kunnen respecteren, te meer omdat het paleis
opnieuw de oude functie krijgt.
HET PSEUDO-HISTORISCHE
EXTERIEUR
In 1948 stond de voorgevel van het paleis
nog in zijn 19de eeuwse verschijning aan het
Noordeinde. Kenmerkend waren de zuilen
portiek met balkon, de attiekverdieping, de
witte pleisterlaag en de schuiframen zonder
roedeverdeling (afb. 7). Na de brand in
1948, waardoor het attiekdak en enkele pla
fonds deels uitbrandden, werden noodkap-
pen aangebracht. Aanvankelijk wilde men
bij de restauratie in het begin van de jaren
'60 alleen de noodkappen door nieuwe daken
vervangen en de gevel herstellen. De pleis-
Van Campen ontwierp de voorgevel aan het
Noordeinde. Tot nu toe is deze prent uit 1704 de
oudst bekende afbeelding van het Oude Hof. Op
basis van deze prent en die uit 1729 (afb. 4) kwam
de reconstructie in de jaren '60 tot stand.
Opvallend zijn de verschillen, die de
betrouwbaarheid niet vergroten (dakhoogte,
aantal traveeën van de zijvleugels, vensters met
luiken, aansluiting van de daken van de
zijvleugels). Het torentje is waarschijnlijk tussen
1704 en 1729 afgebroken, (verz. Gemeentearchief-
's-Gravenhage)
Het Oude Hof in 1729. De balkons aan de
zijvleugels zijn uitgebouwd tot erkers. Het hek
volgt de traveemaat van de hoofdvleugel en geeft
centraal geen toegang tot het voorplein (zie ook
afb. 3). Het onlangs geplaatste hek is mede
daardoor fantasie, (verz. Gemeentearchief -
's-Gravenhage)
De kaart van Bos en Van Ham uit 1616
(afb. 2) geeft de situatie weer tussen 1609,
toen de Prinsessetuin werd aangelegd, en
1616. Het is opvallend dat toen al de basis
voor het latere grondplan van het huis was
gelegd. Achter de voorhof lag het voorhuis
met de toren met de dubbele spits. Haaks op
het voorhuis lag de verbindingsvleugel met
het achterhuis. Aan het achterhuis waren
twee ongelijke, kleine vleugels in de achter
tuin gebouwd. In de kern van het gebouw, de
verbindingsvleugel, was in de hoek van de
voorhof de hoofdingang.
Het grote achterhuis met de trapgevels en de
drie dakkapellen komt op de kaart van Bos
en Van Ham voor het eerst voor. Afbeeldin
gen tot 1600 geven deze vleugel nog niet
weer. Meestal wordt de bouw van het ach
terhuis al ten tijde van de weduwe van
Brandtwijk gedateerd, maar op basis van
contemporaine afbeeldingen komen sommige
tot de conclusie dat pas tijdens de bewoning
van Louise de Coligny en Frederik Hendrik
het achterhuis is gebouwd.
Tot de ingrijpende verbouwing van de voor
gevel in 1640-1647 veranderde het huis niet
meer met uitzondering van wellicht de grote
zaal op de plaats van de huidige Balzaal, die
in een inventaris uit 1632 'nieuwe zaal'
wordt genoemd en dan tussen 1616 en 1632
zou zijn gebouwd. In 1613 logeerden Frede
rik van de Palts en Elisabeth Stuart in het
huis aan het Noordeinde. Zij waren na hun
huwelijk in Londen op doorreis naar Heidel-
berg om enige jaren later het korte genoegen
te smaken één winter lang koning en konin
gin van Bohemen te zijn. Het hof van Bohe-
men zou na dat avontuur in ballingschap
terugkeren naar de Nederlanden en hier
gastvrijheid genieten in Den Haag en Rhe-
nen. In het mondaine gevolg van de Winter
koning en zijn vrouw waren vele Engelse en
Duitse edelen opgenomen, waaronder de
graaf van Solms-Braunfels en zijn dochter
Amalia. Zij was een van Elisabeth 's hofda
mes en werd in 1625 de echtgenote van Fre
derik Hendrik. Na de dood van Louise de
Coligny in 1620 en van prins Maurits in
1625 werd het Oude Hof, zoals het toen
genoemd werd, voornamelijk gebruikt als
onderkomen van belangrijke gasten. Frede
rik Hendrik en Amalia woonden op het Bin
nenhof of in het lustslot Honselaarsdijk,
waarvan de bouw in 1621 begonnen was.
Zeer veel aandacht kreeg in 1638 het bezoek
van Maria de Medici, de koningin-weduwe
van Henri IV, aan Den Haag, waar zij lo
geerde in het Oude Hof. Zij was de moeder
van Louis XIII, de koning van Frankrijk, en
Henriette Marie, de echtgenote van Karei I,
de koning van Engeland. Haar voorspraak
bij het arrangement van het huwelijk tussen
de zoon van Frederik Hendrik, Willem II, en
haar kleindochter, Mary Stuart, was van
groot belang en zij werd dan ook in passende
staat ontvangen. Het Oude Hof was zo rijk
en kostbaar ingericht, dat het de bewonde
ring van de franse hovelingen afdwong. In
1639 werd de huwelijksovereenkomst geslo
ten en onmiddellijk werd een begin gemaakt
met de verbouwing van het Oude Hof voor
Willem II en Mary Stuart.
/tune rui u 4 esiC. i.ZCSl'J
tn J*et Tttaattiam im/ue>Yr
i
