182
voerde en 's avonds de warme hap klaar had
staan.
'DOE-VAKANTIE'
Frederika van Houwelingen, uit Halfweg, ex
Havoleerlinge, nu de lerarenopleiding vol
gend in Amsterdam, zittend aan de rand van
het bospaadje, met de middagboterham: 'Het
leek me wel aantrekkelijk om eens een 'doe-
vakantie' te houden. Ik las erover in een
folder van de NJBG (Nederlandse Jongeren
Bond voor studie van de Geschiedenis). Het
is een interessante ervaring'.
Niet zonder ervaring was Marjan Valken
burg, Rotterdamse, die ballet studeert aan
het Haagse conservatorium. Ze had al eens
eerder een dergelijk werkkamp meegemaakt.
Joke Lodder, Aalten, studeert voor apothe
kersassistente. Ze vond vooral het metselen
leuk. Dan was er Wouter Kroesen uit 's Gra-
veland, Mavo-leerling in Bussum, en van
huis uit vertrouwd geraakt met de monumen
tenzorg. 'We zijn lid van Bond Heemschut.
Ik heb onder meer gaten gebikt en specie
gemaakt. Dat is echt een moeilijk karwei.
Maar die eerste dag, dat puin ruimen, het
leek wel een ruïne!'
VLEERMUIZEN
Assistent-leermeester Hans Zijp, restauratie
architect in Den Haag, is via via bij de ploeg
gekomen.
'Aardig is, dat de kelder een toevluchtsoord
is geweest voor vleermuizen', vertelt hij. In
de nieuwe deuren zijn vlieggaten aange
bracht. Het is denkbaar dat de nachtvliegers,
of hun kinderen, in de uiteraard donkere kel
der terugkeren.'
Anton Theunisen, MTS'er, Ede, en Eric
Scheepstra, VWO'er, Heerenveen, comple
teerden die dag de ploeg. Practische bouw
kundige vaardigheid werd niet verwacht. Dat
was ook niet noodzakelijk. Met goede wil en
opvolging van deskundige adviezen kon er
veel worden bereikt.
Een enkele boswandelaar die passeerde, zal
niet hebben begrepen, waarmee de jongeren
bezig waren. Maar Staatsbosbeheer wist dat
wel degelijk en ontwierp al een aanduidings
bord voor de recreanten. Dank zij medewer
king van Staatsbosbeheer kunnen we de aan
duiding hierbij afdrukken.
IJSKELDERBOEK
Schrijver dezes mocht aan de werkkamplei
der het standaardwerk IJSKELDERS, koel
techniek van weleer, als waardering voor de
inspanning van allen aanbieden. Het boek is
van de hand van de deskundige vorsers,
A. W. Reinink en J. G. Vermeulen en een
uitgave van Heuff, Nieuwkoop. Het is in het
tentenkamp van hand tot hand gegaan.
KOELE GESCHIEDENIS
De bewaarkunst van natuurijs werd al toege
past in oude Chinese cultuurperioden. Veel
later kwam die via de zuidelijke Europese
landen naar onze streken. In tijden toen er
van fabrieksijs nog geen sprake was, werd
het natuurijs in blokken en per schip uit de
Scandinavische landen in ons land geïmpor
teerd. Grote afnemers waren de visserijbe
drijven, de bierbrouwerijen en de medische
wereld. Eigenaars van kastelen en buiten
plaatsen, welgestelden in het algemeen, lie
ten ijskelders, soms onder de vloer van hun
huis, meestal ergens op hun terrein, aanleg
gen. Het ijs werd afgedekt met turfstrooisel,
stro of takkenbossen. Zoals bij de ijskelder
in het Doorwerther bos werden er veelal
compartimenten aangebracht, met tussen
deuren om bij hoge temperaturen het smelt-
proces te voorkomen. Er waren ijskelders in
ons land waarin natuurijs drie zomers achter
een bewaard kon blijven. Het ijs werd ook
onder meer door boeren gebruikt die op
meestal primitieve wijze, in grondgaten of in
putten, bij voorbeeld melk en boter be
waarden.
Üspakhuizen (voor distributie) en ijskelders
herinneren aan vervlogen, maar niet minder
vindingrijke, tijden. Een onderdeel van de
jonge traditie van Heemschut's vakantie
werkkampen richtte zich op de ijskelder van
Doorwerth, dat zijn kelder niet 'aan huis'
had. Het kasteel heeft een betrekkelijk lage
ligging. Die omstandigheid heeft er vermoe
delijk toe geleid, dat dreiging van grondwa
ter, aanleg van een ijskelder daar in de weg
heeft gestaan. Men is toen uitgeweken naar
de hogere en droge bosgrond.
Jan Roeijs Sr.
OVERIGE WERKKAMP-PROJECTEN:
De gerestaureerde ijskelder te Doorwerth is
een schoonheid geworden! Een sieraad voor
het mooie bos- en wandelgebied van Staats
bosbeheer. Vanaf deze plaats wil Heemschut
dank zeggen aan de leiding, het echtpaar
Van Boven uit Dinteloord en Ir. Hans Zijp
uit 's-Gravenhage.
Maar deze dank strekt zich natuurlijk ook uit
tot André Peerenboöm en Tineke Broersen
die op voortreffelijke wijze de negen jongens
en meisjes begeleidden bij de restauratie van
het boerderijtje aan het eind van het Beula
kerpad te St. Jansklooster. Het eens tot
Het boerderijtje aan het Beulakerpad te St.
Jansklooster (eigendom 'Natuurmonumenten')
wordt aan twee zijden keurig hersteld, zodat het
t.z.t. kan dienen voor uitbreiding van het
nabijgelegen bezoekerscentrum De Foeke
IJSKELDER
TOEN
NU
Deze ijskelder is de voorloper van onze
koelkastDe dikke wanden en een laag zand
zorgen voor voldoende isolatie.
Het ijs werd 's winters uit de vijvers gehakt
en in de kelder gestopt.
Zo n kelder was duur en voor een gebruik
ervan was personeel nodig. Alleen de rijken,
kasteelheren bijvoorbeeld, konden zich dat
veroorloven.
Het ijs werd gebruikt om vlees te bewaren,
drank te koelen en de chirurgijn gebruikte
het voor zijn patiënten.
Ijskelders zijn tegenwoordig overbodig.
Omdat temperatuur en luchtvochtigheid in de
lege kelders niet snel wisselt, is het een
ideale plaats voor vleermuizen.
Die waren ook hier, maar door achterstallig
onderhoud en verstoring door publiek zijn ze
verdwenen.
Vrijwilligers van de Bond Heemschut hebben
de kelder gerestaureerd.
Hierdoor is niet alleen een stukje historie
bewaard gebleven, maar tevens kan de
vleermuis weer in de kelder terugkeren!
STAATSBOSBEHEER
RIJKSDIENST VOOR BOS. NATUUR EN LANDSCHAP
