dacht. Een complicatie bij de verwezenlij
king van dit beleidsdoel is, dat zich onver
moede problemen voordoen, die deels sa
menhangen met in nieuwere gebouwen voor
het eerste toegepaste materialen en technie
ken (gietijzer, gewapend beton, stalen ra
men, e.a.). De huidige deskundigen op res
tauratiegebied hebben weinig ervaring met
restauraties van deze aard.
Ook in het kader van de bescherming van
stads- en dorpsgezichten wordt aandacht be
steed aan de periode van na 1850: over de
bescherming van jongere stedebouwkundige
eenheden is een interne nota door de Rijks
dienst samengesteld, waarover overlegd
wordt met de Monumentenraad.
Wat het restauratiebeleid betreft, kenmerke-
te ook 1983 zich door onzekerheden op fi
nancieel gebied, welke een nadelige invloed
op de continuïteit van het herstelwerk had
den. Van geheel andere aard zijn de onzeker
heden, welke zich als gevolg van onvoorzie
ne technische problemen bij restauraties
voordoen. Om tegemoet te komen aan derge
lijke problemen werden studiedagen georga
niseerd (zoals die over houtconservering en
over de verwering van gebrandschilderd
glas) en cursussen, zoals die over materialen
en technieken in oude bouwwerken, welke
laatste voor de eerste maal in Utrecht werd
gehouden.
Ook dit - alweer tiende - Jaarverslag geeft
een overzicht van de verschillende aspecten
en bemoeienissen van de Rijksmonumenten
zorg, waaronder:
- een weergave van het werk in de distric
ten, waarin o.m. de samenhang tussen mo
numentenzorg en ruimtelijke ordening en
stadsvernieuwing en die met het sociaal-eco
nomisch structuurbeleid wordt belicht;
- bijzondere aspecten, zoals molens, orgels,
klokken en torenuurwerken, schilderingen,
beeldhouwwerken en kunstbescherming;
- bouwkundig onderzoek en documentatie;
- monumentenbeschrijving en kunsthisto
risch onderzoek;
Door zwamvorming aangetast plafond in Huis
Scherpenzeel (Gld). Om de algemene kennis
omtrent dergelijke aantastingen van in
monumenten toegepaste materialen te vergroten,
organiseert de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg studiedagen, zoals die over
verduurzaming van hout. Foto: Rijksdienst
Monumentenzorg, Zeist.
- voorts juridische en financiële aspecten.
Het Jaarverslag 1983, dat zoals we gewend
zijn zeer verzorgd en rijk geïllustreerd is, is
voor 12,50 per exemplaar te bestellen
door storting op postrekening nummer 751
ten name van het Distributiecentrum over
heidspublicaties te 's-Gravenhage, onder
vermelding van: jaarverslag monumenten
zorg 1983, ISBN 90 346 0364 4.
J.B.-R.
HEEMSCHUT organiseert ook in 1985 weer
een aantal restauratiewerkplaatsen, waar jon
gere vrijwilligers in de zomervacantie gedu
rende 2 weken meehelpen met het opknap
pen van waardevolle historische bebouwing.
De werkzaamheden kunnen o.a. bestaan uit
timmeren, metselen, schilderen, afhankelijk
van hetgeen nodig is en wat men kan en wil
doen. Dit alles geschiedt onder vakkundige
leiding, 's Avonds en in het weekend worden
er lezingen en excursies georganiseerd.
Zowel voor de technische als huishoudelijke
leiding zoekt Heemschut vrijwilligers, het
liefst mensen die leiding kunnen geven aan
groepjes van 15 jonge mensen rond de
twintig jaar.
Deze oproep geldt dus alleen personen die
voor genoemde leiding in aanmerking willen
komen.
Aanmelding liefst schriftelijk bij HEEM
SCHUT, t.a.v.
Mw P.A. Hengeveld-Brand, Nieuwezijds
Kolk 28, 1012 PV AMSTERDAM, tel. 020-
22 52 92.
