0\>N
a\\\s
Boek
29
opdracht, die Asten in het Belgenland heeft
uitgevoerd, was de restauratie van de 17de
eeuwse beiaard in de Romboutstoren van
Mechelen, de stad, waarin de Belgische bei
aardschool is gevestigd. Spectaculair was
echter de plaatsing van een nieuw klokken
spel in dezelfde toren, met een totaal gewicht
van 42 ton. 'Onze beiaard in Mechelen is de
grootste van West-Europa,' aldus Lehr.
'Hoe ligt de belangstelling nu in eigen land?'
'Jonge woongebieden willen hun omgeving
verrijken met klokkenspelen, op de markt
pleinen, in gebouwen. Er ontstaan dan comi-
tees, die al dan niet met later verstrekte over
heidssteun zo'n mede sfeerbepalende aan
winst aankopen. Voorbeelden: Almere-Ha-
ven, Almerestad, Zeewolde, Lelystad en
eerder Emmeloord. Dit is een andere en al
weer niet nieuwe ontwikkeling, die scherp
afsteekt bij het verleden, toen we tien kerk
klokken per week maakten. Het 'terugko
pen' van destijds geleverde klokken voor
schroot komt voor. Limburg is vrijwel de
enige provincie die voor de aanschaf van
klokken in het beeld is gebleven. Dat doet
mij herinneren aan Maastricht, waar we de
'Grand Mère' hebben gerestaureerd. Voor
ons is het een grote vakuitdaging geweest
deze klok (6450 kilo) opnieuw te mogen
gieten.
HET OUDE AMBACHT
- Is er een opleiding voor het vak van klok-
kengieten? Lehr: 'Totaal niet, die zou econo
misch niet haalbaar zijn. Die opleiding doen
we in eigen bedrijf, we hebben thans twee
jonge krachten in opleiding, ook twee klok-
kenstemmers. De klokklank is uiteraard van
groot belang. Het geheim van het klokken-
gieten, vroeger een soort aureool van het
vak, is er niet meer.
AGRESSIEVE LUCHT
Een probleem waarmee ook wij geruime tijd
te maken hebben gekregen is de invloed van
agressieve (vuile) lucht op uurwerken en
klokken. In het afgelopen najaar heeft het
ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelij
ke Ordening en Milieubeheer ons verzocht
een onderzoek in te stellen naar de relatie
tussen enerzijds de ontstemming van histori
sche en ook moderne klokkenspelen en an
derzijds de mate van luchtverontreiniging in
de verschillende delen van Nederland. Al in
de jaren vijftig heeft de Koninklijke Eijs-
bouts op de kwalijke effecten gewezen van
wat nu zure regen heet. Toen al werd vastge
steld dat hierdoor klokken en beiaarden dof
gaan klinken en op den duur vals en ont-
rrr"
air»
J' frrrnil
- -- X
V- Willet SINTEtiVAOS -
stemd raken. Vandaar dit circa één jaar du
rende onderzoek, waarin met behulp van ou
de en nieuwe toonmetingen het verlies aan
toonkwaliteit zal worden vastgesteld. Het
gaat om patina, de laag van groene erosie die
de vereiste wanddikte van de klok doet ver
minderen. Dat betekent veelvuldiger restau
ratie, onderhoud.
MET DE COMPUTER
De vermoedelijk oudste programmeur ter
wereld - dat is de beiaardier - is evenzeer het
computertijdperk binnengetreden. De uit de
middeleeuwen stammende speeldoosmecha
niek heeft een verbluffende dimensie gekre
gen. In onze tijd: het computerspeelwerk met
het door een computer gestuurde automa
tisch spelend klokkenspel, waardoor meer
muzikale mogelijkheden beschikbaar ko
men, het onderhoud tot een minimum be
perkt blijft. De beiaardier-musicus schrijft
zijn muziek op papieren stroken, die bij Eijs-
bouts via speciale apparatuur in een chip
worden uitgelezen. Maar hij kan zijn muziek
ook rechtstreeks door middel van een klavier
inspelen. De computer zorgt er dan voor dat
de vorige informatie voor later gebruik in de
chip wordt opgeslagen.
Een eeuwenoud cultuurprodukt, dat door de
toverstaf van gloednieuwe technieken is aan
geraakt, maar hoe dan ook de muziek voor
iedereen laat klinken uit het volksbeiaard,
waarvan de geboorteplaats - Asten - zich
volledig heeft aangepast. En daarbij een mi
lieu-vriendelijk bedrijf is gebleven. Bij ons
bezoek aan Asten hebben we - symbolisch -
klokken horen luiden, maar dit bestek laat
niet toe omstandig te verhalen waar alle kle
pels hangen.
Dat dit bedrijf echter bijdraagt tot monumen
tenbescherming en zich bijzonder verwant
gevoelt met het streven van Heemschut, is
wel duidelijk.
Jan Roelfs Sr.
'FULGURA FRANGO'
- ik breek de bliksem
- Auteur André Lehr.
Een uitgave van het Nationaal Beiaard Mu
seum te Asten, waar men met uitzondering
van maandags, altijd terecht kan van 10-
17.00 uur, Van Ostadestraat 23, tel. 04936-
1865. Dit boekje gaat over klokkewijding
tegen demonen van bliksem en donder; het
onweer werd immers gevreesd door volkeren
aller tijden. Vele middeleeuwse klokop-
schriften zoals bovenvermeld bevinden zich
op oude luidklokken. Ook het weerluiden en
de natuurwetenschappelijke argumenten en
reacties, o.a. van Protestantse zijde komen
aan de orde.
Vertrouwd beeld in de restauratie- en
produktiewerkplaats in het dorpscentrum van het
Brabantse Asten
Foto's: Firma Eijsbouts, Asten
