Donjon op motte in
Saint-Rambert D'Albon
(Dröme, Fr.)
Foto: J. F. Maréchal
digings - als als woonoord zou moeten
dienen, een put, een kelder en - als dat
mogelijk was-een souterrain zijn. Het is
logisch dat men niet begon met de terp te
bouwen maar dat de kelder, de put en
het souterrain eerst aangelegd werden en
dat de terp daaroverheen werd ge
bouwd.
De terpen zijn dus geen simpele aarden
steunen zoals men ze ondanks de eerste
resultaten van de bemoedigende opgra
vingen blijft noemen. Integendeel wij
hebben te maken met een zeer uitge
werkte architectuur van aarde en hout.
Het zijn ware kunstwerken wat keuze en
gebruik van plaats betreft waarbij men
de zorg om de verdediging aan het com
fort heeft gekoppeld. Het is jammer dat
de archeologische onderzoeken op dit
gebied zo weinig gevorderd zijn, dat ze
zo weinig specialisten interesseren en dat
de publieke opinie de belangrijkheid van
de terpen niet onderkent Schreef de
geschiedkundige R. Ritter niet - toen hij
het over de kunstmatige heuvels had -
'Dit is een concrete getuigenis van één
van de meest aanzienlijke feiten van de
geschiedenis van onze beschaving'? (5)
Het nader tot elkaar brengen van heu
vels en terpen, zou dat niet een veelbelo
vende weg zijn naar archeologisch
onderzoek en zou dat geen nieuwe om
vang geven aan dit fenomeen?
Immers, het is zo dat de terpen zich goed
situeren in een noordelijke traditie van
aarden en houten constructies en dat het
tot op heden in Friesland is waar men de
grootste aantallen en de oudste soorten
van dit soort kunstmatige heuvels vindt.
De moeilijkheden vloeien niet alleen
voort uit hetgeen we net zeiden over on
ze achterstand op dit gebied, maar ook
en vooral uit het feit dat de terpen en de
heuvels zich zo verschillend hebben ont
wikkeld. Laat ons als voorbeeld een zeer
oude terp nemen, die zo groot was ge-
Reconstructie van het kasteel (op
mottete Oostvoorne !2e eeuw),
John Nowers (Ned. kastelen door
van Nispen tot Sevenaer)
worden, dat hij een heel dorp met kerk
en al a.h.w. 'droeg'. De terp had sinds
lange tijd geen gracht meer en droeg ei
genlijk geen enkel teken meer van een
kunstmatige heuvel. De opgravingen nu,
openbaren dat de eerste bewoning van
het dorp plaatsvond zonder dat het opge
hoogd was en zonder dat het dorp om
ringd was door een houten omheining.
Bovendien was er sprake van zulke oude
bezettingen dat men bij voorbaat elke
gelijkenis met kunstmatige heuvels en
elke militaire functie uitsloot. Men ver
gat wel dat er kleine terpen bestaan, dat
er van sommigen is erkend dat ze ge
bruikt zijn met militaire doeleinden (6),
dat andere inderdaad gebouwd zijn uit
gaande van de allereerste vestiging op de
natuurlijke landheerlijke bodem. En,
niet te vergeten dat de kunstmatige heu-
229