Amsterdam, de
gemeente
aan net woord
Heemschut
Jaargang 61, no. 3/4 - april 1984
Heemschut verschijnt 9x per jaar
Tijdschrift van de Bond Heemschut
opgericht in 1911
Beschermvrouwe:
H.M. Koningin Beatrix
Uit de inhoud:
De Gemeente aan het woord.
Geschiedenis van de monumentenzorg.
Geïllustreerde beschrijving van
Amsterdamse monumenten.
Verval van Vondelkerk en
Posthoornkerk.
Aandacht voor verwaarloosde
monumenten.
Restaurerende instellingen.
Stadsvernieuwing en monumentenzorg.
N.B. de Index over 1983 wördt in het
meinummer toegevoegd.
Foto omslag:
Keizersgracht 123, het 'Huis met de
Hoofden', Romeinse koppen van Apollo
(laurierkrans), Ceres (rijpe korenaren), Mars
(helm), Pallas Athene, Bacchus
(druiventrossen) en Diana (halfmaantje in
haartooi, gebouwd naar ontwerp van
Hendrick de Keyser. Een van de bekendste
vroeg 17de-eeuwse huizen, waarin eind
vorig jaar het Gemeentelijk Bureau
Monumentenzorg werd ondergebracht.
Alle foto's in dit nummer voor zover niet
anders vermeld, zijn van het Gemeentelijk
Bureau Monumentenzorg.
Redactie:
Drs. J. H. Bierenbroodspot-Rudolph
J. Roelfs Sr.
Redactiesecretaris
Mevr. P. A. Hengeveld-Brand
Medewerkenden:
J. Th. Balk, Amsterdam
Drs. P. Karstkarel, Leeuwarden
D. van der Meulen, Assen
R. Lureman, Doetinchem
Drs. W. J. Pantus, Nijmegen
J. E. van der Wielen, 's-Gravenhage
Correspondentie voor de redactie
aan:
Secretariaat Bond Heemschut,
Nieuwezijds Kolk 28,
1012 PV Amsterdam
tel.020-22 52 92
öf 020 - 23 09 94 (ledenadministratie)
postgiro 124326
Lidmaatschap 45,- per jaar
Reductie voor 65 en 3CT
Correspondentie voor advertenties:
Bosch Keuning nv
Postbus 13740 AA Baarn
tel. 02154- 1 82 41
gironummer 4988
Vormgeving Druk
Bosch Keuning nv, Baarn
In de serie artikelen die de Bond Heemschut
wijdt aan de monumentenzorg in een aantal
gemeenten met een groot aantal monumen
ten, wordt thans het zoeklicht gericht op
Amsterdam. Met dit initiatief wordt de be
langrijke rol nog eens benadrukt van de
Bond Heemschut als hoedster van ons bouw
kundig erfgoed. Niet alleen het individuele
monument staat bij Heemschut in de belang
stelling, maar ook de stedebouwkundige ont
wikkelingen worden kritisch gevolgd.
Het zal mij als wethouder voor de Monu
mentenzorg van Amsterdam niet euvel wor
den geduid als ik opmerk, dat Amsterdam
niet alleen landelijk, maar ook internationaal
een bijzondere plaats inneemt.
Dit blijkt vooral uit het grote aantal bezoe
kers dat Amsterdam jaarlijks aandoet. Uit
recent onderzoek is nog eens gebleken dat de
belangstelling voor monumenten in brede la
gen van de bevolking groter is dan wel eens
wordt aangenomen.
De aanwezigheid van een goed geoutilleerd
Bureau voor de Monumentenzorg is, naast
financiële medewerking van rijkswege, voor
de instandhouding van de monumenten on
ontbeerlijk. De inzet en deskundigheid van
de medewerkers van het Bureau Monumen
tenzorg, dat inmiddels al weer 30 jaar be
staat, hebben er in belangrijke mate toe bij
gedragen dat in genoemde periode ruim 4000
monumenten konden worden hersteld. Ik wil
in dit verband graag de naam noemen van
Henk Zantkuijl, die voor de monumenten
zorg in Amsterdam van zeer grote betekenis
is geweest.
Het verheugt mij in het bijzonder dat het
Bureau Monumentenzorg eind 1983 de be
schikking heeft gekregen over het Huis met
de Hoofden aan de Keizersgracht 123, waar
door aan een jarenlang bestaand ruimtege
brek een eind is gekomen.
Helaas moet worden vastgesteld, dat de acti
viteiten gedurende de laatste jaren slechts in
beperkte mate hebben bijgedragen aan het
bereikte resultaat. Dat is het gevolg geweest
van een structurele vermindering van rijks
middelen; een situatie, die zich in verband
met de economische problemen in ons land,
ook in de komende jaren zal voordoen. Dat
heeft ertoe geleid dat het aantal bedreigde
monumenten steeds groter is geworden.
Hierin kan niet worden berust. Mede in het
kader van het plan van aanpak voor het cen
trum van Amsterdam wordt door het Bureau
Monumentenzorg in samenwerking met het
Gemeentelijk Bouw- en Woningtoezicht een
plan uitgewerkt, dat moet leiden tot het her
stel, c.q. de vervanging van deze slechte
panden.
De teruggang in de restauratieactiviteiten
heeft zich ook voorgedaan bij de grote objec
ten, in het bijzonder bij de kerkgebouwen.
De in 1980 door de Gemeenteraad aanvaarde
nota's Kerkgebouwenbeleid en een eerste
uitwerking daarvan, in welke laatste nota de
prioriteitsstelling in overleg met de Rijks
dienst voor de Monumentenzorg werd opge
steld, hebben slechts in zeer beperkte mate
tot concrete resultaten geleid. Als gevolg van
een subsidiestop tot 1989 en een 'magere'
onderhoudsregeling verkeren diverse kerken
in slechte staat. Een probleem, dat zich daar
bij voordoet, is het wegvallen van de be
stemming in een aantal gevallen. In het ka
der van de beschikbaarstelling van werkgele
genheidsgelden door de rijksoverheid kan
gelukkig op korte termijn een begin worden
gemaakt met de aanpak van de Oude Luther
se kerk en de Westerkerk.
Met de aanvaarding van het rapport inzake
het experiment woningwetmonumenten door
de Raad in september 1982 heeft het herstel
van monumenten in de Jordaan en Nieuw-
marktbuurt weer een impuls gekregen. Met
medewerking van de ministeries van Volks
huisvesting, Ruimtelijke Ordening en Mi
lieubeheer èn Welzijn, Volksgezondheid en
Cultuur alsmede de provincie Noord-Hol-
land zijn en worden circa 50 monumenten, iri
eigendom van de gemeente, gerestaureerd.
De woningen in die panden krijgen een huur
niveau, dat gelijk is aan dat van nieuw ge
bouwde woningwetwoningen. Voorts is in
die gebieden gelukkig weer een toeneming
van particuliere activiteiten te bespeuren.
Deze opleving zal alleen kunnen worden ge
continueerd, indien door de rijksoverheid
voldoende middelen in het stadsvernieu
wingsfonds worden gestort.
Ten slotte spreek ik de wens uit, dat de
artikelenreeks ertoe mag bijdragen om zich
met enthousiasme te blijven inzetten voor het
behoud en herstel van onze prachtige stad.
Deze artikelen geven mijns inziens een
voortreffelijk beeld van hetgeen in Amster
dam gaande is.
drs. E. Heerma
Wethouder voor de Monumentenzorg
