van Nederland
gaat verhuizen
72
Het kleinste kerkje van Nederland gaat ver
huizen. Het kerkje, 'De Rietstap' genaamd,
staat in het Oostgelderse Dinxperlo aan - hoe
kan het anders - de Rietstapperweg, op on
geveer 100 meter van de Nederlands-Duitse
grens. Het dreigt ingeklemd te worden tus
sen moderne industriehallen. Het kerkje staat
op de monumentenlijst. Niet alleen vanwege
zijn leeftijd, maar ook omdat het zo klein is.
Het meet niet meer dan 6 bij 4 en met 7
bezoekers binnen is het al dringen geblazen.
Nederlands kleinste kerkje verhuist echter
niet de vele kilometers die bestuurlijk Dinx
perlo aanvankelijk voor 'De Rietstap' had
uitgedokterd, maar slechts 50 meter. Dankzij
een politiek afgedwongen beslissing blijft
het kerkje in zijn historische omgeving en -
ook belangrijk - in het zicht van het statige
gebouw, waarmee zoveel 'wel en wee' is
gedeeld: het koetshuis, dat te boek staat als
'laatste restant van havezathe'. De Rietstap'
en in de volksmond dan ook steevast als
'havezathe' wordt aangeduid.
Dat koetshuis wordt niet afgebroken, zoals
aanvankelijk de bedoeling was. Na de al
geminimaliseerde verhuizing een tweede
winstpunt voor de plaatselijke stichting 'Be
waar 't Olde', die zich ondermeer liet advi
seren door de Gelderse Monumenten Com-
Het kerkje of kapelletje De Rietstap is in
1911 gebouwd als rooms-katholiek bede
huis. De bouwgeschiedenis is even curieus
missie.
TESTAMENT
l "I
'W*
ïf\
.'.V'fcï/T -S
als het kerkje zelf. Ze begint in 1909 bij ene
Te Rietstap, een nazaat van de 17de-eeuwse
pachters van de graven van Culemborg. De
ze Te Rietstap vermaakt in zijn sterfjaar bij
testament gronden en gebouwen rond de ver
dwenen havezathe De Rietstap aan de 'Zus
ters van Liefde' in Tilburg, omdat die zo
goed voor zijn eigen zuster hebben gezorgd.
Voorwaarde is wel dat op de betreffende
grond een klooster wordt gebouwd met ka
pel. In dat kerkje moet dan een eigentijds
schilderij worden geplaatst, voorstellend 'de
kruisafname van Christus'.
De Tilburgse Zusters verwerpen de erfenis,
omdat ze geen geld hebben om aan de bouw-
voorwaarden te voldoen. Dat geld heeft wel
de volgende kandidaat: mr. Theodore Marie
Theophile te Rietstap, een neef van de over
ledene. Hij is notaris in Den Haag en oud
consul van Monaco.
Theophile weet onder de bouwplicht van het
klooster uit te komen en kan zich aldus be
perken tot 'het oprichten ener kapel'. Op 17
november 1911 verlenen B. en W. van Dinx
perlo de bouwvergunning. In 1922 komt het
hele complex in de openbare verkoop. De
kapel en de in 1898 gebouwde koetshuis
boerderij komen dan in handen van pachters
familie Koenders, die voorkeursrecht van
koop heeft. Deze familie verwerft ook het
schilderij van de kruisafname.
KIPPENHOK
Kapel De Rietstap heeft nooit als kerk dienst
gedaan. Afgezien van de beperkte ruimte ligt
ze daarvoor ook te ver van de bewoonde
wereld. De spaarzame keren dat in de kerk is
gebeden hebben slechts betrekking op de
boerenknechten, die hier vroeger bij slecht
weer hun 'twaalfuurtje' oppeuzelden. Omdat
destijds ook de pachtersfamilie niet goed
raad weet met de grillige testamentsbepaling
heeft het gebouwtje talrijke functies gehad,
zelfs die van kippenhok.
De gemeente Dinxperlo ziet in 1979, als de
economie nog redelijk is, langgekoesterde
industriële plannen in vervulling gaan als het
hele Rietstap-complex te koop wordt aange
boden, omdat de familie Koenders in Gro
ningen een betere boerenboterham verwacht.
Die ontwikkeling brengt gelijktijdig de toe
komst van Nederlands kleinste, maar inmid
dels zwaar vervallen, kerkje in gevaar.
De bedrijfshallen rukken op en op het laatst
zijn de koetshuis-boerderij en het in weelde-
ring groen verscholen kerkje nog het enige
rustpunt temidden van alle bedrijvigheid.
Dat is rond 1979 en het kerkje staat dan, in
tegenstelling tot het aangrenzende koetshuis,
al 3 jaar lang op de monumentenlijst, als
'curiositeit'. Het is in die tijd dat, mede om
de bedreigde toekomst van De Rietstap, in
het grensdorp Dinxperlo de stichting 'Be
waar 't Olde' wordt opgericht.
Kerkje De Rietstap te Dinxperlo
