Leiden: Het grootste
bescnermde
stadsgezicht in
Nederland (slot)
m
wm
92
SLOTBESCHOUWING
DE INFRASTRUCTUUR/TOEPASSING
INTERIM-SALDO-REGELING (I.S.R.)
In 1977 behoorde Leiden tesamen met de
vier grote steden en de stad Groningen tot de
gemeenten, waarop de Beschikking Geldelij
ke Steun Stadsvernieuwing 1977 (de zoge
naamde Interim-Saldo-Regeling) van toepas
sing werd verklaard. Deze regeling houdt in,
dat het Rijk in principe de tekorten betaalt,
welke het gevolg zijn van de noodzakelijke
verbetering van de onder- en bovengrondse
infrastructuur (riolering, bestrating, verlich
ting, walmuren, voorzieningen in de woon
omgeving), maar ook van ver wervingen
voor de woningbouw, sloopkosten e.d. Het
structuurplan bleek een zeer goede basis om
binnen vier jaar het grootste gedeelte van de
binnenstad in het kader van deze regeling
aan te wijzen tot vernieuwingsgebied en ver
beteringsplannen daarvoor vast te stellen.
Met voortvarendheid is daaraan gewerkt.
Helaas bleek het Rijk en met name het Mi
nisterie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke
Ordening over te weinig geld te beschikken
om alle ingediende l.S.R.-plannen te kunnen
honoreren. De vroeger aangewezen sane-
ringsgebieden mochten niet onder deze rege
ling worden gebracht. Maar gelukkig waren
voor het grootste saneringsgebied in Leiden,
het gebied Herengracht/Zijlsingel, al vér
gaande financiële afspraken gemaakt, zodat
de gewenste ontwikkeling van dit gebied fi
nancieel al min of meer gewaarborgd was.
De I.S.R.-regeling is voor een waterrijke
stad als Leiden van groot belang. Nagenoeg
alle kademuren en bruggen zijn 'der dagen
sat' en zijn hoognodig aan restauratie toe.
Vaak komen op de grachten nog riolen uit.
Op basis van deze regeling is thans een groot
aantal werken in uitvoering. Om het huidige
tempo van de uit te voeren openbare werken
in de binnenstad in de komende jaren te
continueren, is het nodig, dat de reeds in
Den Haag ingediende verbeteringsplannen
spoedig worden goedgekeurd.
De hoop is erop gevestigd, dat de bij de
kabinetsformatie afgesproken verdubbeling
van de gelden voor de stadsvernieuwing dit
mogelijk maakt.
DE BEBOUWING:
De grote monumenten. In een beschermd
stadsgezicht spelen de monumenten en met
DOOR W. M. N. EGGENKAMP
name de panden, die voor de historisch-ka-
rakteristieke waarde van de stad bepalend
zijn een grote rol. Leiden heeft vele monu
menten. Daaronder bevinden zich 80 zoge
naamde grote monumenten. Dit zijn gebou
wen als kerken, Stadstimmerwerf, stads
poorten, molens, bruggen e.d. Verder telt
Leiden ongeveer 1500 beschermde woon
huismonumenten en ongeveer 1500 beeldbe
palende panden, welke geen monument zijn.
Daarbuiten zijn er nog 35 hofjes. Het gaat in
totaal dus om ruim 3000 panden, waarvan de
meeste zeer aan restauratie toe zijn. Voor de
grote monumenten is in nauw overleg met de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg een
meerjarenplanning opgesteld. Die planning
omvat 34 restauraties van gemeentelijke en
particuliere monumenten, verdeeld over een
periode van 10 jaar. Rijk èn gemeente span
nen zich ten zeerste in om deze planning te
halen. Het rijk doet dit op basis van het
algemeen aanvaarde uitgangspunt, dat Lei
den een structureel verstorende achterstand
heeft in te halen. De gemeenteraad stelde tot
voor kort van het investeringsbudget jaarlijks
1 miljoen gulden netto beschikbaar voor res
tauraties. Helaas laten noch de financiële po
sitie van de gemeente noch die van het rijk
(Rijksdienst voor de Monumentenzorg) het
toe het in de afgelopen jaren bereikte niveau
te handhaven.
Van de grote monumenten zijn in de afgelo
pen jaren de volgende restauraties gereed
gekomen:
kleine wevershuisjesgeen
beschermde monumenten, wel
beeldbepalende panden, die
nog opgeknapt kunnen
worden met de huidige
subsidieregeling.
- de Hooglandse Kerk
- de Pieterskerk (zeer onlangs)
- Het Burchtcomplex
- de Zijlpoort
- de bovenbouw van de Koornbrug
- de fontein aan de Vischmarkt
- toren/voorgevel van de Hartebrugkerk
- enkele monumentale bruggen
- voorgevel van het voormalige restaurant
'In den Vergulden Turk'
- Waaghoofd
- stadsmolen in de Merenwijk.
In uitvoering zijn de Latijnse School en Ars
Aemula Naturae (Pieterskerkgracht 9 en 11).
Plannen zijn inmiddels klaar voor de Mors-
poort, de waltoren Oitenrijck en het gebouw
van de Sociale Dienst (dak) aan het Steen-
schuur. Voor de Stadstimmerwerf, kasteel
Endegeest en een karakteristieke boerderij in
het Leidse Hout zijn de plannen in voorberei
ding.
In de komende weken wordt daadwerkelijk
begonnen met de restauratie van het Gulden
Vlies aan de Breestraat. Het ziet er ondanks
al deze plannen voor de restauratie van grote
monumenten echter zeer somber uit.
De enige gunstige omstandigheid voor Lei
den is, dat wanneer er nog geld voor restau
ratie van grote monumenten beschikbaar
komt, dit op de eerste plaats besteed zal
worden aan monumenten, die in stadsver
nieuwingsgebieden en met name in de
I.S.R.-gebieden liggen.
Woonhuismonuimenten. Deze worden
voornamelijk opgeknapt via de zogenaamde
gecombineerde subsidieregeling van de Mi
nisteries van C.R.M. en V.R.O. Deze rege
ling kan ook worden toegepast op de beeld
bepalende panden, die geen monument zijn.
Na een wat langzame start lopen deze restau
raties nu nog heel behoorlijk. In 1976 wer
den 52 panden voor restauratie aangemeld;
in 1977 77.
In deze aantallen zijn de afzonderlijke hof
jeswoningen meegeteld. In 1978 liep dit aan
tal terug tot 50. In dat jaar werd namelijk
geen enkel hofje gerestaureerd.
5S??HSS
ES
-f'g
nhfitiS
