175
De vrije reconstructie van de 17de eeuw uit de
jaren 1960-1966. Aan de hand van onbetrouwbare
prenten en met copieën van decoraties van oudere
gebouwen kwam deze reconstructie tot stand. Alle
andere sporen werden verwijderd, (verz.
Gemeentearchief - 's-Gravenhage)
In 1984 is door de toevoeging van zuilen-portiek
en hek een pseudo-historische fantasie, die nooit
zo heeft bestaan, geschapen. (Foto Stichting
wonen/G. v.d. Vlugt)
17de-eeuwse ontwerpen van Daniël Marot
vormden de inspiratiebron voor de decora
ties van de dagelijkse eetzaal op de eerste
verdieping en de galerijzaal of grote eetzaal
werd in neo-Empirestijl ingericht. Toen de
koninklijke familie in 1940 naar Engeland
overstak liet zij een paleis achter dat het
stempel van de 19de-eeuwse en 20ste-eeuwse
bewoning droeg. Tijdens de oorlog waren
kantoren in het paleis ondergebracht en na
1945 werd het niet meer door het staatshoofd
bewoond.
In 1948 verwoestte, een brand het dak en de
plafonds van de grote balzaal, de balkonzaal
en de kleine balzaal. Provisorisch werd het
paleis toen afgedekt. Gedurende het gebruik
door het Institute of Social Studies van 1952
tot 1977 werd in het begin van de jaren '60
de gevel aan het Noordeinde gereconstru
eerd naar het ontwerp van Van Campen. In
1977 begon men de grote recente restauratie
om het paleis geschikt te maken als werk- en
ontvangstruimte van het regerend staats
hoofd.
de hoofdingang en 'de herkenbaarheid van
het paleis voor Den Haag' zou architecto
nisch perfectionisme moeten wijken voor
functioneel gebruik. Historisch werden deze
argumenten zwak onderbouwd met de ont
dekking dat de zuilenportiek al in de jaren
'70 van de 18de eeuw werd gebouwd en niet
in het begin van de 19de eeuw, zoals men
altijd had aangenomen. Tegen de 17de-
eeuwse reconstructie uit de jaren '60, werd
de 18de-eeuwse reconstructie van de jaren
'80 'geplakt'.
De afsluiting van het voorplein met een hek
zal zijn ingegeven door veiligheidsargumen
ten. Óp basis van de prenten van het paleis
uit het begin van de 18de eeuw (afb. 3 en 4),
prenten van dergelijke hekken uit de 17de
eeuw en bestaande voorbeelden zoals het laat
17de-eeuwse hek van het huis 'De Voorst' in
de tuin van het Rijksmuseum werd een fanta
sie als afsluiting van het voorplein ont
worpen.
De gevel aan het Noordeinde is nu een optel
som van de restauratieopvatting uit de jaren
'60, die desnoods met behulp van voorbeel
den uit louter waardering voor de 17de eeuw
vrije reconstructie voorstond, en de opvat
ting uit de jaren "80, die omwille van functi
onele eisen historiserende toevoegingen aan
bracht. Men nam eerst de geschiedenis uit de
gegroeide situatie weg en had in de afgelo
pen jaren, toen nieuwe, wellicht noodzake
lijke, functionele eisen werden gesteld, niet
de moed om het balkon en de afsluiting van
het voorplein een 20ste-eeuwse vorm te ge
ven en af te zien van een oneerlijk pseudo-
historisch aangezicht, dat nooit zo heeft
bestaan.
In het oktobernummer verschijnt het tweede
deel van dit artikel, dat zal ingaan op de
veranderingen in het interieur. Het geheel
wordt afgesloten met een aantal algemene
conclusies.
ven de vensters van de middenrisaliet op de Men vond bij werkzaamheden aan een buur-
eerste verdieping. Tenslotte werden de bo- huis de oorspronkelijke verflaag uit de 17de
gen op de begane grond in de zijvleugels aan eeuw terug en op basis daarvan werd de
het Noordeinde weer teruggebracht naar de gevel weer roomwit geschilderd. Ook de
toestand uit het begin van de 18de eeuw. Het 18de-eeuwse zuilenportiek met het balkon
resultaat van deze ingrepen bestond uiteinde- werd weer opgebouwd. Ofschoon van alle
lijk uit een wel zeer vrije reconstructie van kanten tegen deze reconstructie werd geadvi-
de 17de eeuw. seerd was de behoefte aan het balkon blijk-
Aan de restauratie in de jaren '60 ging die baar groot. Voor de presentatie van het
van de afgelopen jaren niet voorbij (afb. 12). staatshoofd aan het volk, de beschutting van
