Goed onderhoud, een voordelige
manier van monumentenzorg
Nadat ik uit dit ogenschijnlijk beschutte I
gebied vertrok ging er een oorlog over
heen. Het dorp werd grotendeels ver
woest en de bomen werden weggeschoten
Maar wat deze omgeving en mijn studie
(sociale geografie en geschiedenis) mij
geleerd hebben is kijken. De dingen zien
in het bewustzijn van de onderlinge sa
menhang der verschijnselen, en van de
veranderingen en constanten in de tijd.
Vooral de laatste geven een extra dimen
sie aan de beleving van de gebouwde en
ongebouwde omgeving van stad of dorp
en landschap.
De indruk die we van een bepaalde om
geving krijgen, wordt zeker in een
dichtbevolkt land als Nederland ener
zijds bepaald door de zorg die er aan
besteed wordt, anderzijds door de ge
weldige rijkdom aan verscheidenheid,
welke gebouwde omgeving en land
schapsstructuren kunnen verkrijgen in
de loop der tijden. Ook de vruchtbaarste
nieuwe Flevopolder heeft iets onher
bergzaams; en dat niet alleen omdat de
bomen nog onvolgroeid zijn. In de Vere
nigde Staten en Canada ziet men de ver
schillen tussen oude en jonge ontgin-
ningsgebieden: de oudere zien er uit als
of men er met plezier wenst te wonen en
zorg aan de omgeving heeft besteed. In
de zeer recente is alles op het onmiddel
lijk nut gericht. Hetzelfde eentonige
landschapskarakter treft men aan in de
jongste ontginningen in onze zandgebie
den. Tot voor kort was het ook kenmer
kend voor een recente ruilverkaveling.
Gelukkig gaat men tegenwoordig bij
ruilverkaveling voorzichtiger om met het
cultuurlandschap.
Mensen stellen wel degelijk belang in
hun omgeving. Dit blijkt ook duidelijk
bij de inspraak op planologisch gebied.
In tijden van welvaart bloeien de vereni
gingen ter bestudering van de geschiede
nis van stad of streek.
Als de economie met tegenstroom te
kampen heeft is een instelling als Heem
schut des te meer nodig, om de zorg voor
ons woongebied te stimuleren. Want
veel wat waardevol was verdween onbe
doeld, en niet alles wat bestaat verdient
geconserveerd te worden.
Ook in de komende jaren zal de Bond
Heemschut waardevol werk kunnen ver
richten bij het stimuleren van de zorg
voor ons woongebied en het bieden van
deskundig advies als overheden 'priori
teiten moeten stellen.In gewoon Neder
lands: moeten beslissen wat zij met hun
beperkte middelen het beste kunnen
doen. Voor dit werk zal ik mij graag
inzetten.
door: J. Verschoor,
voorzitter van de Nederlandse
Jeugdbond ter bestudering van de
Geschiedenis.
Allereerst wil ik van de gelegenheid ge
bruik maken de Bond Heemschut te feli
citeren met zijn 70-jarig bestaan. De
NJBG hoopt dat Heemschut in de toe
komst met net zoveel inzet als in het
verleden zal strijden voor het behoud en
verstandig beheer van ons cultureel
erfgoed.
De Nederlandse Jeugdbond ter Bestude
ring van de Geschiedenis (NJBG) is een
vereniging voor jongeren tussen de 12 en
25 jaar die zich bezig houdt met geschie
denis in de ruimste zin van het woord. In
de praktijk komt dat neer op verschillen
de activiteiten: in de schoolvacanties zijn
er archeologische kampen, waar de le
den gedurende een aantal weken vrijwil
lig meewerken in een opgraving van een
van de professionele instellingen die zich
in Nederland met archeologie bezig hou
den, zoals de ROB, het BAI en de RIJP.
Dit jaar zijn er ook weer kampen in het
buitenland geweest.
Door het jaar heen zijn er verschillende
activiteiten: themadagen, excursies,
congres enz. Daarnaast verschijnt het
tijdschrift Fibula en zo nu en dan boekjes
met verslagen van een congres of onder
zoeken, verricht door de NJBG. Ook de
afdelingen organiseren tal van activitei
ten.
Op het gebied van de monumentenzorg
heeft de NJBG nauwelijks activiteiten.
Hiervoor moeten we naar Frankrijk.
Daar is vrijwilligerswerk in monumen
tenzorg een normaal verschijnsel en in
de zomer zijn er talloze projecten waar
jongeren aan mee kunnen doen. De
NJBG werkt samen met de Union
R.E.M.P.ART. (Union de réhabilita-
tion ét 1'Entretien des Monuments et du
Patrimoine Artistique). Dit is een lande
lijke organisatie die de aangesloten
plaatselijke clubs voorlicht op het gebied
van monumentenzorg en via welke orga
nisatie jongeren zich kunnen inschrijven
voor een restauratieproject van een van
de aangesloten clubs. Naast R.E.M-
P.ART. zijn er nog andere dergelijké
organisaties.
Wat monumentenzorg in Nederland be
treft blijft het voor de NJBG bij het vol
gen van de ontwikkelingen. Enkele ma
len is getracht een restauratiekamp in het
zomerprogramma op te nemen, maar
zonder veel resultaat. Dat, terwijl er
voor vrijwilligers eigenlijk best veel te
doen zou kunnen zijn. Door de steeds
krapper wordende financiële mogelijk
heden is het van groot belang het
onderhoud van huizen scherp in de gaten
te houden, opdat niet op een kwade dag
enorme sommen geld op tafel moeten
verschijnen om te redden wat er nog te
redden valt, voor het helemaal te laat is.
Goed onderhoud is de beste en tevens
goedkoopste manier van monumenten
zorg.
Voor betrekkelijk eenvoudige onder
houdswerkzaamheden als het schilderen
van het houtwerk, het kappen van be
groeiing op muren, het afbikken en aan
brengen van pleisterlagen zouden uitste
kend vrijwilligers ingezet kunnen wor
den. In de discussie over monumenten
zorg wordt wel veel gesproken over het
financiële aspect, decentralisatie en toet
singscriteria - weliswaar belangrijke za
ken - maar over de feitelijke uitvoering
van het werk wordt niet veel gehoord.
Wie neemt de hamer in de hand, wie de
troffel en wie de verfkwast? Er wordt te
veel van uit gegaan dat het werk door
(dure) vakmensen wordt gedaan, al dan
niet gespecialiseerd.
Gelden die uitgespaard worden door het
inzetten van vrijwilligers zouden goed
gebruikt kunnen worden voor de oplei
ding van bouwvakkers, gespecialiseerd
179
