Heemschutdag 1984
Publicaties NCM
215
De route van de Heemschutdag voerde dit
jaar door een prachtig en ook interessant deel
van Drenthe. Voordat de vijf bussen uit As
sen vertrokken, werden de deelnemers in de
Jozefkerk verwelkomd door de voorzitter
van onze provinciale commissie, Mr. H.
Greebe,. die uitlegde wat échte Drentenaren
zijn en welke drie elementen bij de excursie
zeker aan de orde zouden komen: de Drentse
dorpen, het veen en de turf. Nadat de voor
zitter van de Bond, de heer G. K. J. M.
Hamm, zijn zorgen over decentralisatie bij
de monumentenzorg had verwoord door
o.m. te wijzen op de voor deze materie vaak
onvoldoende geëquipeerde gemeentebestu
ren, nam Commissaris van de Koningin, dr.
ir. A. P. Oele het woord. Hij schetste in
grote trekken de ontwikkeling en het karak
ter van zijn provincie met de heel bijzondere
dorpen, waarbij hij Heemschut ervan verze
kerde in alle lagen van Drenthe vele bondge
noten te hebben. (Helaas nog te weinig le
den! Red.).
De heer Oele meent dat het pragmatisme van
vele gemeentebesturen wel voldoende garan
tie kan bieden bij doorvoering van bovenge
noemde decentralisatie en refereerde ten
slotte aan een zeer omvangrijk herinrich
tingsplan in N.O.-Drenthe waar met grote
zorgvuldigheid te werk wordt gegaan om
waardevolle elementen te sparen.
Vanzelfsprekend kreeg ook Ir. G. Tanger
man, als restauratiearchitect van de Jozef
kerk, gelegenheid een resumé te geven van
de zeer ingrijpende verbouwingen en recente
restauratie van deze waterstaatskerk uit
1848.
Tenslotte werden de Heemschut-leden opge
wekt om als tastbare herinnering aan deze
Drentse Dorpen-excursie het eerste deel van
de nieuw uit te geven Heemschutserie:
'Dorpen in Drenthe' meteen te bestellen,
waarna, direct na het verschijnen, deze zo
toepasselijke boekjes worden toegezonden.
Velen gaven aan deze oproep gehoor.
Dat de gidsen deze excursie grondig hadden
voorbereid en zorgvuldig georganiseerd,
bleek o.m. uit de interessante toelichtingen
die onderweg werden gegeven, met als on
derwerpen:
- de naam Assen afkomstig van 'es' of van
'asna' (oud-saksisch voor beloning; dus he
melse assen voor de kloosterlingen in het
klooster Maria in Campis, dat werd gesticht
in 1258);
- de problematiek van het streekplan voor
het Stroomdallandschap van de Drentse Aa;
- de helaas geschonden brink van Rolde;
- het bosareaal van Borger, destijds aange
legd als werkgelegenheidsproject;
- een hunnebed op weg naar Exlo: één der
52 exemplaren in Drenthe, ca. 4500 jaar
geleden opgericht in de z.g. trechterbeker-
cultuur;
- de eerste ruilverkaveling van Nederland
die omstreeks 1950 rond Exloo plaats vond;
- de ontwikkeling van het esdorpenland-
schap in het oude landbouwsysteem;
- de fraaie groepering van boerderijen bij
Valthe welke aanleiding was tot het maken
van het eerste bestemmingsplan in Neder
land;
- het spectaculaire hoogteverval van de
overgang van het zand naar het veen; de
Hondsrug ligt op 20-25 m NAP; het veen
gebied op 8-10 m NAP;
- de vervening rondom Emmen t.b.v. turf-
winning die een grote vlucht nam na 1850;
maar pas in de eerste wereldoorlog profiteer
den ook de arbeiders van hogere lonen, het
geen een toestroom van werkkrachten tot ge
volg had. Toen het veen op was kwam de
textielindustrie ervoor in de plaats;
- Borger Compascum waar het Veenmu-
seum 't Aole Compas werd bezocht - Com
pascum betekent 'samenweiden' (dus een sa
menwerkingsverband van de ontginners).
Na de lunch in het restaurant Berkenrode
ging de tocht langs fraaie, zeer lange, boer
derijen (waar vaak door meer dan één gezin
in wordt gewoond) op weg naar Schoone-
veld; het rijkste aardolie veld in West
Europa.
Door nauwe samenwerking tussen de Pro
vinciale Planologische Dienst en de N.A.M
is, zoals we zelf konden constateren zoveel
mogelijk het landschap ontzien (plantensin-
gels, ondergrondse leidingen, 'N.A.M.-
Groen' geschilderde ja-knikkers).
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de
vele informatie die werd verstrekt. De thuis
blijvers hebben heel wat gemist.
Namens het bestuur, medewerkers en leden
hartelijk dank aan allen die zich inspanden
om deze Heemschutdag tot een succes te
maken: de heren mr. H. Greebe, G. Kranen
borg, ir. J. A. M. Den Boer, G. R. Holle-
ma, H. W. Vroome en L. de Graaf.
Ook de heer en mevrouw Kleiborn-van der
Sloot die wederom op hun eigen zo aimabele
wijze de Heemschut-stand verzorgden ver
dienen onze hartelijke dank.
P. A. Hengeveld-Brand
MONUMENTEN-
JAARBOEK 1984
De NCM geeft dit jaar voor het eerst een
Monumentenjaarboek uit. In dit jaarboek is
het NCM-jaarverslag over 1983 opgenomen;
daarnaast heeft het vooral het karakter van
een almanak.
Er staat praktische informatie in over het
functioneren van de monumentenzorg: sta
tistische gegevens, nuttige adressen, subsi
dieregelingen, overzicht van particuliere mo
numentenorganisaties, overzichten van pro
vinciale begrotingen, gemeentelijke monu
mentenverordeningen, beschermde monu
menten en stads- en dorpsgezichten en der
gelijke.
Kortom, een onmisbaar boekje voor iedereen
die bij de monumentenzorg betrokken is.
Het Monumentenjaarboek is verkrijgbaar bij
de NCM voor 8,- per exemplaar (excl.
verzendkosten).
BROCHURES
- 'Boerderijen Inventariseren'. Handleiding
voor het inventariseren en typeren van boer
derijen naar uiterlijk. Uitgave in samenwer
king met de SHBO (1983). 12,00
VERSLAGEN NATIONALE
MONUMENTENSTUDIEDAGEN
- Gemeentelijk Monumentenbeleid,
1984 7,50
- 'Monumentenbeheer', 1983. 12,50
- 'Economische aspecten van
het monumentenbeleid', 1982. 12,50
- 'Decentralisatie
Monumentenzorg', 1981 ƒ12,50
- 'Monumentenzorg en de stads
en dorpsvernieuwing; het zout
in de pap?', 1980. 5,00
- 'Functie en bestemming
van monumenten', 1977 5,00
-'Monumenten buiten', 1977 5,00
- 'Vernieuwde stad,
vernielde stede', 1977 5,00
- 'Het monumentenbeleid na M 75.
Wat nu? Waarheen?', 1976 5,00
MEMORANDA
- 'Monumentenzorg en
werkgelegenheid', 1983 4,00
- 'Monumentenzorg op
provinciale begrotingen', 1983 5,00
- 'Perscontacten', 1983 4,00
WIJZE VAN BESTELLEN
Voor verzendkosten wordt steeds per uitgave
3,00 in rekeing gebracht. Bij bestelling
van meerdere exemplaren, worden de ver
zendkosten apart bekeken. De uitgaven zijn
verkrijgbaar door storting van het betreffen
de bedrag op gironummer 29.66.786, ten
name van de Stichting Nationale Contact
commissie Monumentenbescherming, onder
vermelding van de titel(s) van de gewenste
publicatie(s).
