33
s W*it[ ui li
Verzekeringsbank De Kosmos te Zeist, vöör de
verbouwing van 1901.
betreffende Dienst in de gemeente deze in
ventarisatie ook gebruikt en geaccepteerd
wordt. Daarom is het belangrijk dat een in-
ventarisatieonderzoek zoveel mogelijk in sa
menwerking met de gemeente wordt
opgezet.
Een ander belangrijk aspect is, dat de waarde
van een inventarisatie vaak sterk gerelati
veerd wordt wanneer het een ad hoe reactie
is op een probleemsituatie. Nog vóór dat er
sprake is van plannen die een gebouw of een
gebied kunnen aantasten moet er een inven
tarisatie liggen, die zo objectief mogelijk een
beeld geeft van de waardevolle zaken.
In Zeist is het inventarisatieonderzoek in
nauwe samenwerking uitgevoerd met de af
deling stedebouw van Openbare Werken en
nu al is te merken dat de inventarisatie wordt
gebruikt. Er kwam een nieuw bouwplan bin
nen van een bejaardentehuis, dat aan een
ernaast gelegen kapel gebouwd zou worden.
Deze kapel uit 1963 van de architect
H. W. M. Hupkes is opgenomen in de in
ventarisatie vanwege de opvallende architec
tuur, die geheel geïnspireerd is op de antro
posofische denkbeelden van Rudolf Steiner.
Naar aanleiding hiervan werd besloten om de
voorgenomen nieuwbouw niet aan de kapel
vast te bouwen, maar los te houden zodat het
gebouw als geheel behouden zal kunnen
blijven.
Een ander voorbeeld betrof een verbouwing
van een voormalige muziekschool (nu dansa-
cademie) uit 1932 van de architect G. Riet
veld. Behalve een kleine vensterwijziging
zouden de stalen kozijnen vervangen worden
door bredere aluminium kozijnen, die een
wezenlijk kenmerk van het in Nieuw Zakelij
ke stijl gebouwde pand aantasten. Een ak
koord verklaring van de P.U.W.C. (Provin
ciale, Utrechtse Welstands Commissie) was
al afgegeven. Ondergetekende werd echter
toch gehoord door deze commissie, die in
een volgend geval wel rekening zal houden
met de inventarisatie.
Een laatste voorbeeld moet nog genoemd
worden waarbij de inventarisatie te laat klaar
bleek om gehonoreerd te kunnen worden.
Het betreft de nieuwbouwuitbreiding van het
gemeentehuis van Zeist, die achter het be
staande gebouw komt. De toegang daarvan
is aan de Dorpsstraat gesitueerd, waarvoor
een aantal karakteristieke 19de-eeuwse pan
den zijn verdwenen.
Zowel stedebouwkundig als architectonisch
is dit een slecht plan. De 19de-eeuwse faga-
de-architectuur aan de Dorpsstraat is openge
broken door de naar achteren geplaatste
nieuwbouw. Hierdoor is de poortwerking
naar het opener karakter van Het Rond ver
dwenen en het oude raadhuis te 'los' komen
te liggen. Bovendien is er van de voor Zeist
unieke 19de-eeuwse straatwand weinig meer
over. Onder druk van veel bezwaren hierte
gen heeft men een soort compromis-oplos
sing gemaakt door twee 19de-eeuwse panden
weer te reconstrueren, waarbij de deuren in
vensters zijn gewijzigd. Hoogwaarschijnlijk
zal door deze gedeeltelijke reconstructie het
vervreemdingseffect aan de Dorpsstraat al
leen maar toenemen. Architectonisch sluit de
nieuwbouw namelijk geheel niet aan op de
gepleisterde, verticaal gelede 19de-eeuwse
bebouwing. Deze nieuwbouw met wat
speelse rooilijnen is horizontaal geleed en
heeft schoon metselwerk met hardhouten
bruine kozijnen. Veel beter had men kunnen
kiezen voor het handhaven van een gesloten
gevelwand en voor een nieuwbouwinvulling
van een verticale geleding. Vaak is het in
zo'n geval een kwestie van een juiste archi
tectenkeus.
Huidige toestand gebouw De Kosmos,
Driebergseweg 2 te Zeist.
Kapel van de antroposofische
'Christengemeenschap' uit 1963 van de architect
H. W. M. Hupkes, van Tetslaan 4, Zeist.
De foto's zijn gemaakt door dhr. W. Vlietstra,
fotograaf van de afd. Stedebouw van de dienst
Openbare Werken van de gemeente Zeist.
De voormalige muziekschool uit 1932 van de
architect G. Rietveld, Heriëtte van Lijndenlaan 6-
8, Zeist.
