Buitenmuseum
Enkhuizen open
Jaargang 60, no. 4/5 - april/mei 1983
Heemschut verschijnt lOx per jaar
Tijdschrift van de Bond Heemschut
opgericht in 1911
Beschermvrouwe:
H.M. Koningin Beatrix
Uit de inhoud:
'De Hoilandsche Molen' jubileert
Toekomst van oiide kerken: licht en
duisternis
Geen sloop, maar hergebruik van
oude gebouwen
Monumentenbeheer, onderwerp van
N.C.M.-studiedag
Foto omslag:
Karakteristieke plek in het onlangs
geopende Buitenmuseum te Enkhuizen.
Op de voorgrond brug uit Jorwerd (Fr.),
j de huizen in het straatje zijn afkomstig
uit de Vuldersbuurt in Harderwijk en
het kerkje op de achtergrond heeft in
Den Oever gestaan.
Foto: Rijksmuseum, 'Zuiderzee-
1 museum', Enkhuizen.
Redactie:
Drs. J. H. Bierenbroodspot-Rudolph
J.RoelfsSr.
Redactiesecretaris:
Mevr. P. A. Hengeveld-Brand
Medewerkenden:
J. Th. Balk, Amsterdam
Drs. P. Karstkarel, Leeuwarden
D. van der Meulen, Assen
R. Lureman, Doetinchem
Drs. W. J. Pantus, Nijmegen
J. E. van der Wielen, 's-Gravenhage
Correspondentie voor de redactie
aan:
Secretariaat Bond Heemschut,
Nieuwezijds Kolk 28,
1012 PV Amsterdam
tel.020-22 52 92
öf 020 - 23 09 94 (ledenadministratie)
I postgiro 124326
Correspondentie voor advertenties:
Bosch Keuning nv
Postbus 13740 AA Baarn
tel.02154- 1 82 41
gironummer 4988
Vormgeving Druk
Bosch Keuning nv, Baarn
57
Vanaf 7 mei is het Buitenmuseum in Enkhuizen, behorend bij het Zuiderzeemuseum aldaar,
voor het publiek geopend.
Oorspronkelijk zou dit op 28 mei 1982 gebeuren, tegelijk met de herdenking van de dag
waarop vijftig jaar eerder het laatste gat in de Afsluitdijk werd gedicht. Het museum was toen
al wel klaar, maar moeilijkheden rondom de toewijzing van de benodigde 55 personeelsleden
leidden tot uitstel van deze opening.
Vorig jaar september wist de toenmalige mi
nister van C.R.M.,H.A. de Boer, voor deze
55 arbeidsplaatsen eindelijk de toezegging
van het Kabinet te verkrijgen. Daarop kon
begonnen worden met de bouw van de boten
voor de veerdienst waarmee de bezoekers
naar het museum worden vervoerd. Het Bui
tenmuseum is, heel toepasselijk, nl. alleen
over water te bereiken. Deze boottocht duurt
12 minuten en voert over het IJsselmeer vlak
langs de stad Enkhuizen met haar oude zee
muur en wallen, het oude bolwerk de Dro
medaris en de havens met de tientallen geres
taureerde zeilschepen.
OPZET WIJZIGDE STEEDS
Het Buitenmuseum omvat 135 panden die
een beeld oproepen van het leven op en rond
de Zuiderzee, voordat deze een binnenzee
werd, waarin de bedrijvigheid die bij de vis
serij behoorde een overheersende plaats in
nam. Het eerste plan voor de oprichting van
een Zuiderzeemuseum was afkomstig van
S.J. Bouma, directeur van het Openluchtmu
seum te Arnhem, die na een grondige inven
tarisatie ontdekt had, dat de tastbare herinne
ringen aan de Zuiderzeecultuur snel aan het
verdwijnen waren. Bouma stelde zich een
museumdorp voor aan de kust van de Zuider-
Gezicht op het Buitenmuseum vanaf de zijde van
het IJsselmeer.
zee, waarin gewoond en gewerkt zou worden
en waarvoor de bewoners zouden worden
gerecruteerd uit werkloos geworden vissers.
Een belangrijk uitgangspunt was voorts dat
het nieuwe museum compact gebouwd
moest worden op een niet te groot terrein.
Dit betekende een breuk met de gebruikelij
ke aanleg van openluchtmusea, waarin ge
bouwen verspreid staan in een fraaie land
schappelijke omgeving.
Nadat in 1946 besloten was tot de vestiging
in Enkhuizen werd aangevangen met de res
tauratie en inrichting van het Binnenmu
seum, dat een chronologisch gerangschikte
verzameling voorwerpen zou gaan bevatten.
Dit ging in 1950 open, terwijl de plannen
voor het Buitenmuseum stagneerden.
In 1956 werd vervolgens besloten tot een
geheel nieuwe, eenvoudiger opzet.
Het Buitenmuseum zou geen bewoond dorp
worden, maar de woon-en werkomstandig
heden van omstreeks 1900 laten zien. Deze
nieuwe opzet zette zich af tegen het dorpse
karakter van de eerste opzet en was meer
gericht op het geven van een 'stedelijk' aan
zien. Maar ook op dit plan ontstond in de
loop der tijd kritiek; het beoogde stedelijk
karakter zou immers verwijzen naar de 17de-
eeuwse bloeiperiode van de Zuiderzeecul
tuur, terwijl de opdracht van het museum
juist was het tonen van de 19de-eeuwse cul
tuur. Een cultuur van vissers en ambachtslie-
