'De Rat' zaagt van dik hout
weer planken
L.—
In officiële stukken daterend uit 1680
wordt voor het eerst gewag gemaakt van
een houtzaagmolen in Zaandam, die de
'Walrot' werd genoemd. Dat was het
Zaanse woord voor waterrat. In 1707
heette die 'houtsagersmolen, staende in
't noort-ent van de molenbuurt' nog
steeds zo, maar in een testament uit
1727 was het al kortweg 'De Rat'.
Nu, zo'n driehonderd jaar nadat de bo
venkruier voor het eerst in het nieuws
was - zaagt 'De Rat' nog steeds van dik
hout planken, precies zoals een onbe
kende molenbouwer dat drie eeuwen te
rug bedoeld heeft... Toch zijn die drie
eeuwen ook aan deze molen niet onge
merkt voorbij gegaan. In 1828 heeft hij
zelfs zijn plaatsje in de rij van Zaanse
bovenkruiers moeten ruilen voor een -
overigens ook zeer fraaie - locatie in het
Friese stadje IJlst. Wie daar nu een be
zoek brengt aan de 'móune', zoals de
Friezen zeggen, kan zich ongeveer voor
stellen wat een karwei het moet zijn ge
weest het gevaarte te slopen, te trans
porteren en vervolgens weer in oude glo
rie op te bouwen. In Ijlst zijn ze er van
daag de dag blij mee dat dit destijds zo
is gebeurd. Zó blij zelfs, dat men in de
afgelopen jaren de danig onttakelde
molen eerst volledig heeft gerestaureerd
en vervolgens ook weer geheel bedrijfs
klaar heeft gemaakt. Dat wil zeggen: ge
schikt gemaakt om, zoals vroeger, met
windkracht hout te zagen. En dat doet
hij dan ook...
iedere zaterdag!
Houtzaagmolen 'De Rat' te IJlst
Van de meer dan 3000 molens die Fries
land eens rijk is geweest, zijn er op dit
moment nog ongeveer 120 over. Dat
schamele restant dient bewaard te blij
ven, zo zeggen de Friezen, en het is ver
heugend dat zij met dat streven niet al
leen staan. Verschillende verenigingen
en instanties in ons land houden zich in
tensief bezig met het behoud van de Ne
derlandse molen.
Het 'Gild Fryske Mounders' - ofwel het
Gilde van Friese Molenaars - is zo'n ver
eniging. Het standpunt van het Gild is,
dat het restaureren en 'te pronk zetten'
weliswaar een bijzonder belangrijke
stap in de goede richting betekenen,
maar dat het molenbehoud vooral
wordt bevorderd, wanneer oude wind
molens ook werkelijk weer in bedrijf
komen.
'Bovendien betekent stilstand, zelfs
voor een vakkundig gerestaureerde mo-
":"_r
v»'*'-.- ssgoseeïii';?i-9i
:^rxi 'ig3j
'•'TO-'i'-llli
