Sonnet
Heemschut
70 jaar actief (1911-1981)
Stadsarchitect Willem Springer in de leer
te doen en des avonds de teekenlessen
van August Allebé aan de Rijksacade
mie van Beeldende Kunsten te laten vol
gen. Aldus geschiedde.'
Lot besliste
Wie kennis neemt van de gedetailleerde
beschouwingen, die Weissman wijdt aan
conspiraties, verdachtmakingen, kwes
ties, uiteraard ook in politieke zin, er
kent dat er niets nieuws onder de zon is.
'Ik solliciteerde naar de opengevallen
betrekking van gemeente-architect. Half
Februari van 1891 verscheen de voor
dracht; aanbevolen werden J. A. Mu-
lock Houwer, civiel en bouwkundig in
genieur en gemeente-architect te Deven
ter; A. W. Weissman, bouwkundige le
klasse bij de afdeeling Publieke Werken
te Amsterdam.'
Bij de beslissing die de Raad moest ne
men, staakten de stemmen! Er moest
worden geloot en Weissman won.
Hij is nauwelijks drie jaar stadsarchitect
de Hongaarse regering (Jurylid voor een
prijsvraag). Alleraardigst zijn de herin
neringen van deze bouwmeester aan ko
ninklijke bezoeken. Als hoge gemeente
ambtenaar (destijds) was hem opgedra
gen versieringen, tribunes, tenten, doe
ken en tapijten aan te brengen. Ont
vangst van koningin Wilhelmina met
haar Moeder in de Nieuwe Kerk, als in
leiding tot het leggen van een gedenk
steen in het in aanbouw zijnde nieuwe
Buiten Gasthuis (W.G.) Later het be
zoek van de Duitse keizer aan Amster
dam in aanwezigheid van de Koningin
nen. De wijze waarop hij zijn vele al dan
niet protocolaire hoofdbrekens onder
woorden brengt, leest men met een glim
lach.
De Weissmanstraat in de Amsterdamse
tuinstad Geuzenveld bestaat slechts uit
een rijtje bejaardenwoningen van de
woningbouwvereniging Rochdale. De
eerste bewoners kwamen er negentien
jaar geleden.
geweest, het was niet zijn gelukkigste
tijd. Hem werd eervol ontslag verleend,
met dien verstande dat hij als particulier
architect het Gemeentemuseum (Stede
lijk museum) kon voltooien.
Over zijn schepping is onder meer dit
gezegd: het-bouwwerk is uitermate ge
schikt voor een museum. Het is indruk
wekkend hoog, licht, efficiënt van inde
ling en praktisch in zijn bergplaatsen en
circulatiemogelijkheden voor het pu
bliek. (In 1935 is het aan de eisen des
tijds aangepast).
Koningin en keizer
Zijn ontwerp voor het Stedelijk Museum
heeft Weissman vooral internationale
contacten opgeleverd, onder meer met
Adriaan Willem Weissman, de 'vader
van Heemschut', die Haydn, Mozart,
Beethoven en Schubert waardeerde,
zanger in het Wagner-koor, bibliofiel,
schilder, tekenaar en publicist, een man
die volop deel heeft gehad aan de cultuur
van zijn tijd en sporen heeft nagelaten.
Tot slot dit citaat van Weissman: 'In
Oktober 1886 hield ik voor het Oudheid
kundig Genootschap, hetwelk toen in
'de Geelvinck' op het Singel bijeenkwam
een voordracht over 'Moderne Antiqui
teiten', waarin ik het restaureeren van
oude gebouwen, zooals het toen ge
schiedde, veroordeelde. Mijn betoog
werd wel met belangstelling aange
hoord, doch het restaureeren bleef in
zwang tot den huidigen dag.' J. R.
Bij het veertigjarig bestaan van Heem
schut schreef ds. A. L. Broer te Hilver
sum die nog altijd publiceert over de
schoonheid van eigen land het volgende
sonnet:
Vier maal tien jaren hebt gij 't schoon
beschut
Van 't lieve land. ons als domein
gegeven.
Viermaal tien jaren 't volk dat, ingedut
Te weinig wachter bij zijn schat
gebleven.
Brak, dempte, schond, sloeg neer,
bedierf,
Naar beter pad geleid, door Holland's
dreven,
Om wat het van het voorgeslacht
verwierf
Zuiver aan hen die komen, door te
geven.
Nu mogen nieuwe jaren sieren gaan uw
kroon.
Tot zegen van het land, ons tot een
woon.
Door aller dingen Heer, z.ó rijk gegeven
Land, water, stad, dorp, molen, kerk.
Duin, poort en raadhuis, 't bos van beuk
en berk
Doe gij 't in schoonheid prijken,
bloeien, leven!
173
