Onmisbare waakhond
v-
door: Geurt Brinkgrevë,
secretaris van de Federatie 'Het
Behouden Huis'waarbij de meeste
restaurerende instellingen in Nederland
zijn aangesloten; oud-redacteur van
Heemschut en initiatiefnemer van vele
acties voor het behoud van de
schoonheid van Amsterdam.
Heemschut 70 jaar! De vraag om een
bijdrage aan dit jubileumnummer deed
mij het boek 'Strijd om schoonheid' uit
de kast grijpen dat verscheen toen de
Bond 50 jaar bestond. De monumenten
wet was toen net van kracht en zou, sa
men met de nog jonge Wet op de Ruim
telijke Ordening, het instrument zijn om
een eind te maken aan de lukrake sane
ringsplannen waarmee historische ge
bouwen en structuren zonder pardon
van de kaart geveegd konden worden.
Verkeersdoorbraken en grootschalige
bedrijfsbebouwing in oude binnenste
den golden toen nog als bewijzen van
gemeentelijke bestuurskracht.
Het is verleidelijk om terugkijkend te
constateren dat er sindsdien heel wat
rampen zijn voorkomen en dat er aan
zienlijke resultaten zijn bereikt bij het
weer tot leven brengen van vervallen
monumenten. En toch overweegt thans
een stemming van malaise. Het élan van
het monumentenjaar M-75 is verdwe
nen. De restauratie-activiteit stagneert.
Binnen het wereldje der monumenten-
zorgers broeien controversen over re
stauratiedoctrines en decentralisatie. De
zo noodzakelijke integratie van monu
mentenzorg en stadsvernieuwing is ver
der weg dan ooit. Sinds 1961 zijn er nog
heel wat monumentale waarden verloren
gegaan die met iets meer zorgvuldigheid
behouden hadden kunnen blijven. Het
ergste is wel de paniek-reactie op de door
de regering voorgeschreven bezuiniging.
Ambtelijke apparaten rollen zich dan op
als egels die gevaar bespeuren en er kan
ineens niets meer.
In deze situatie wordt de taakvervulling
van de particuliere organisaties belang
rijker dan ooit. Formeel is het waken
over het architectonisch-
stedebouwkundig erfdeel - voorzover als
monument geregistreerd - toevertrouwd
aan 'Onze Minister'. Deze heeft daarbij
twee instrumenten: subsidies om de in
standhouding te stimuleren - die niet in
de wet genoemd worden en daardoor
nog altijd het karakter hebben van een
gunstbewijs - en strafbepalingen tegen
vernieling. De straffen stellen weinig
voor en worden nauwelijks toegepast.
Om een effectief monumentenbeleid te
voeren is de minister afhankelijk van de
medewerking van anderen, in de eerste
plaats de eigenaren en de gemeentebe
sturen. Zijn beste en meest standvastige
bondgenoten zijn daarbij de organisaties
van in monumenten geïnteresseerde bur
gers. Het woord 'aktie-voeren' heeft de
laatste jaren de onaangename bijsmaak
gekregen van aggressief gedram ten bate
van een groepsbelang. Aktie voeren
zoals Heemschut en tal van verwante
verenigingen het doen betekent iets heel
anders namelijk het belangeloos vervul
len van een onmisbare waakhond
functie. Dit houdt in het alarm slaan als
er ongelukken dreigen, maar ook het
mee-denken met de planvorming en het
aandragen van andere gegevens dan al
leen de economische of verkeerstechni-
HK. H. Prinses Beatrix en
Geurt Brinkgreve in 1975 tijdens de
opening van Huis De Pinto,
waar o.a. de Stichting N.C.M. zetelt.
Foto: Maarten Brinkgreve
fkjt,
O»
i?
+jr _Tc-er
n i.
era»)*'
mm
iwrm
r-—DI
176