Een miskend
monument
205
DOOR BERNADETTE VAN HELLENBERG HUBAR
DE TEEKENSCHOOL VOOR NUTTIGE EN BEELDENDE KUNSTEN (1904)
EN AMBACHTSSCHOOL TE ROERMOND (1908)
'De Roermondse school staat zoozeer in een
midden van kunstnijverheid, waarin in een
kunstschool van zoo hoog gewicht is, dat
alles dient beproefd te worden, dat tot verbe
tering kan leiden.' (Gemeenteraad in 1896)'
Halverwege de Godsweerderwingel staat een
rijzig gebouw. Door zijn opvallende hoofd
portaal, de afwisselende en de gevlochten
stroken baksteen, de tegeltableaux en de rit
misch gevarieerde vensterpartijen trekt het
sterk de aandacht. Het is de voormalige
Teekenschool annex Ambachtsschool van de
stad. Geen zeer oud gebouw, wel onmisken
baar een monument. Fraai samengestelde ar
chitectuur met intern kunstige gewelven van
schoon metselwerk, een indrukwekkende
trappenhal, glas-in-lood-ramen en diverse
muurdecoraties. Alles bij elkaar genomen
een schitterendestaalkaart van het kunnen
van de Roermondse kunstwerkplaatsen van
rond de eeuwwisseling. Verbazingwekkend
genoeg is het gebouw wonderlijk gaaf be
houden, gezien de ettelijke generaties scho
lieren, waarvan de uitgesleten traptreden en
de hier en daar gebarsten vloertegels getui
gen. Het geluid van haastige voetstappen
lijkt in de ruime, kloosterachtige gangen nog
niet verstorven. Kort getypeerd vormt dit
bijzondere dubbelcomplex een gedenkteken
van de bloei van de kunstnijverheid en -
industrie in Roermond tussen 1853 en 1960.
Als zodanig is het onverbrekelijk verbonden
met de naam van Pierre J. H. Cuypers, die
als gemeenteraadslid én als kunstenaar al
zijn invloed en kunde heeft aangewend om
de oprichting ervan te bevorderen.2'
HERBESTEMMING OF VANDALISME?
Zoals zovele oudere gebouwen verloor ook
dit complex in onze tijd zijn oorspronkelijke
functie: in 1981 verhuisde de Dr. Cuypers-
LTS, de opvolger van de Teeken- en Am
bachtsschool, naar nieuwbouw aan de St.-
Odgerusstraat met medenemen van de buste
van de 'stichter', Cuypers. Het gebouw aan
de Godsweerdersingel staat sindsdien verla
ten. De tand des tijds kent geen genade voor
architectuur, terwijl ook de gemeente Roer
mond aan dit eertijds door haar groots opge
zette, praktische gedenkteken niet al teveel
'zachte' kunsthistorische overwegingen
wenste te verspillen. Er moest een passende
bestemming voor het gebouw gevonden wor
den, en wel liefst één die een sluitende inves-
terings- én exploitatiebegroting opleverde.
Men koos derhalve verstandig genoeg voor
de duurzame functie van politiebureau. In
dat verband leek integraal behoud van het
complex wel een aardig idee van vage kunst
historici en oudheidminnende architecten,
maar bij voorbaat werd dit niet haalbaar ge
acht.3 In opdracht van B&W ontwikkelde
architect A. F. A. Leesberg uit Helmond,
een expert in het bouwen van politiebu-
reau's, drie ontwerpen. Deze kan men het
beste bestempelen als een 'maximaal' plan
(I), een 'minimaal' plan (II) en een compro
mis (III). Volgens plan I zal het gehele com
plex tot politiebureau ingericht worden, het
geen gezien de daarmee gepaard gaande ex
ploitatiekosten ondoenlijk is. Plan II voorziet
uitsluitend in het handhaven van de Teeken
school onder sloop van de parel van het com
plex, de monumentale trappenhal, en onder
toevoeging van enige nieuwbouw aan de
Godsweerderstraat. Ook bij het compromi
splan III is de Teekenschool bestemd voor de
politie. Daarbij zal dat gedeelte van de Am
bachtsschool, dat in het oog valt vanuit de
Godsweerderstraat heringericht worden als
kantoorruimte voor derden en als garage
voor de politie. Als doekje voor het bloeden
blijven intern enkel de gewelven van de gan
gen beganegronds gehandhaafd. De trappen-
Het fraaie, fijnzinnig gedetailleerde hoofdportaal
van het dubbelcomplex: voormalige
Teekenschool, annex Ambachtsschool aan de
Godsweerdersingel te Roermond.
hal en alle overige decoratieve elementen
worden geraseerd. De conclusie mag zijn,
dat dit een halfslachtig plan is, waarbij het
dubbelcomplex onnodig veel van zijn waar
de zal inboeten.
GEEN MUSEUM MAAR EEN
MONUMENT
B&W organiseerden 4 mei j.1. een bijeen
komst met de zogenaamde ideële belangheb
benden, die hun ongerustheid over de herin
richting hadden uitgesproken. Daartoe be
hoorden de stichting Rura, de werkgroep
Ruimte, de Provinciale Commissie van de
Bond Heemschut en het Cuypers Genoot
schap. De twee laatste werden vertegen
woordigd door ir. K. J. C. Merks, technisch
adviseur van de Bod, en auteur dezes. Tij
dens de bijeenkomst vond een voorbespre
king van de drie ontwerpen van ir. Leesberg
plaats. B&W zelf hadden de keus al laten
vallen op het compromisplan III. Een vierde
alternatief van Heemschut en het Cuypers
Genootschap, waarbij het complex integraal
behouden blijft, werd door B&W aarzelend,
door de architect met weinig enthousiasme
aanhoord. Dit voorstel houdt in dat het ge
bouw niet 'horizontaal' in tweeën gedeeld
wordt, volgens de bouwnaad tussen de Teek-
en- (1905) en de Ambachtsschool (1908),
maar 'verticaal' (zie afbeelding). De politie
zou in dit geval in de 'rechterhelft' gehuis
vest kunnen worden, grenzend aan het oude
schoolterrein. De aanwezigheid van een bin
nenplaats is volgens commissaris L. Ro-
meijnders een absolute vereiste. Bovendien
merkte de architect bij de toelichting van zijn
eerste plan op, dat de ingang aldaar ook bij
uitstek geschikt is voor het inrichten van een
meldkamer. Het binnenterrein zou aan de
andere zijde afgesloten kunnen worden door
garages in de vorm van laagbouw. Voorts
kan boven de doorrit aan de Godsweerder
singel een modern en duidelijk zichtbaar
'kenteken' met POLITIE en het stadswapen
aangebracht worden, waardoor geen mens
omtrent de interne bestemming behoeft te
speculeren. Richt men de 'rechterhelft' in als
politiebureau, dan blijft de 'linkerhelft' van
het complex met de monumentale trappartij
en de diverse gewelven, van aantasting ge
vrijwaard. Afhankelijk van de financiële
middelen zou dit gedeelte óf heringericht
kunnen worden tot kantoorruimte (alternatief
VIA) conform het compromisplan III; óf ge
consolideerd kunnen worden in afwachting
van betere tijden en een definitieve bestem
ming. Het pleidooi voor het alternatief leidde
er tijdens de bespreking van 4 mei j.1. toe dat
B&W toezegden het plan door te berekenen.
Gezien de latere ontwikkelingen is het daar
van nooit gekomen. Achtereenvolgens wer
den op 14 mei j.1. de commissie algemene
zaken van Roermond en op 28 juni j.1. de
gemeenteraad zelf geconfronteerd met de
drie plannen van ir Leesberg. Een verzoek
van het Cuypers Genootschap om enige ba
sisgegevens, opdat men gezamenlijk met ir
Merks het alternatief IV gestalte kon geven,
werd pas 15 juni beantwoord. Plan IV kon
derhalve onmogelijk op tijd door Heemschut
