Rijksbudget
Monumentenzorg
Boeken
1
In memoriam
Jaap Oranje
Regelmatig bereikt ons de vraag hoe veel geld er nu precies beschikbaar is voor monumen
tenzorg. Dat is niet zo'n gemakkelijk te beantwoorden vraag, omdat op verschillende
begrotingsposten geld voor monumenten voor komt en de grootte van al deze geldstromen
nogal eens gewijzigd wordt.
De NCM (Stichting Nationale Contactcom
missie Monumentenbescherming) heeft de
cijfers eens op een rijtje gezet. Onder de kop
Meevaller voor de monumentenzorg tref
fen we in het decembernummer van het
NCM-nieuws de volgende informatie aan:
'Voor 1984 zal een aanzienlijk hoger bedrag
voor monumentenrestauraties en onderhoud
beschikbaar zijn dan de laatste jaren het ge
val geweest is.
In de op Prinsjesdag ingediende begroting
voor Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur
was het budget van 175 min. van 1983 al
verhoogd tot 210 miljoen. Tijdens de be
grotingsbehandeling in de Tweede Kamer
kon minister Brinkman daar nog eens 33
miljoen aan toevoegen.
Daarmee kan een bouwproduktie van 730
miljoen worden gehaald en een werkgele
genheid van ruim 6100 mensjaren. Dat is
1600 arbeidsplaatsen meer dan in 1983.
Minister Brinkman heeft daarmee getoond
dat het hem ernst is met de prioriteit die hij
aan de monumentenzorg wil geven. Hij ver
dient daarvoor alle lof!
De vreugde is echter maar van korte duur,
want de verhoging van het begrotingsbedrag
is maar tijdelijk. In twee jaar tijd zal deze
weer worden gehalveerd en staan de restau
ratiebouwvakkers en de monumenten weer
in de kou!
Daarover is in de Tweede Kamer een motie
ingediend, waarin de regering wordt ver
zocht zich er voor in te spannen dat het nu
bereikte niveau een structureel karakter
krijgt, opdat de restauratiewerkzaamheden
niet opnieuw in omvang en effect zullen te
rugvallen.'
Genoemde motie van eind december, de zg.
tweede-motie Van der Vlies, komt uitvoerig
ter sprake op de eerste bladzijde van ons
januarinummer, waarin de beleidsproblema-
tiek van de monumentenzorg wordt behan
deld.
Tot slot enige adstructie bij de hierboven in
het NCM-artikel genoemde cijfers:
Voor 1984 zal voor restauratie en onderhoud
van monumenten totaal dus 243 miljoen
ter beschikking komen.
Dit bedrag is als volgt samengesteld:
178 miljoen komt uit de eigen middelen
van WVC, inclusief de toeslag voor de ge
meentelijke bijdrage die voorheen apart werd
goedgekeurd.
32 miljoen is in het kader van de bevorde
ring van de werkgelegenheid ter beschikking
gesteld. (Een deel van de 100 miljoen die
in het voorjaar 1983 al werd aangekondigd,
en via de stadsvernieuwingsfondsen loopt.
De rest zal in 1985 ter beschikking komen).
33 miljoen is eind november 1983 voor
een jaar aan de begroting toegevoegd, ook
ter bevordering van de werkgelegenheid in
het kader van het zg. rapport 'Terugploegen
in de bouw'.
Bij ongewijzigd beleid zal in 1985 allereerst
de 50 miljoen wegvallen die van 1981 tot
en met 1984 vanwege het 'aanvullend be
leid' in de WVC-begroting is opgenomen. In
1985 komt dan nog wel 50 miljoen be
schikbaar aan 'werkgelegenheidsgeld', maar
in 1986 zal dat niet meer het geval zijn,
althans voor zover nu bekend is.
J.B.-R.
Van de Boekmakerij/Uitgeverij Luyten te
Amsterdam verschenen medio 1983 weer
enige boekjes in de eerder besproken serie
Geest en Steen, t.w.:
'De Kerken van Abcoude': 12,50
Samenstellers: Kees Florie-Gerard Lem-
Hans Luyten-Tini Visser.
De Urbanuskerk van Bovenkerk - 9,90 -
is helaas al uitverkocht.
'De Kapellen in de Baronie van Breda'
deel II: 13,50.
Hierin worden de kapellen beschreven van
Heusdenhout, Strijbeek en Galder. Samen
stellers: Dr F. A. Brekelmans, drs. C. Th.
Lohmann en Hans Luyten.
(Kapellen deel I is nog verkrijgbaar a
13,50).
De 'Kastelengids van Nederland, Middel
eeuwen' door Doriann Kransberg en Hans
Mils heeft als opzet tot nu toe verspreide
informatie over kastelen, met name de cate
gorie versterkte kastelen uit de middeleeu
wen, overzichtelijk bijeen te brengen.
In het geheel worden zo'n 140 kastelen be
schreven. De inleiding bevat een toelichting
op het ontstaan van het type. Verder worden
er, gerangschikt per provincie, van elk kas
teel foto's en oude tekeningen, soms ook
plattegronden afgebeeld. Samen met een be
knopte, leesbare geschiedenis van de bewo
ning, een architectonische karakteristiek en
een beschrijving van de lotgevallen van het
kasteel is dit overzicht een gids voor ieder
die zich met dit onderwerp wil gaan bezig
houden en bij het bezoeken van de kastelen.
ISBN 90 228 3856 0
Een uitgave van Unieboek voor 40,75.
Op 4 januari jl. overleed onze vriend
Mr. Jaap Oranje, een groot verlies
voor de monumentenzorg.
Ruim 20 jaar zette Jaap Oranje zich
daarvoor in met een geweldig élan en
doorzettingsvermogen
Eerst door zelf de restauratie van mo
numenten aan te pakken, vervolgens
door het oprichten en besturen van
verschillende restaurerende instellin
gen in Amsterdam en zijn woonplaats
Haarlem.
Voorts kwam vooral door zijn toedoen
de landelijke Federatie Het Behouden
Huis, een bundeling van restaurerende
instellingen, tot stand. Binnen deze fe
deratie verdiepte men zich, op zijn in
stigatie, in de verschillende aspecten
en knelpunten bij het restaureren, in
vraagstukken rondom het subsidiebe-
stel, in de mogelijkheden om geza
menlijk de bouwkosten te verminde
ren en in de wijze waarop het noodza
kelijke samenspel met de betrokken
minister dient plaats te vinden.
Zijn laatste grote bijdrage was het op
zetten van de Stichting Nationaal Mo
numentenfonds.
De z.g. commissie-Oranje hoopt met
dit fonds de monumentenzorg op één
lijn te brengen door middel van een
koppeling tussen de ambtelijke aanpak
en de werkwijze van de mensen en
organisaties die zich in de praktijk met
restaureren bezig houden.
Heemschut betreurt het ten zeerste dat
Jaap Oranje deze belangrijke taak niet
heeft kunnen voltooien.
De monumentenwereld heeft één van
zijn meest enthousiaste en toegewijde
pleitbezorgers verloren en velen in on
ze kring een goede vriend.
43
