Monumenten voor de schroot
m
P-
Op grond van de Monumentenwet genie
ten talrijke kerken, pré- en Protohistori-
sche begraafplaatsen wettelijke bescher
ming. Hoewel de laatste, als graftekens
nauwelijks tot de verbeelding van bezoe
kers spreken, zijn vooral in kerken nog
talrijke graftekens te bewonderen die wel
op de belangstelling van de bezoeker kun
nen rekenen zoals grafzerken op de kerk
vloeren, grote grafmonumenten en epita
fen (grafschriften) aan de wanden. Ker
ken genieten in eerste instantie een archi
tectuur-historische belangstelling. Als ze
worden geplaatst op de lijst van bescherm
de monumenten wordt de motivatie vooral
aan dit architectuurhistorische belang
ontleend. De in een aldus beschermde
kerk aanwezige grafmonumenten worden
dan a.h.w. 'meegenomen'. Dat deze op
zich nauwelijks belangstelling genieten
blijkt wel uit het feit dat graftekens op de
zgn. buitenbegraafplaatsen bijna niet
voorkomen op de lijst van beschermde
monumenten. Ongetwijfeld heeft de
geringe belangstelling voor de 19e eeuw,
die tot voor kort de monumentenzorgin
stanties kenmerkte, daartoe het nodige
bijgedragen.
Nu ik een paar honderd kerkhoven en bui
tenbegraafplaatsen heb bezocht, ben ik
Het in Neogotische stijl uitgevoerde
grafmonument Woltersom en
Brumsteede (J88]op de Noorder
begraafplaats te Assen.
Grafmonument van mr. Cornelisjan
Wouter Nahuijs (overleden 1831
Opgericht door zijn weduwe in 1833.
Protestantse begraafplaats 'Zuilen te
Breda.
tot de conclusie gekomen, dat Nederland
niet kan bogen op een 'grootse' funeraire
(lijkverzorging) cultuur,' zoals we die in
de zuidelijke landen aantreffen. We
mogen hier zeer beslist niet uit opmaken,
dat een nadere studie van wat we op en
rond de begraafplaatsen aantreffen, niet
de moeite waard zou zijn. Integendeel,
materiaal te over! Oók al zou deze Neder
landse funeraire cultuur de vergelijking
met Pere Lachaise of Kensal Green niet
kunnen doorstaan, moeten we dit cul
tuurbezit dan maar zonder meer ver
onachtzamen?
Zonder het stenen grafmonument te kort
te willen doen, zou ik in dit verband de
aandacht willen vestigen op het gietijzeren
grafmonument, zoals we dat hier en daar
nog aantreffen. Het veel voorkomende
gietijzeren grafkruis laat ik even buiten
beschouwing. Het gaat mij nu voorna
melijk om de gietijzeren altaarachtige
constructies én de vlakke gietijzeren graf
platen. Ze komen beide voornamelijk
voor in de oostelijke en noordelijke pro
vincies. De grafplaat is daarbij qua aantal
in de meerderheid. Ongetwijfeld valt dit
te verklaren uit het feit, dat de gietijzeren
grafplaat in aanschaf en onderhoud het
goedkoopste was.
102