1L
r
80
aan tot rehabilitatiegebieden overeenkomstig
de richtlijnen in de brochure 'Hersteld verle
den van dorpen en steden'. Bij het ministerie
van CRM werd in 1980 een uitbreiding van
de beschermde stadsgezichten aangevraagd,
waardoor o.m. de Prinsegracht (het gebied
tussen de reeds beschermde gezichten 'Bin
nenhof en omgeving' en 'Willemspark') en
de Koninginnegracht als historische structu
ren aangemerkt zullen worden.
Het bestemmingsplan-Willemspark is vast
gesteld, aan de andere drie wordt nog ge
werkt. Ook waardevolle wijken uit het vier
de kwart van de 19de eeuw kregen hun be
stemmingsplan: Archipelkwartier. Van
Stolkpark en Duinoord, evenals Centrum-
Zuid, het 17de-eeuwse stadsdeel ten zuiden
van dè as Prinsegracht-Grote Marktstraat,
dat een aantal jaren geleden nog vrijwel als
verloren beschouwd werd.
Belangrijke taken van het Gemeentelijk Bu
reau Monumentenzorg zijn de uitvoering van
de Monumentenverordening 's-Gravenhage
- van kracht geworden op 29 juli 1981 - en
de voorbereiding en uitvoering van het
'Meerjarenprogramma voor restauratie van
woonhjuispanden met waarde als monu
ment'. Deze eerste fase omvat o.a. het ge-
De Passage (tussen 1883 en 1885, ontwerp H.
Westra jr.), een met gietijzer en glas overdekte
winkelstraat. Deze is het laatste overgebleven
voorbeeld in Nederland van de winkelpassages die
in de tweede helft van de 19de eeuw in de grote
Nederlandse steden werden gebouwd.
Foto: Rijksdienst voor de Monumentenzorg,
Zeist.
bied Prinsegracht-Laan-Westeinde en een
deel van de binnenstad richting Noordeinde.
PERIODE NA 1850
In het kader van de uitvoering van de ge
meentelijke monumentenverordening wer
den in 1982 ruim 170 panden aan de Konin
ginnegracht, het Nassauplein en de Surina-
mestraat op de gemeentelijke monumenten
lijst geplaatst. Het gaat hier in hoofdzaak om
ensembles uit de jaren zeventig'en tachtig
van de 19de eeuw, bestaande uit herenhuizen
en eclectische en neorenaissance-stijl. Elk
pand afzonderlijk voldoet aan de criteria die
de verordening stelt, maar de intrinsieke
waarde ervan wordt nog versterkt door het
karakteristieke en goed bewaarde ensemble
waarvan het deel uitmaakt. Men zou hier
kunnen spreken van een soort 'pluswaarde'
die de individuele monumentwaardigheid
van de panden onderstreept. Het is een eerste
selectie uit de inventarisatie van het architec-
tuurbezit van Den Haag uit de periode na
1850. Hier en daar zijn, ook door op het
gebied van de monumentenzorg deskundi
gen, bezwaren geuit tegen dit gemeentelijk
beleid. Het beschermen van grote aantallen
panden in de waardevolle I9de-eeuwse en
vroeg-20ste eeuwse wijken zou een uiting
zijn van een zeker cultuurpessimisme en be
lemmerend werken ten opzichte van nieuwe
ontwikkelingen. Dit verwijt is naar mijn me
ning niet terecht. Het gaat er om, greep te
krijgen op het transformatieproces in de stad,
teneinde de identiteit van het stadsbeeld en
cultuurhistorische waarden veilig te stellen.
De ensemblewaarde van wijken als Willem
spark en omgeving, Zeeheldenkwartier en
Belgisch Park, waar bebouwing, stedebouw-
kundige structuur en beplanting een beeld
opleveren, dat in iedere wijk van een geheel
eigen schoonheid en karakter is, wordt gro
tendeels bepaald door reeksen huizen in de
neostijlen of in de typisch Haagse over
gangsstijl tussen neorenaissance, Art Nou
veau en de stijl van Berlage. De beste waar
borg voor het behoud geeft individuele be-
Foto geheel links: Het pas op de ontwerplijst van
beschermde monumenten geplaatste complex 'De
Papaverhof', gebouwd door Jan Wils in 1920-
1921, is belandrijk als middenstandswoningbouw
rond een plantsoenaanleg die deel uitmaakt van
de architectonische conceptie. Het is een vroeg
voorbeeld van de Nieuwe Zakelijkheid, sterk
beïnvloed door Frank Lloyd Wright en de Stijl.
Foto links: Nobelstraat la/lb. De laat-16de-
eeuwse kapconstructie van het Huis Pynsen met
de zolderschuilkerk die hier in de 17de eeuw door
de Jezuïten werd ingericht. Dit huis, eigendom
van de Stichting 'Monumentenfonds Den Haag en
omgeving', is thans in restauratie.
Foto's: Dienst voor de Stadsontwikkeling, Den
Haag.
